Welke symptomen bij kinderen zijn alarmsymptomen?

Welke symptomen bij kinderen zijn alarmsymptomen waarbij je direct de huisarts moet inschakelen? Alarmsymptomen zijn verschijnselen die bij de arts een belletje laten rinkelen, omdat ze kunnen duiden op een ernstige onderliggende aandoening. Wanneer een kind één van de volgende alarmsymptomen vertoont, is het van belang direct contact op te nemen met de (dienstdoende) huisarts voor overleg: extreme gedragsveranderingen, acuut optredende hevige hoofdpijn, uitdrogingsverschijnselen, buikpijn die verergert of aanhoudt, bloed in de urine of ontlasting, pijn bij het plassen of vaker moeten plassen, koorts bij kinderen in bepaalde situaties en ademhalingsproblemen.

• Alarmsymptomen bij kinderen: signalen die je niet mag negeren
• extreme gedragsveranderingen
• Uitdrogingsverschijnselen
• Plotselinge, hevige hoofdpijn
• Buikpijn die verergert of aanhoudt
• Bloed in de urine of ontlasting
• Pijn bij het plassen of vaker moeten plassen
• Koorts bij kinderen in bepaalde situaties
• Ademhalingsproblemen
• Onverklaarbare blauwe plekken of bloedingen
• Verlies van bewustzijn of flauwvallen
• Huiduitslag die niet wegdrukt
• Sterk verlaagd bewustzijnsniveau of verwardheid
• Ernstig gewichtsverlies of het weigeren te eten/drinken
• Aanhoudend braken of braken met gal of bloed
• Lage temperatuur (onderkoeling)
• Pijn in het been of niet willen lopen
• Nekstijfheid
• Gele verkleuring van huid of ogen (geelzucht)
• Aanhoudend huilen bij baby's
• Ongelijkmatige pupillen of moeite met focussen
• Aanvalsgewijs huilen met bleekheid of roodheid
• Plotselinge zwelling van gezicht, lippen of tong
• Aanhoudende koorts (> 5 dagen)
• Wat te doen bij alarmsymptomen bij kinderen: snel handelen met een groot verschil

Alarmsymptomen bij kinderen: signalen die je niet mag negeren

Lisa, een jonge moeder van twee kinderen, merkte op dat haar dochter Sophie van 3 ineens suf werd en niet meer wilde eten. Ze had de hele dag hoge koorts en klaagde over pijn in haar nek. Lisa dacht dat het een gewone griep was, maar haar onderbuikgevoel zei dat er meer aan de hand was. Ze besloot toch de huisarts te bellen, die haar meteen naar het ziekenhuis stuurde. Daar bleek Sophie een ernstige infectie te hebben. Door snel te handelen, kon ze op tijd behandeld worden.

Dit voorbeeld laat zien hoe belangrijk het is om alarmsymptomen bij kinderen te herkennen. Alarmsymptomen zijn waarschuwingssignalen die erop wijzen dat er mogelijk sprake is van een ernstige aandoening. Bij kinderen kunnen deze signalen moeilijk te herkennen zijn, omdat zij vaak niet goed kunnen uitleggen wat ze voelen. Toch zijn er duidelijke tekenen die ouders, verzorgers en medisch personeel alert moeten maken, zoals veranderingen in gedrag, ademhalingsproblemen, langdurige koorts of plotselinge pijn.

Het tijdig herkennen van deze symptomen kan levens redden. Soms gaat het om onschuldige klachten, maar het is beter om het zekere voor het onzekere te nemen. In de volgende secties bespreken we de belangrijkste alarmsymptomen en wanneer het verstandig is om medische hulp in te schakelen. Want bij kinderen telt elke minuut. ❤️

extreme gedragsveranderingen

Sufheid en het zich niet bewust zijn van de omgeving of bekende mensen. Schakel een huisarts in als het kind suf is en niet meer goed reageert op de omgeving, het kind zwak is, kreunend huilt, niet goed te troosten is, niet meer goed uit zijn woorden komt en extreme lusteloosheid (lethargie) vertoont. Een kind dat moe of ziek is, maar zich wel bewust is van wat er gaande is om hem heen, is een goed teken.

Uitdrogingsverschijnselen

Risicogroepen voor uitdroging zijn baby's, kinderen en ouderen. Mogelijke oorzaken van uitdroging zijn onder meer ernstig vochtverlies door bijvoorbeeld overmatig plassen en/of zweten, aanhoudend braken en aanhoudende diarree en koorts. Vooral kinderen onder de 2 jaar kunnen erg snel uitdrogen. Uitdrogingsverschijnselen zijn:

• met een vinger een huidplooi optillen waarna deze even blijft staan;
• sufheid en lusteloosheid;
• droge, plakkerige mond;
• diepliggende ogen;
• klagen over dorst;
• afnemende urineproductie (donkere urine, steeds minder vaak hoeven plassen).

