Uvulitis: Ontsteking (zwelling) van de huig van tong (uvula)

Uvula is de medische term voor ‘huig’. Dit is een kegelvormige uitloper van het zachte gehemelte in de mond aan de ingang van de keel, die zorgt voor de spraakarticulatie. Daarnaast helpt de huig bij het elimineren van bacteriën die mogelijk bijdragen aan ademhalings- en spijsverteringsproblemen. Wanneer de huig ontstoken is, is sprake van ‘uvulitis’. Dit gebeurt bij diverse aandoeningen zoals een infectie of een allergie. Maar ook door de mond ademen en medicatiegebruik zijn enkele risicofactoren van deze zeldzame ziekte. Keelpijn, koorts, slikproblemen en kwijlen zijn enkele van de mogelijk begeleidende symptomen. Wanneer de huig gezwollen is, is het steeds belangrijk om een arts te raadplegen en niet uitsluitend te werken met huishoudmiddelen. De arts is namelijk in staat om de oorzaak te achterhalen en complicaties te voorkomen. Met medicatie is het probleem meestal te verhelpen.

• Aandoeningen en ontstoken uvula
• Aangeboren afwijkingen
• Allergieën en hooikoorts
• Droge mond
• Erfelijk angioneurotisch oedeem
• Infecties
• Kanker
• Lupus
• Slaapapneu
• Tonsillectomie
• Trauma
• Uitdroging
• Zure reflux en braken
• Omgevingsfactoren en gezwollen uvula
• Ademen door de mond tijdens het slapen
• Alcoholgebruik
• Inademing van stoffen
• Medicatie
• Koud of warm voedsel
• Roken
• Symptomen van zwelling van huig
• Alarmtekens bij een huigzwelling
• Diagnose en onderzoeken
• Uvulitis en huishoudmiddelen
• Complicaties van gezwollen huig

Aandoeningen en ontstoken uvula

Diverse aandoeningen leiden tot een ontstoken huig, al is de oorzaak vaak niet bekend.

Aangeboren afwijkingen

Bepaalde aangeboren afwijkingen resulteren soms in afwijkingen aan de huig, zoals een vergroting van de huig. Een gespleten gehemelte/lip (schisis) is een voorbeeld van een aandoening waarbij huigafwijkingen ontstaan, zoals een groter dan normale huig. Soms komt een patiënt ook ter wereld met en langwerpige huig wat hij geërfd heeft. Een langwerpige en een gezwollen huig zijn verschillend, maar ze veroorzaken wel beiden vergelijkbare symptomen. Wanneer een patiënt anatomische afwijkingen heeft aan de huig, is vaak een chirurgische ingreep nodig.

Allergieën en hooikoorts

Wanneer een patiënt allergisch is voor een bepaalde stof (allergeen) of lijdt aan hooikoorts, dan ontstaat mogelijk een gezwollen keel en een afsluiting van de keel. Bij deze anafylactische shock (ernstige allergische reactie) heeft de patiënt ernstige ademhalingsproblemen waarvoor onmiddellijke medische hulp vereist is. Wanneer uvulitis het gevolg is van een allergische reactie, zet de arts antihistaminica in. Deze medicijnen bestrijden de gevolgen die gepaard gaan met de allergische reactie. Het is voorts belangrijk om de gekende uitlokkende stoffen (allergenen) zo veel mogelijk te vermijden zodat uvulitis niet tot stand komt.

Droge mond

Een droge mond (xerostomie) leidt af en toe ook tot een gezwollen uvula of uvulitis. Aan de huig ontstaat namelijk soms irritatie door de droogheid.

