Q-koorts vaccinatie of vaccin voor mensen (inenting)

Q-koorts vaccinatie of vaccin voor mensen. Q-koorts is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie. Meer dan de helft van de mensen die Q-koorts krijgen, ontwikkelt geen klachten. Veelal krijgen degenen die wel klachten krijgen, last van griepachtige verschijnselen met koorts en heftige hoofdpijn. Mensen die Q-koorts hebben gehad kunnen nog erg lang klachten houden van moeheid. Er is een Australische vaccin tegen Q-koorts genaamd Q-Vax®. De Gezondheidsraad onderzoekt het vaccin.

• Wat is Q-koorts?
• Symptomen Q-koorts
• Behandeling van Q-koorts
• Vaccinatie Q-koorts bij mensen

Wat is Q-koorts?

Q-koorts is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de Coxiella burnetii bacterie. Q-koorts wordt overgedragen van dieren op mensen. In Nederland gaat het vooral om besmette melkgeiten en melkschapen. De ziekte kan worden opgelopen door het inademen van besmet fijnstof waar de bacterie in zit, tijdens de lammerperiode van geiten en schapen. De bacterie kan jarenlang overleven in het milieu.

Symptomen Q-koorts

Meer dan de helft van de mensen die besmet zijn met Q-koorts wordt niet ziek of heeft geen noemenswaardige klachten. Veelal krijgen degenen die wel klachten krijgen, last van griepachtige verschijnselen, zoals:

• (aanhoudende) koorts of wisselend koortsverloop;
• heftige hoofdpijn;
• hoesten;
• spierpijn;
• gewrichtspijn;
• koude rillingen;
• nachtelijk zweten;
• algehele malaise; en
• vermoeidheid.

Er zijn bij Q-koorts veel verschillende ziekteverschijnselen mogelijk, aangezien een infectie met deze bacterie zich door het hele lichaam verspreidt. Gemiddeld openbaren de eerste verschijnselen zich 2 tot 3 weken na besmetting, maar dit kan oplopen tot 6 weken.

Bij een ernstig verloop kunnen mensen een longontsteking ontwikkelen met droge hoest en pijn op de borst. Vrij veel mensen krijgen een leverontsteking zonder symptomen. Veel mensen die Q-koorts achter de rug hebben, zijn daarna nog langere tijd moe.

Zo'n 1-3% van de patiënten ontwikkelt een chronische vorm van Q-koorts, die jarenlang kan duren. Chronische Q-koorts begint sluimerend en allengs kan een patiënt last krijgen van benauwdheid, koorts, transpireren, vermoeidheid en vermageren. Deze klachten zijn zeer algemeen en daarom wordt het niet altijd herkend, De meeste mensen met chronische Q-koorts hebben een ontsteking aan de hartkleppen, endocarditis genoemd. Vooral patiënten met een afweerstoornis, hartpatiënten en zwangere vrouwen hebben een verhoogde kans op het ontwikkelen van chronische Q-koorts.

Het blijkt dat mannen vaker last hebben van Q-koorts dan vrouwen en ook mensen die roken worden vaker ziek. Mensen boven de veertig zijn vatbaarder dan jonge mensen. Q-koorts komt relatief weinig voor bij kinderen en baby's.

Behandeling van Q-koorts

Als iemand klachten heeft en er wordt Q-koorts vastgesteld, dan kan de huisarts een antibioticumkuur voorschrijven. Bij chronische Q-koorts kan jarenlange behandeling met antibiotica nodig zijn.

Uit een studie van Gijs Limonard, longarts in het Diakonessenhuis Utrecht-Zeist-Doorn, die hij in samenwerking met onderzoekers van het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis en het UMC St. Radboud te Nijmegen heeft verricht, blijkt de gezondheid van patiënten met Q-koorts een jaar na hun besmetting nog aanzienlijk slechter dan die van niet-geïnfecteerde buurtgenoten. De longarts volgde 85 Q-koorts-patiënten uit het Brabantse dorp Herpen, waar de ziekte in 2007 op grote schaal uitbrak. Voorts vergeleek hij de gezondheidsstatus van 54 mensen die Q-koorts hadden opgelopen met buurtgenoten zonder Q-koorts. Hij constateerde dat er een enorm verschil in de gezondheidsstatus is tussen deze twee groepen. Patiënten functioneerden beduidend minder dan de mensen die geen Q-koorts hadden en dit een jaar na infectie. Dit toont de ernst aan van de Q-koorts. Mensen kunnen langdurig klachten krijgen na besmetting met de bacterie.

Vaccinatie Q-koorts bij mensen

De Q-koorts polikliniek in Den Bosch wil onmiddellijk aanvangen met de vaccinatie van risicogroepen. De artsen hebben minister Ab Klink van Volksgezondheid gevraagd haast te maken. Volgens het ziekenhuis is vaccinatie van groot belang voor bepaalde patiënten met hart- en vaatziekten. Het gaat om het Australische vaccin tegen Q-koorts genaamd Q-Vax®. De poli pleit er voor deze in Nederland toe te dienen aan de patiënten met hart- en vaatziekten, aangezien deze groep de meeste risico op chronische Q-koorts loopt.

Eén van de artsen die werkzaam op de Q-koortspoli, Peter Lestrade, stelt dat het vaccin in Australië al sinds 1989 wordt gebruikt en dat er zich nog maar weinig bijwerkingen hebben voorgedaan. Roel Coutinho, directeur van het Centrum voor Infectieziektebestrijding van het RIVM benadrukt echter dat het vaccin niet geregistreerd is in Europa of de Verenigde Staten. Bovendien wordt het vaccin in Australië voor de beroepsgroep gebruikt en niet voor mensen met een verhoogd gezondheidsrisico. Coutinho zegt op de website van de NOS: "Ik kan me heel goed voorstellen dat de artsen in de Q-koortspoli willen dat er gevaccineerd wordt. Zij moeten de patiënten behandelen en zien soms ernstige zieke mensen die ze maar weinig te bieden hebben. Maar je kunt zo'n vaccin niet zo maar gaan gebruiken. Er is nog maar heel weinig over bekend."

Momenteel onderzoekt de Gezondheidsraad de veiligheid en werkzaamheid van het vaccin. Op basis daarvan zullen zij een advies uitbrengen over de eventuele inzet. Er zijn geen andere vaccins die op korte termijn een oplossing kunnen bieden.

Lees verder

• Q-koorts: symptomen, vaccinatie, gevolgen en behandeling
• Q-koortsvermoeidheidssyndroom (QVS): symptomen & behandeling
• Koortsstuipen kind: symptomen en behandelen van koortsstuip
• Griep met hoge koorts, hoofdpijn, spierpijn, droge hoest
• Welke symptomen bij kinderen zijn alarmsymptomen?