Plotselinge, hevige hoofdpijn

Acute hoofdpijn komt meestal door een infectie aan de bovenste luchtwegen, vooral in de bijholten. Een kind kan daar flink ziek van zijn, wat gepaard kan gaan met verkoudheid, koorts, pijn in voorhoofd of wangstreek. Bukken verergert de pijn van het kind. Kinderen met hersenvliesontsteking hebben acute hoofdpijn, hetgeen gepaard gaat met ernstig ziek zijn met braken, sufheid en nekstijfheid. Schakel in dat geval direct medische hulp in.

Buikpijn die verergert of aanhoudt

Elk kind heeft wel eens last van buikpijn. Vaak is de oorzaak niet zo ernstig en verdwijnt de pijn binnen enkele uren. Soms is buikpijn een symptoom van een ernstige kwaal die medisch onderzoek behoeft. Bel direct de huisarts als het kind ernstige buikpijn heeft met één van de volgende symptomen:

• braken;
• pijn in balzak of lies (mogelijk een teelbaltorsie of beklemde liesbreuk);
• bloed in de ontlasting;
• langer dan drie dagen koorts of als het kind jonger is dan 2 maanden en langer dan één dag een temperatuur van 38 graden Celsius of hoger heeft.

Bloed in de urine of ontlasting

Bloed in de urine is zeer ongewoon bij kinderen en kan een teken zijn van een infectie of een nierprobleem. Wanneer een kind last heeft van obstipatie, kan de harde ontlasting zijn anus wat beschadigen waardoor er bloed met de ontlasting kan meekomen. In dat geval ligt het bloed op de ontlasting. Bij verstopping is dit normaal. Bloed in de ontlasting kan ook wijzen op een ingewandsinfectie of voedselvergiftiging. Dit gaat vaak gepaard met buikpijn en andere klachten zoals diarree.

Pijn bij het plassen of vaker moeten plassen

Raadpleeg de huisarts als het kind:

• frequent moet plassen; of
• pijn heeft tijdens het plassen.

Deze symptomen kunnen wijzen op een urineweginfectie. Des te jonger het kind, des te minder duidelijk zijn de symptomen van een urineweginfectie. Kleinere kinderen zijn vaak wat huilerig en hangerig en kunnen koorts hebben. Ook kan de urine stinken. Andere klachten kunnen zijn: prikkelbaarheid, buikpijn, niet willen eten, (neiging tot) braken, diarree of afwijkend plasgedrag. Oudere kinderen met een urineweginfectie moeten meestal frequent en het plassen kan pijn doen. Ook kan de urine er troebel uitzien en stinken.

Koorts bij kinderen in bepaalde situaties

Neem in de volgende gevallen direct contact op met de huisarts:

• als het kind koorts heeft en jonger is dan drie maanden of ouder is dan drie maanden en de koorts langer dan drie dagen aanhoudt;
• als het kind suf is of niet gemakkelijk wakker te krijgen (niet aanspreekbaar is);
• kreunt, jengelt, huilt en ontroostbaar is;
  Huisarts onderzoekt kind / Bron: Istock.com/michaeljung
• als het kind tijdens de koorts grof-vlekkerige rode huiduitslag krijgt of een afwijkende blauwe, bleke of grauwe huidskleur vertoont;
• als het kind benauwd is of een abnormaal snelle ademhaling heeft;
• als het kind in snel tempo steeds zieker wordt, zeker wanneer dit gepaard gaat met braken of diarree;
• als het kind veel minder drinkt dan normaal (gevaar van uitdroging);
• als het kind een koortsstuip krijgt;
• als het kind ernstige hoofdpijn heeft en pijn bij fel licht;
• als het kind verminderde weerstand heeft of extra vatbaar is;
• als het kind na een aantal koortsvrije dagen opnieuw hoge koorts krijgt;
• als het kind andere verschijnselen vertoont waar men zich zorgen over maakt.

Ademhalingsproblemen

Neem direct contact op met de huisarts als de ademhaling van het kind heel erg snel is of de problemen gepaard gaan met één of meer van de volgende symptomen:

• blauwachtige lippen of tong;
• sufheid of verwardheid;
• niet kunnen slikken, eten en geluid maken.

Onverklaarbare blauwe plekken of bloedingen

Dit kan wijzen op een bloedingsstoornis, leukemie of ernstig letsel. Blauwe plekken zonder duidelijke oorzaak zijn vooral zorgwekkend als ze op ongebruikelijke plekken voorkomen, zoals de rug, buik of gezicht. Raadpleeg direct een arts om ernstige oorzaken uit te sluiten.

Verlies van bewustzijn of flauwvallen

Bewustzijnsverlies kan gerelateerd zijn aan neurologische aandoeningen zoals epilepsie, hartproblemen zoals ritmestoornissen, of ernstige uitdroging. Als een kind flauwvalt tijdens inspanning of zonder duidelijke aanleiding, is medisch onderzoek noodzakelijk.