Erfelijk angioneurotisch oedeem

Erfelijk angio-oedeem is een zeldzame genetische aandoening waarbij diverse lichaamsdelen gezwollen zijn, waaronder de huig. Bij deze ziekte krijgt een patiënt reeds in de kindertijd te maken met klachten. Volgende medicijnen verlichten de symptomen van erfelijk angio-oedeem:

• C1-esteraseremmers
• plasma-kallikreïne-remmer
• bradykininereceptorantagonist
• androgenen

Infecties

Heel wat infecties leiden mogelijk tot uvulitis. Een keelontsteking is de bekendste oorzaak van een gezwollen huig. De huig filtert in principe bacteriën zodat het ademhalings- en spijsverteringsstelsel gezond blijft. Maar een keelontsteking resulteert mogelijk in een huigzwelling in combinatie met tonsillitis. Verder zijn klierkoorts, laryngitis (strottenhoofdontsteking) en tonsillitis (ontsteking van de keelamandelen) andere mogelijke oorzaken van een gezwollen uvula. De arts schrijft antibiotica voor voor het behandelen van bacteriële infecties. Daarnaast zorgen seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) zoals herpes, orale candidiasis (schimmelinfectie: mondspruw) en een hiv-infectie mogelijk tot een zwelling van de uvula. Hierdoor verschijnt mogelijk een geel bultje op de keel en de tong in combinatie met een gele tong en bloedend, gezwollen weefsel. Een ontsteking van het strotklepje (epiglottitis) is eveneens geassocieerd met uvulitis. Tot slot resulteren de griep en een verkoudheid sneller in een zwelling van de huig. Hierbij ademt de patiënt door de mond waardoor een infectie ontstaat. Beide factoren dragen bij aan de zwelling van de uvula. Sms moet de arts bij een ontsteking ook corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) inzetten.

Kanker

Keelkanker en kankerzweren die zich ontwikkelen op de uvula, leiden tot uvulitis. Een operatieve verwijdering van de uvula is soms noodzakelijk wanneer kanker aanwezig is. De patiënt moet erg voorzichtig zijn na de ingreep om een infectie en herhaling van de aandoening te voorkomen. De patiënt moet zich in dergelijke gevallen strikt houden aan de instructies van de arts.

Lupus

Lupus is een auto-immuunziekte die tal van lichaamssystemen aantast, waaronder mogelijk de huig. Corticosteroïden verlichten de klachten van de chronische ontstekingsziekte.

Slaapapneu

Ook het obstructief slaapapneusyndroom, een slaapstoornis waarbij een patiënt tijdens de slaap meermaals stopt met ademen, veroorzaakt mogelijk een gezwollen huig. Bij slaapapneu zet de arts een CPAP-apparaat in. CPAP staat voor ‘Continuous Positive Airway Pressure. Dit is een apparaat dat ondersteunt bij de ademhaling. De patiënt krijgt met behulp van dit toestel lucht onder positieve druk via een masker. De patiënt ademt hierbij spontaan en tijdens de expiratie (uitademing) zorgt het apparaat voor een verhoogde druk (continue positieve luchtwegdruk).

Tonsillectomie

Een tonsillectomie is de medische term voor ‘chirurgische verwijdering van de keelamandelen’. Hierbij werkt de arts op de neus en mond van de patiënt. Bij het herstel van deze operatie krijgen patiënten mogelijk te maken met een gezwollen huig als gevolg van de gebruikte anesthesie.

Trauma

Een huigzwelling komt eveneens tot uiting bij een endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam), intubatie en agressief wegzuigen van slijmen.

Uitdroging

Bij uitdrogingsverschijnselen (dehydratie) krijgt een patiënt een droge keel. Ook rokers en alcoholisten ervaren dit symptoom. Voldoende drinken voorkomt dit probleem en dus ook de totstandkoming van uvulitis.

Zure reflux en braken

Zure reflux en braken leiden tot keelirritatie, wat leidt tot een ontsteking van de uvula.

Omgevingsfactoren en gezwollen uvula

Daarnaast leiden meerdere omgevingsfactoren tot uvulitis.

Ademen door de mond tijdens het slapen

Wanneer mensen door de mond ademen bij het slapen, ontstaan uitdrogingsverschijnselen waardoor een ontsteking van de uvula tot stand komt. Wanneer een patiënt door de mond ademt of snurkt, dan is een gebitsbeschermer mogelijk nuttig.

Alcoholgebruik

Een patiënt die allergisch is voor alcohol, ervaart sneller uvulitis wanneer hij alcohol consumeert. Alcohol veroorzaakt tevens sneller symptomen van uitdroging wat ook sneller leidt tot een grotere huig.

