Verworven bloedplaatjesdysfunctie: Ziekte van bloedstolling

Bloedplaatjes vormen bloedstolsels om bloedingen te stelpen en een wond te genezen. Bij sommige patiënten werken deze plaatjes niet zoals het hoort, waardoor de bloedstolling niet goed verloopt. Dit staat bekend als bloedplaatjesdysfunctie. Dergelijke aandoeningen zijn soms erfelijk, maar een verworven vorm is ook mogelijk. Dit is hoofdzakelijk het gevolg van het gebruik van medicijnen, een ziekte of de inname van bepaalde voedingsmiddelen of supplementen. De symptomen spitsen zich door de bloedstollingsproblemen toe op bloedingen die haast overal in of op het lichaam ontstaan. Een bloedonderzoek is nodig voor het diagnosticeren van deze ziekte. De behandeling is afhankelijk van de oorzaak en is soms makkelijk te verhelpen, maar soms ook helemaal niet.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Symptomen: Bloedingen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Bloedplaatjesdysfunctie kan op elke leeftijd optreden en komt wereldwijd voor. De prevalentie is moeilijk precies vast te stellen vanwege de variëteit in oorzaken en de mogelijkheid van onderdiagnose. Bij sommige aandoeningen, zoals idiopathische trombocytopenische purpura (ITP) en myelodysplastische syndromen, is de frequentie van bloedplaatjesdysfunctie hoger. Er is een verhoogde incidentie bij mensen met chronische ziekten en bij patiënten die bepaalde medicijnen gebruiken. Er zijn geen specifieke gegevens over de wereldwijde prevalentie van bloedplaatjesdysfunctie, maar het wordt vaak gezien in klinische settings, vooral bij patiënten met andere onderliggende medische aandoeningen.

Oorzaken

Soms zijn er veranderingen in de manier waarop het lichaam signalen zendt naar de bloedplaatjes. Ook is het mogelijk dat bloedplaatjes minder kleverig zijn. Daarnaast treft een bloedplaatjesziekte mogelijk andere stadia van het stollingsproces aan. Een bloedplaatjesdysfunctie heeft drie belangrijke oorzaken: het gebruik van medicatie, een onderliggende ziekte en het gebruik van bepaalde voedingsmiddelen en supplementen.

Medicijnen

Volgende medicijnen kunnen mogelijk leiden tot een verworven bloedplaatjesdysfunctie.

• anesthetica
• antibiotica
• antidepressiva
• antihistaminica
• antipsychotica
• bloedverdunners
• calciumantagonisten
• chemotherapie
• cholesterolverlagende geneesmiddelen (statines)
• cocaïne
• geneesmiddelen om bloedstolsels te voorkomen zoals clopidogrel (Plavix)
• geneesmiddelen voor het hart
• voor de behandeling van astma
• niet-steroïdale anti-inflammatoire middelen (NSAID’s): pijnstillers zoals aspirine, ibuprofen, naproxen, penicilline, fenothiazinen en prednison (na langdurig gebruik)
• sildenafil (Viagra)

Voedingsmiddelen en supplementen

Ook bepaalde voedingsmiddelen en supplementen veroorzaken soms een bloedplaatjesstoornis.

• dong quai
• gember
• ginkgo biloba
• ginseng
• knoflook
• kruidnagel
• kurkuma
• nitrieten in voedingsmiddelen, zoals vlees lunch en bacon
• omega-3-vetzuren (zoals visolie)
• vitamine E
• wilgenschors

Aandoeningen

Enkele aandoeningen leiden soms tot een probleem met de bloedplaatjes:

• auto-immuunaandoeningen
• chronische myeloïde leukemie (CML)
• chronische myeloproliferatieve aandoeningen
• een hartaandoening (hart bypassoperatie)
• een multiple myeloom (ziekte van Kahler: bloedarmoede, botpijn en verhoogd calciumgehalte in het bloed)
• het myelodysplastisch syndroom (verstoorde productie van bloedcellen)
• Idiopathische trombocytopenische purpura
• levercirrose
• leverfalen
• nierfalen (verminderde of afwezige nierfunctie)
• paraproteïnemie
• polycythemia vera
• primaire myelofibrose
• primaire trombocytemie
• systemische lupus erythematosus (lupus)
• trombotische trombocytopenische purpura-hemolytisch uremisch syndroom (TTP-HUS)
• verspreide intravasculaire coagulatie (DIC) (bloedstollingsziekte)
• verworven ziekte van Von Willebrand

