Lymfoedeem: opgzwollen armen en benen

Lymfoedeem is een aandoening waarbij het lymfestelsel beschadigd is en het lymfevocht niet voldoende kan afdrijven. Daarbij krijgt de patiënt last van opgezwollen armen,benen,voeten of handen. In de volksmond spreekt men vaak over dikke of opgezwollen handen,armen,benen of voeten wanneer men het heeft over lymfoedeem. Lymfoedeem is een aangeboren of verworven aandoening waarbij men door ophoping van lymfevocht zwellingen krijgt in de ledematen.

Lymfe

In normale omstandigheden wordt het lymfevocht opgeslaan in lymfevaten en afgevoerd via lymfeklieren. Dit systeem kan echter beschadigd worden door verschillende factoren, waardoor het vocht onvoldoende afgevoerd kan worden en zich gaat ophopen in het bindweefsel van armen en benen.

Primair lymfoedeem of aangeboren lymfoedeem

Lymfoedeem kan aangeboren zijn en komt vrij vaak voor. Ongeveer 1 op 300 baby's heeft een aangeboren beschadiging van het lymfestelsel. Dit betekent niet dat men van bij de geboorte last heeft van opgezwollen armen of benen: meestal worden de symptomen pas zichtbaar op volwassen leeftijd. In ongeveer 10% van de gevallen van primair lymfoedeem spreekt men van een genetisch defect en wordt de aandoening dus familiaal doorgegeven. In de meeste gevallen is er dus geen sprake van erfelijkheid. Hoe de aandoening dan wel ontstaat, is momenteel niet duidelijk.

Secundair of verworven lymfoedeem

Bij verworven lymfoedeem wordt het lymfestelsel beschadigd door een gebeurtenis van buitenaf. Dit kan een ingrijpende gebeurtenis zijn zoals een zware medische behandeling, maar de aandoening kan ook eenvoudigweg ontstaan door een ongeval of een huidinfectie. Meestal ontstaat secundair lymfoedeem ten gevolge van een operatie om een kankergezwel te verwijderen, waarbij ook de lymfevaten al waren aangetast. In het aangetaste gebied zullen dan ook lymfeklieren verwijderd worden en daardoor wordt het hele systeem beschadigd. De klachten kunnen meteen na de operatie optreden, maar kunnen ook nog jaren op zich laten wachten. Bij lymfoedeem ten gevolge van een kankeringreep is de ernst van de zwelling vaak wisselend per dag en afhankelijk van fysieke inspaningen.

Klachten en symptomen

De zwelling van armen en benen is meestal zeer duidelijk zichtbaar. Daarnaast kunnen nog andere klachten optreden zoals een zwaar gevoel in armen of benen, een beperkte beweeglijkheid van de ledematen en een tintelend gevoel in de huid.
In ergere stadia kan de verzwaarde arm ook leiden tot rug- of nekklachten.

Behandeling

Lymfoedeem is niet te genezen. De aandoening moet echter wel behandeld worden, om te voorkomen dat de klachten steeds erger worden. In de eerste fase van de behandeling probeert men de zwelling zoveel mogelijk te verminderen. Dit doet men aan de hand van manuele lymfedrainage en aangepaste oefeningen. In de tweede fase van de behandeling probeert men de toestand te stabiliseren. De oefeningen en manuele drainage worden afgebouwd en er wordt overgeschakeld op elastische kousen. Deze speciale kousen verhogen de druk op het weefsel en zorgen dat de oedeem zich niet verder uitbreidt.