Oedeem, vochtophoping

Oedeem is een overmatige ophoping van vocht. Dit zit in het weefsel tussen de cellen van het lichaam in. Het ontstaat door een verstoord evenwicht, in aan en afvoer van vocht. Oedeem komt voor op plaatsen waar vocht meestal niet aanwezig is. Bijvoorbeeld de benen, enkels, de buik en de longen.

Oedeem, vocht

Oedeem kan veel oorzaken hebben. Als de aderen het bloed niet goed afvoeren naar het hart, kan er oedeem ontstaan. In de meeste gevallen ontstaan er dan vocht ophopingen in de voeten, enkels en (onder)benen. Mensen (vooral ouderen) met hartfalen, of lever en/of nier aandoeningen, hebben ook meer kans op oedeem. Mensen die mogelijk oedeem hebben in de longen, hebben last van kortademigheid, vooral bij het platliggen. Dit komt ook vooral voor bij ouderen mensen.

Oedeem is makkelijk te herkennen. Als je bijvoorbeeld denkt dat je oedeem hebt in je benen, druk dan eens met je vinger een tijdje op die plaats. Als je je vinger weg haalt, zul je zien dat er een putje blijft staan in het been. Dan heb je oedeem in het been, een ophoping aan vocht.

Er zijn ook vrouwen die bij de zwangerschap en/of bij de menstruatie vocht vasthouden. Dit is altijd maar tijdelijk. Na de zwangerschap en na de menstruatie gaat dit vanzelf weer weg. Ook zijn er vrouwen die door de anticonceptiepil vocht vasthouden. Blijft dit een last, is het slim om dit aan te geven bij je huisarts om te kijken of er een oplossing is.

Bij veel vochtophoping is er vrijwel altijd kans op gewichtstoename. Doordat er meer vocht in je lichaam zit, kan je in enkele dagen wel 2 kilo aankomen. Dit hangt af van de hoeveelheid vocht in je lichaam.

Wat te doen tegen oedeem?

• Steunkousen: Veel ouderen die last hebben van oedeem in de benen en/of enkels, dragen steunkousen. Steunkousen zorgen voor ondersteuning bij de vocht afvoer in de benen. Alle steunkousen hebben een aflopend drukverloop van beneden naar boven, waardoor het vocht geen kans krijgt om zich op te hopen. Het vocht in je benen wordt door de steunkousen naar boven afgevoerd. Je zult dan merken dat je door de steunkousen minder last hebt van vermoeide, pijnlijke benen.

• Zwachtelen: Heb je oedeem in de benen, wordt er ook weleens gekozen om de benen te zwachtelen.

• Bewegen van het lichaamsdeel dat getroffen is met oedeem: Het bewegen van het opgezwollen lichaamsdeel kan helpen om het opgestapelde bloed terug naar het hart te pompen. Je gebruikt hierbij je spieren, dus als je het goed doet zal je de dag daarna ook wel een beetje spierpijn voelen. Maar om het lichaamsdeel met oedeem goed te bewegen, zal het oedeem minder worden.

• Omhoog houden van het opgezwollen lichaamsdeel: Als je dit lichaamsdeel omhoog houdt, kan het bloed terug naar het hart stromen. Dit geldt vaak voor de benen. Als je een tijdje even niks te doen heb, raden ze aan om op die momenten het lichaamsdeel hoog te houden, zodat het even ´rust´ krijgt en zodat het bloed terug kan stromen naar het hart.

• Je eet gewoonte aanpassen: Ten eerste, let op zout! Eet zo min mogelijk zout als je last hebt van oedeem. Zout houdt vocht vast. Let ook op met suiker, dit zorgt voor de aanmaak van insuline, dit verhinderd de afvloeiing van natrium. Wat wel goed is voor mensen met oedeem, zijn eiwitten. Eiwitten helpen je om vocht uit het lichaam te krijgen.

• Vermijd temperaturen die té warm of té koud zijn: Plotselinge temperatuur veranderingen kunnen de oedeem verergeren. Vermijd daarom hete baden, jacuzzi en bubbelbaden. Als het koud is buiten, raden we je aan om je warm aan te kleden.

• De zwelling masseren: Bij sommige mensen helpt het om de zwelling te masseren. Het beste is om de zwelling te masseren in de richting naar het hart toe. Je mag best stevig drukken, maar het mag niet pijnlijk worden. Dit kan helpen om het overtollige vocht wat te verplaatsen.

• Drink voldoende water: Drink 1,5 liter water per dag.

• Plasmiddelen: Soms worden er ook plasmiddelen voorgeschreven. Deze medicijnen zorgen ervoor dat de nieren meer vocht uitscheiden. Hierdoor wordt de vochtophoping minder.