Inademing van stoffen

De inademing van marihuana en de inademing van irriterende of verontreinigende stoffen leiden ook tot uvulitis bij een aantal patiënten. Ecbalium elaterium, een toxische komkommerplant die in de Mediterrane regio gebruikt wordt als behandeling voor sinusitis, leidt eveneens tot een gezwollen uvula.

Medicatie

Bepaalde medicatie die de keel irriteert en bijwerkingen van een neusspray veroorzaken een huigzwelling.

Koud of warm voedsel

De blootstelling aan zeer warm of koud eten vormt eveneens een risicofactor voor de zwelling van de huig.

Roken

Roken veroorzaakt soms een droge keel, wat uvulitis tot gevolg heeft. Tevens ontstaat keelirritatie door het roken, wat eveneens een risicofactor is voor de gezwollen uvula.

Symptomen van zwelling van huig

De patiënt ontwikkelt diverse milde tot ernstige klachten, maar deze komen niet altijd tot stand bij een huigzwelling. De symptomen zijn:

• ademhalingsproblemen
• brokgevoel in de keel
• bultjes of witte vlekken op de uvula
• een schorre of hese stem
• een vergrote huig die de tong raakt
• een verstopte neus
• hoesten
• hoofdpijn
• keelpijn
• koorts
• kwijlen
• oncontroleerbaar kwijlen
• opgezwollen amandelen
• Pusvorming (treedt op als gevolg van een infectie)
• roodheid en zwelling van uvula
• slaapapneu
• slikproblemen(dysfagie) en pijn bij het slikken (odynofagie)
• snurken
• verstikking of constant kokhalzen

Alarmtekens bij een huigzwelling

Bij ernstige pijn, ernstige slikproblemen, ademhalingsproblemen, een piepende ademhaling (stridor), onrustigheid (als gevolg van zuurstofverlies en verstikking) en bloed of pus dat uit de uvula komt, is het belangrijk om meteen een arts te raadplegen.

Diagnose en onderzoeken

Een kijkonderzoek van de tong onthult een rode en gezwollen uvula. Een bloedonderzoek is nodig om een infectie op te sporen. Daarnaast zet de arts een radiografisch onderzoek (röntgenfoto) van de nek in om de luchtwegobstructie en zwelling te evalueren. Ook een directe laryngoscopie (inwendig kijkonderzoek van de keel, het strottenhoofd en de stembanden) of een nasolaryngoscopie (laryngoscopie via de neus) zijn inzetbaar. Indien de arts vermoedt dat een micro-organisme verantwoordelijk is voor de gezwollen huig, voert hij een cultuur van de huig en de keel uit. Zo weet hij welke medicatie hij moet inzetten.

Uvulitis en huishoudmiddelen

Enkele huishoudmiddelen behandelen uvulitis.

• Gemberthee drinken; dit is een natuurlijke ontstekingsremmer.
• Gewoon water drinken daar dit de keelirritatie doet verminderen.
• Honing gebruiken om de keel te smeren; dit is tevens een natuurlijk antibacterieel middel.
• Koude drank en ijs gebruiken om de keel te kalmeren. Het gebruik van koud eten en drank is wel afgeraden wanneer dit de oorzaak is van de gezwollen huig.
• Meer fruit en groenten gebruiken: Dit versterkt het immuunsysteem en voorkomt een infectie
• Stoppen met roken en het inademen van rook, en ook het gebruik van alcohol beperken
• Voldoende drinken en voldoende gehydrateerd blijven om uitdroging te voorkomen
• Vrij verkrijgbare keelspray gebruiken om de keelpijn te verlichten
• Zout water gorgelen: één theelepel zout gemengd in één kopje water en dit mengsel één keer per uur gorgelen om de zwelling te verminderen

Complicaties van gezwollen huig

Onbehandeld ontstaan diverse complicaties bij uvulitis. Bij sommige patiënten ontstaat een ernstige zwelling van de uvula, waardoor deze de tong raakt waardoor eten, praten en zelfs ademen lastiger verloopt.