Symptomen: Bloedingen

De symptomen van deze aandoening variëren van mild tot ernstig, en ook zijn niet alle van volgende symptomen aanwezig:

• bloed in de ontlasting
• bloed in de urine
• bloed in het braaksel
• bloedingen in de spieren en gewrichten
• bloedingen onder de huid
• bloedingen uit de neus, de mond of het tandvlees
• inwendige bloedingen
• kleine rode bultjes op de huid (petechiën)
• onverklaarbare blauwe plekken op het lichaam
• zware of langdurige menstruatiebloedingen

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van bloedplaatjesdysfunctie zijn onder andere ernstige, aanhoudende bloedingen die niet stoppen, plotselinge of ongebruikelijke bloedingen, zoals bloed in de urine of ontlasting, en frequente blauwe plekken zonder duidelijke oorzaak. In geval van deze symptomen moet onmiddellijk medische hulp worden ingeroepen om de oorzaak te identificeren en te behandelen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts bevraagt eerst de patiënt over de ernst en uitgebreidheid van de bloedingsproblemen. Hij informeert ook bij de patiënt welke medicatie en supplementen hij eventueel gebruikt. Het is belangrijk om alle informatie eerlijk door te geven, want zelfs natuurlijke producten kunnen mogelijk de werking van de bloedplaatjes beïnvloeden.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert een volledig bloedonderzoek uit dat de bloedplaatjesaandoening en een eventueel onderliggende ziekte aan het licht brengt. Andere aanvullende tests kunnen nodig zijn afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak van de bloedplaatjesdysfunctie.

Behandeling

Voor het maken van een goede behandelkeuze heeft de arts voldoende informatie nodig. De arts bevraagt de patiënt om te weten hoe snel het bloeden stopt. Hij wil voorts weten welke eventuele onderliggende aandoening de oorzaak is van het stollingsprobleem. Hij houdt hiermee rekening bij de behandeling van de bloedplaatjesdysfunctie. Daarnaast probeert hij het risico van bloedingen tijdens een operatie te beperken.

Bloeding controleren

Artsen hebben verschillende mogelijkheden om actieve bloedingen te stoppen. De patiënt krijgt via een infuus gedoneerde bloedplaatjes. Ook schrijft de arts mogelijk een stollingsfactor voor zodat de bloedstolling makkelijker verloopt. Het medicijn “desmopressine” werkt ook positief op de bloedplaatjesfunctie en kan tijdens een acute bloeding helpen.

Behandeling door oorzaak

Een behandelend arts houdt bij zijn behandeling rekening met de oorzaak van de bloedplaatjesdysfunctie. Deze behandeling bestaat soms uit medicatie. Voorbeelden zijn steroïden of immunosuppressiva bij een auto-immuunaandoening. Als de oorzaak van de aandoening wordt weggenomen, kan de bloedplaatjesdysfunctie verbeteren of verdwijnen. Soms blijkt het noodzakelijk te zijn een bloedplaatjestransfusie uit te voeren om bloedingen te voorkomen.

Prognose

De prognose van bloedplaatjesdysfunctie varieert sterk afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de effectiviteit van de behandeling. Bij sommige patiënten kan de aandoening goed onder controle worden gehouden met medicatie of door het aanpassen van levensstijl, terwijl andere patiënten mogelijk langdurige of terugkerende problemen ervaren. Het doel van de behandeling is om de bloedingen te verminderen en de kwaliteit van leven te verbeteren.

Complicaties

Bij bloedplaatjesdysfunctie kunnen verschillende complicaties optreden, zoals aanhoudende of ernstige bloedingen, inwendige bloedingen, of complicaties bij chirurgische ingrepen. Chronische bloedingsproblemen kunnen ook leiden tot andere gezondheidsproblemen, zoals bloedarmoede door bloedverlies.

Preventie

Preventie van bloedplaatjesdysfunctie omvat het vermijden van bekende risicofactoren, zoals bepaalde medicijnen en voedingsmiddelen, die de bloedplaatjesfunctie kunnen beïnvloeden. Regelmatig medisch onderzoek en het volgen van het advies van de arts over medicatie en levensstijl kunnen helpen bij het voorkomen of minimaliseren van de symptomen.