Bestrijding van chronische pijn

Circa twee miljoen Nederlanders hebben last van chronische pijn. Hinderlijke pijn is de tweede oorzaak van ziekteverzuim. Vooral hoofdpijn, spier- en gewrichtspijn alsmede rugpijn komen veelvuldig voor. Er worden dagelijks maar liefst één miljoen pijnstillers geslikt. In tegenstelling tot acute pijn heeft chronische pijn meestal geen waarschuwende functie, maar kan een ziekte op zich worden. Hoe kun je die kwellende pijn effectief bestrijden?

Chronische pijn

Pijn heeft in eerste instantie een waarschuwende functie, met de bedoeling dat we niet gewond raken of erger. Het is een onmisbaar mechanisme van de natuur om ons, en de andere diersoorten, voor uitsterven te behoeden. Maar als de pijn langdurig aanhoudt, of steeds weer de kop op steekt, heeft het als waarschuwingssysteem eigenlijk weinig nut meer. In plaats dat je er baat bij hebt, ondervindt je er alleen maar hinder van die soms ondragelijke vormen aanneemt. Het is niet duidelijk wat de natuur beoogt met dergelijke voortdurende zinloze pijnprikkels. Als de pijn veel langer aanhoudt dan als gevolg van de oorspronkelijke oorzaak verwacht zou mogen worden, noemen we hem chronisch. In tegenstelling tot acute pijn is chronische pijn dikwijls moeilijk te behandelen. Meestal komt dat omdat de oorzaak van de pijn niet te traceren is en/of niet weggenomen kan worden. Maar dat betekent dat het je leven kan vergallen, door uitputting, stress en angst. Naar schatting heeft 1 op de 5 Nederlanders last van chronische pijn.

Pijnbestrijding d.m.v. medicatie

Als het niet lukt om de oorzaak van pijn weg te nemen is pijnbestrijding de beste optie. De eerste stap hierbij zijn de zogenaamde perifere pijnstillende middelen. Deze hebben een remmende werking op de doorgifte van pijnsignalen. Paracetamol geeft hierbij de minste bijwerkingen en heeft dus de voorkeur. Ibuprofen en diclofenac hebben tevens nog een ontstekingsremmende werking. Het nadeel van deze middelen is echter dat ze darm- en maagklachten kunnen veroorzaken en bovendien een bloedverdunnende werking hebben.

Als gewone pijnstillers niet helpen

Als de bekende producten niet helpen, kunnen ze gecombineerd worden met een zwak werkend opiaat, bijvoorbeeld paracetamol met codeïne. Codeïne is een morfine-achtige stof, maar dan veel minder sterk. Helaas zijn deze middelen bij hevige pijn niet krachtig genoeg en daarbij komt dat ze verstopping veroorzaken. Morfine en soortgelijke middelen hebben een bijzonder sterke pijnstillende werking. Ze worden dan ook uitsluitend bij hevige pijn gebruikt. Morfine is niet verslavend mits er een duidelijke oorzaak voor de pijn is. In geval van een onduidelijke oorzaak is terughoudendheid gewenst. Morfine veroorzaakt eveneens verstopping.

Matige pijn

Je kunt bij matige pijn zonder bezwaar af en toe een pijnstiller nemen. Maar doe je het te vaak, dan kun je er afhankelijk van worden of een medicijnafhankelijke hoofdpijn ontwikkelen. Bij chronische of heftige pijn dus altijd de huisarts raadplegen. Sowieso mogen de sterkere pijnstillers uitsluitend in overleg met een arts worden gebruikt.

Pijnbestrijding via blokkeren van zenuwen

Bij pijn zendt de betreffende zenuw een signaal naar onze hersenen. Als deze zenuw geblokkeerd wordt kan het signaal niet meer worden gegeven en ervaar je geen pijn meer. Meestal wordt in eerste instantie een proefblokkade gedaan, waarbij de zenuw nog alleen wordt verdoofd. Als dan geen pijn meer optreedt is duidelijk dat het om de juiste zenuw gaat en kan tot definitieve blokkade worden overgegaan. Helaas kunnen niet alle chronische pijnklachten op deze relatief simpele wijze bestreden worden. Bijvoorbeeld als het pijngebied te groot is of indien de pijn wordt veroorzaakt door afwijkingen in de hersenen of in het ruggenmerg. Ook via een speciaal apparaatje (TENS) dat een elektrisch stroompje afgeeft naar de omliggende dikkere zenuwen, kan de zenuw die de pijn veroorzaakt minder gevoeld worden. De TENS is overal mee naar toe te nemen en kan door de drager zelf bediend worden.

Shockwavetherapie

In de fysiotherapie wordt bij langdurig bestaande pijnklachten soms gebruik gemaakt van de shockwave. Typische chronische klachten die met zo'n shockwavebehandelkop bestreden kunnen worden, hebben vaak met verkalking te maken zoals: tenniselleboog, golfelleboog, hielspoor, schouder- en knieklachten, of een pijnlijke achillespees. Deze schokgolftherapie kan door de zorgverzekeraar worden vergoed, bij de juiste aanvullende verzekering.

Acupunctuur

Pijnpatiënten kunnen ook hierbij baat hebben. Het wordt voornamelijk toegepast bij hoofdpijn, klachten aan het bewegingsapparaat, spit, maagpijn, ontstekingspijn, buikkrampen, gordelroos en gynaecologische klachten.

Cannabis

Ook wel bekend onder de namen wiet of marihuana. Het is een softdrug die tevens pijnbestrijder is. De medicinale cannabis, wordt op recept door de apotheek verstrekt. Daardoor kan het werkzame bestanddeel cannabidiol (CBD) hoog zijn terwijl het gehalte aan de stof die psychische bijwerkingen geeft laag gehouden wordt. Anders gezegd: van de medicinale cannabis word je minder high dan van het spul uit de coffeeshop. Medicinale cannabis is niet zomaar in alle landen toegestaan. Cannabis kan helpen bij zenuwpijn, aangezichtspijn, fantoompijn, gordelroos. Ook MS-patiënten hebben er baat bij.

Pijnpoli

Als niets meer helpt kun je terecht in een pijnpoli of pijncentrum. Dit zijn meestal afdelingen van ziekenhuizen. Het voordeel van dergelijke centra is dat er artsen van meerder disciplines aanwezig zijn, zoals psychologen, neurologen, fysiotherapeuten, revalidatieartsen, enz. De pijn kan dus van diverse kanten worden aangepakt en er kan een gezamenlijk behandelplan worden gemaakt. Volledig genezen zit er evengoed vaak niet in, maar als je de poli op gegeven moment kunt verlaten met minder last ben je vaak al waar je wezen wilt. Die mindere hinder van de pijn lukt bijvoorbeeld door naast de specifieke pijnbehandeling, leren om te gaan met pijn, psychologisch dus. Want des te meer de focus op pijn, des te groter die pijn wordt. Er wordt ook geleerd om weer durven te bewegen, zonder angst.

Lees verder

• Medische vooruitgang: Medische vooruitgang goed voor mens, slecht voor mensheid? (special)