Kriebelhoest (prikkelhoest): oorzaak, verhelpen, wat te doen

Bij een droge hoest, ook kriebelhoest of prikkelhoest genoemd (droge kriebelhoest), moet je hoesten, maar daarbij wordt geen slijm of sputum weggehoest. Hoesten is een defensieve reflex waarbij de luchtwegen beschermd worden door slijm en vreemd materiaal te verwijderen, zodat je vrij en onbelemmerd kunt ademen. Na verloop van tijd kan een droge hoest overgaan in een productieve hoest, wanneer er meer slijm geproduceerd wordt. Een droge hoest is een symptoom van een grote verscheidenheid van milde tot ernstige ziekten, stoornissen en aandoeningen. Een droge hoest kan het gevolg zijn van een infectie, ontsteking, trauma, maligniteit, obstructie van de luchtwegen, enz. Er zijn een aantal producten beschikbaar om de hoestprikkel de kop in te drukken. Voorbeelden zijn noscapine, dextromethorfan, pentoxyverine en codeïne.

• Wat is een droge hoest of kriebelhoest?
• Waardoor wordt een droge hoest of kriebelhoest veroorzaakt?
• Verkoudheid
• Andere infectieuze oorzaken
• Bronchiolitis
• Aanhoudende droge hoest
• Medicijnen
• Wat te doen tegen kriebelhoest?
• Huisarts inschakelen
• Kriebelhoest verhelpen
• Diepere kriebel
• Gebruik bij productieve hoest geen hoestdempers
• Hoestdrank voor zowel vastzittende hoest als droge hoest

Wat is een droge hoest of kriebelhoest?

Kriebelhoest is een droge hoest waarbij er telkens een hoestreflex aanwezig is, terwijl je geen slijm hoeft weg te werken. De slijmvliezen geven in feite voor niets een hoestprikkel af. Het wordt daarom ook wel niet-productieve hoest genoemd. Het vervelende van een kriebelhoest is dat je in een vicieuze cirkel terecht kan komen, omdat door het hoesten de slijmvliezen nog meer worden geïrriteerd waardoor je blijft hoesten of het hoesten zelfs verergerd wordt. Hierdoor kun je last krijgen van een langdurige kriebelhoest. Dit is vervelend, vooral als je ook 's nachts last hebt van een kriebelhoest.

Waardoor wordt een droge hoest of kriebelhoest veroorzaakt?

Verkoudheid

Een droge hoest heeft vele mogelijk oorzaken, maar de meest voorkomende daarvan is een bovenste luchtweginfectie zoals verkoudheid. Een verkoudheid kan ook leiden tot een productieve hoest, dat is een hoest waarbij slijm (sputum) wordt geproduceerd.

Andere infectieuze oorzaken

Andere infectueuze oorzaken van een droge hoest zijn onder meer kinkhoest (pertussis) en tuberculose (tbc).

Bronchiolitis

Speciaal vermelden we bronchiolitis, een ontsteking van de kleine luchtwegen welke wordt veroorzaakt door een virusinfectie. De boosdoener is het respiratory syncytial virus (RSV). Bronchiolitis treft vooral kinderen beneden de leeftijd van 2 jaar en dan vooral baby's in de leeftijd van 3 tot 6 maanden. De belangrijkste symptomen zijn:

• droge hoest;
• snelle ademhaling;
• piepende ademhaling; en
• problemen met eten of drinken.

De hoestprikkel kan ook worden veroorzaakt door (mee)roken, je bevinden in slecht geventileerde of stoffige ruimtes, overgevoeligheid voor bepaalde stoffen in de lucht en soms door de aanwezigheid van airconditioning.

Aanhoudende droge hoest

Een aanhoudende droge hoest kan ook te wijten zijn aan oorzaken die in verband staan met het ademhalings -en spijsverteringsstelsel waaronder irritatie van luchtwegen (bronchospasme), aorta-aneurysma, astma en allergieën, chronische obstructieve longziekte (COPD), congestief hartfalen, luchtwegobstructie (vreemd lichaam), longkanker, pleuritis (ontsteking van het vlies rond de longen en de borst), pneumothorax (klaplong), enz.

Medicijnen

Verder kunnen sommige medicijnen een droge hoest veroorzaken. Medicijnen die een droge hoest kunnen veroorzaken als bijwerking, zijn onder andere ACE-remmers om hoge bloeddruk onder controle te krijgen.

Wat te doen tegen kriebelhoest?

