Pijn en manieren van bestrijding

Pijn lijden is niet leuk. Toch hebben pijnsignalen een doel. Het zijn waarschuwingen dat er iets aan de hand is. Wie goed naar pijnsignalen luistert kan soms erger voorkomen. Maar wie voortdurend pijn lijdt maakt een beroerde tijd door waar hij of zij snel doorheen wil en meestal met hulp van deskundigen naar oplossingen zoekt. Voor het bestrijden van pijn bestaan talrijke therapieën. Bij bestrijding door middel van medicatie wordt uitgegaan van drie niveau's van eenvoudige middelen die verkrijgbaar zijn zonder recept van een dokter tot zeer sterke medicijnen op doktersrecept.

Verschillende pijnsoorten en bestrijding

Ongeveer 20 procent van de bevolking heeft last van langdurige pijn waar de kwaliteit van leven sterk onder te lijden heeft. Pijnbestrijding kan daarbij soms een uitkomst bieden ook al zijn sommige pijnen zeer moeilijk te bestrijden. Allereerst moet, om een juiste behandelmethode te kiezen, dan wel onderscheidt worden gemaakt tussen de verschillende pijnsoorten als acute pijnen of chronische pijnen.

Acute pijn

Met prikkel van buitenaf

Acute pijn is een pijn die ontstaat na weefselschade en heeft een duidelijke waarschuwingsfunctie. Als een pijnprikkel, bijvoorbeeld een speldenprik, op het lichaam inwerkt trekt dat lichaamsdeel zich in een reflex terug. Soms gaat dat gepaard met een uitroep. Die automatische terugtrekking wordt duidelijk aangegaan vanuit een pijnsignaal dat de hersenen bereikt en is bedoeld om herhaling te voorkomen. Dat waarschuwingssignaal wordt via de zenuwen doorgegeven aan de hersenen.

Zonder prikkel van buitenaf

Een andere vorm van acute pijn is rugpijn na het verrichten van bepaalde arbeid waarbij het pijnsignaal van de hersenen er voor zorgt dat tijdelijk gestopt wordt met het werk. In dat geval is er echter geen sprake van een prikkel van buitenaf maar hoort de pijn toch tot de acute pijnen. Als acute pijnen goed worden behandeld is er slechts een kleine kans op dat de pijn chronisch wordt. Bij de speldenprik en vergelijkbare pijnprikkels gaat dat simpel door voortaan goed op te letten en bij pijn in de rug bij het omspitten van de tuin is op tijd rust geboden.

Chronische pijn

Er is sprake van chronische pijn als de hersteltijd langdurig aanhoudt. Een algemeen geldende regel is dat pijn die langer dan een half jaar aanhoudt chronisch is. Oorzaak voor chronische pijn kunnen gewrichtsklachten zijn bijvoorbeeld bij reuma en ook lage rugklachten komen veelvuldig voor. Chronische pijn heeft uiteraard geen signaalfunctie meer omdat al lang bekend is dat er iets mis is. Vaak zijn er ook al beperkingen ontstaan in de dagelijkse bezigheden. Bij chronische pijn spelen ook psychische en sociale factoren vaak een rol. Sowieso is chronische pijn moeilijker behandelbaar dan acute pijn.

Veel aandacht aan oorzaak en behandeling

Diverse soorten pijn zijn moeilijk te behandelen ook al gaat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) er van uit dat 95% van de gevallen wel goed te behandelen is. In de praktijk blijkt vaak dat dit percentage lang niet wordt gehaald. De redenen hiervoor liggen voor een deel op medisch, inhoudelijk en financieel vlak. Maar gelukkig kan bij veel mensen die aan pijn lijden de oorzaak van de pijn wel worden gevonden en aangepakt. Het is daarom belangrijk om veel tijd en aandacht te besteden aan het vinden van de oorzaak en de behandeling.

Drie niveaus van medicatiebehandeling

Vaak zal bij het bestrijden van pijn naast oplossingen in de sfeer van acupunctuur, bewegingstherapie, fysiotherapie, gesprekstherapie, ontspanningstechnieken, Transcutane Elektrische NeuroStimulatie, warmtebehandeling, zenuwblokkade, zenuwverdoving of zenuwoperatie gekozen worden voor bestrijding door medicatie. Grofweg zijn daarbij drie niveaus te onderscheiden.

Eerste niveau

De eerste poging om de pijn te bestrijden is meestal het gebruik van een eenvoudig pijnstillend geneesmiddel zoals paracetamol en aspirine. Deze middelen hebben een aangrijpingspunt op de uiteinden van de zenuwen en zorgen voor een nagenoeg direct pijnstillende werking. Tevens hebben de middelen dikwijls een ontstekingsremmend effect.

Tweede niveau

Als de middelen van de eerste poging om de pijn te verminderen niet helpen wordt overgegaan naar opiumachtige medicijnen die niet werken op bepaalde zenuwuiteinden maar op het centrale zenuwstelsel. Wat die medicijnen betreft bestaat echter, zowel bij sommige artsen als bij patiënten, de vrees voor verslaving. Recent onderzoek heeft aangewezen dat die vrees niet terecht is en correct voorgeschreven en correct gebruik geen aanleiding geven tot medicatie-afhankelijkheid. Bij het voorschrijven door artsen moet wel rekening worden gehouden met de leeftijd van de patiënt met name bij jongere en oudere patiënten.

Derde niveau

Als pijnstillers en opiumachtige medicijnen onvoldoende werken kan overgegaan worden op nog sterkere medicijnen.