Huisarts inschakelen

Een droge hoest kan een teken zijn van een ernstige of levensbedreigende aandoening. Als je moeite hebt met ademhalen, pijn op de borst, snelle hartslag, of gezwollen benen of enkels, neem dan onmiddellijk contact op met een arts. Als je droge hoest hardnekkig of langdurig aanhoudt, raadpleeg dan je huisarts. Bij een hoestend kind of baby jonger dan 6 maanden, of een kind ouder dan 6 maanden die langer dan 5 dagen hoest, is het ook raadzaam de huisarts in te schakelen. De huisarts zal onder meer met zijn stethoscoop naar de longen en luchtwegen (ademgeluiden) luisteren.

Kriebelhoest verhelpen

Hoe kriebelhoest verhelpen? Als je rookt, doe je er verstandig aan om hiermee te stoppen. Verder is het raadzaam regelmatig wat te drinken, zodat je de keel smeert en vochtig houdt. Allerlei huismiddeltjes als thee met honing en op dropjes zuigen kunnen verlichting van de klachten geven, doordat ze de hoestprikkel verminderen. Overigens moet je geen honing geven aan kinderen jonger dan één jaar. In honing kunnen sporen van bacteriën aanwezig zijn waar baby’s ziek van kunnen worden.

Zorg voor goede ventilatie en verhoog de vochtigheid van de lucht door bijvoorbeeld bakjes met water aan de radiatoren te hangen. Tevens kan het inademen van warme, vochtige lucht door te stomen enige verlichting bieden.

Er zijn ook allerlei zelfzorgmiddelen verkrijgbaar bij apotheek en drogist, welke de hoestprikkel kunnen verminderen. Wanneer je last hebt van een kriebel die hoog in de keel zit, is het vaak voldoende om een middel te gebruiken dat er vooral op is gericht de keel te smeren en te verzachten. Hierbij kun je denken aan een verzachtende hoestsiroop, zoals althaeasiroop of tijmsiroop (eventueel zonder suiker verkrijgbaar).

Diepere kriebel

Diepere kriebel kan vaak alleen bestreden worden door een hoestmiddel dat de hoestprikkel dempt. Bijvoorbeeld een hoestmiddel met het werkzame bestanddeel noscapine, welke bij normale dosering ook tijdens zwangerschap en borstvoeding gebruikt kan worden. Noscapine wordt al jarenlang gebruikt door zwangere vrouwen, zonder dat het nadelige gevolgen heeft voor het (ongeboren) kind. Noscapine is te gebruiken vanaf de leeftijd van 3 jaar. Het is dus niet geschikt voor een peuter (van 2 tot 3 jaar) of nog jongere kinderen, maar wel voor een kleuter (een jong kind van ongeveer 3 tot 6 jaar).

Een tweede hoestprikkeldempende stof is dextromethorfan. Deze is te gebruiken vanaf 2 jaar. Vanwege de grotere kans op bijwerkingen is dit middel alleen in de apotheek verkrijgbaar en geen eerste keus. De huisarts kan ook opteren voor de combinatie van paracetamol met codeïne, welke vooral wordt gebruikt wanneer je zowel last hebt van hoest als griepklachten, zoals (spier)pijn en hoge koorts.

Gebruik bij productieve hoest geen hoestdempers

Bij productieve hoest komt er slijm mee. Vooral in combinatie met koorts is dit vaak een aanwijzing voor een luchtweginfectie. De hoest is een adequate en effectieve reactie van het lichaam om slijm te verwijderen en de ademhaling te vergemakkelijken. Bij niet-productieve hoest, ook wel kriebelhoest, prikkelhoest of droge hoest genoemd, wordt echter geen slijm opgehoest. Het vele hoesten kan een irritatie van de keel- en luchtwegen veroorzaken, waardoor de hoest blijft aanhouden. Productieve hoest is nuttig. Onderdruk dit daarom niet met geneesmiddelen. Bij vastzittend slijm kun je slijmoplossende middelen gebruiken.

Hoestdrank voor zowel vastzittende hoest als droge hoest

Bronchostop hoestdrank is een traditioneel kruidengeneesmiddel dat vastzittende hoest door taai slijm, prikkelhoest of kriebelhoest en/of keelpijn bij bijvoorbeeld een verkoudheid, verlicht. Bronchostop hoestdrank is geschikt voor volwassenen en kinderen vanaf 6 jaar. De hoestdrank bevat geen alcohol en is suikervrij. Ook bevat het middel geen ingrediënten waarvan bekend is dat ze slaperig of suf maken. Bronchostop hoestdrank is geschikt voor mensen met diabetes.

Lees verder

• Chronisch hoesten: oorzaken aanhoudende hoest, kriebelhoest
• Geel of groen slijm ophoesten en bloed hoesten: oorzaken
• Slijm ophoesten: wit, geel, grijs, rood sputum ophoesten
• Infectieuze oorzaken van acute hoest: waardoor komt het?
• Hoestdrank voor alle soorten hoest: Bronchostop hoestdrank