Huiduitslag die niet wegdrukt

Een huiduitslag die niet verbleekt bij druk (zoals de glazen-test) kan een teken zijn van meningitis of een ernstige bloedvergiftiging (sepsis). Dit is een medische noodsituatie en vereist onmiddellijke behandeling.

Sterk verlaagd bewustzijnsniveau of verwardheid

Een kind dat nauwelijks reageert op prikkels of verward overkomt, kan lijden aan ernstige infecties, zoals hersenvliesontsteking, vergiftiging, of een metabole stoornis zoals hypoglykemie. Deze symptomen mogen nooit genegeerd worden.

Ernstig gewichtsverlies of het weigeren te eten/drinken

Wanneer een kind structureel gewichtsverlies ervaart of weigert te eten of drinken, kan dit wijzen op onderliggende ziekten zoals diabetes, coeliakie of eetstoornissen. Het kan ook een teken zijn van stress of psychologische problemen, die tijdige ondersteuning vereisen.

Aanhoudend braken of braken met gal of bloed

Braken met gal (groen) of bloed (rood of donker) is een alarmsymptoom dat kan wijzen op een darmafsluiting, hersenschudding of een maagbloeding. Dit vereist onmiddellijke medische aandacht.

Lage temperatuur (onderkoeling)

Een lichaamstemperatuur die aanzienlijk onder de normale waarden ligt, kan bij baby's en jonge kinderen wijzen op een ernstige infectie of metabole stoornis. Onderkoeling is net zo gevaarlijk als koorts en vereist snelle actie.

Pijn in het been of niet willen lopen

Als een kind klaagt over pijn in het been of weigert te lopen, kan dit wijzen op een infectie, zoals septische artritis, of op trauma, zoals een fractuur. Een röntgenonderzoek of ander beeldvormend onderzoek kan nodig zijn.

Nekstijfheid

Dit is een belangrijk alarmsymptoom dat kan wijzen op meningitis of hersenvliesirritatie. Nekstijfheid gaat vaak gepaard met koorts en hoofdpijn. Spoedige medische beoordeling is cruciaal.

Gele verkleuring van huid of ogen (geelzucht)

Geelzucht kan wijzen op leveraandoeningen zoals hepatitis of galwegobstructies. Bij pasgeborenen kan het normaal zijn, maar als het aanhoudt of ernstig is, moet een arts worden geraadpleegd.

Aanhoudend huilen bij baby's

Aanhoudend en ontroostbaar huilen kan duiden op ongemak, infecties of verborgen trauma zoals een botbreuk of hernia. Huilen dat niet verklaard kan worden, vereist verder onderzoek.

Ongelijkmatige pupillen of moeite met focussen

Asymmetrische pupillen of moeite met scherpstellen kunnen wijzen op neurologische schade, trauma, of verhoogde druk in de hersenen. Dit symptoom verdient directe medische aandacht.

Aanvalsgewijs huilen met bleekheid of roodheid

Aanvallen van huilen gecombineerd met bleekheid en roodheid kunnen een teken zijn van darminvaginatie, een ernstige darmobstructie die levensbedreigend kan zijn. Dit vereist spoedbehandeling.

Plotselinge zwelling van gezicht, lippen of tong

Plotselinge zwelling is vaak een teken van een allergische reactie (anafylaxie). Dit kan gepaard gaan met ademhalingsmoeilijkheden en vereist onmiddellijke behandeling met bijvoorbeeld een adrenalinepen.

Aanhoudende koorts (> 5 dagen)

Koorts die langer dan vijf dagen aanhoudt, kan wijzen op een onderliggende infectie zoals de ziekte van Kawasaki. Dit is een zeldzame maar ernstige aandoening die ontstekingen in bloedvaten veroorzaakt en behandeling vereist.

Wat te doen bij alarmsymptomen bij kinderen: snel handelen met een groot verschil

Het is een van de grootste zorgen van elke ouder: wat als mijn kind ineens ziek wordt of iets ongewoons laat zien? Alarmsymptomen bij kinderen, zoals hevige koorts, ademhalingsproblemen of extreme gedragsveranderingen, vragen om directe aandacht. Maar wat doe je precies als je deze signalen opmerkt? Hier is een duidelijke en uitgebreide gids om je te helpen, zodat je weet wanneer je actie moet ondernemen en hoe je het beste kunt reageren. 💡

Stap 1: Blijf kalm en observeer je kind
Het is normaal dat je even in paniek raakt, maar kalm blijven helpt je om beter te handelen. Observeer zorgvuldig:

• Wat valt je op? Is het gedrag van je kind anders dan normaal?
• Hoe ernstig zijn de symptomen? Let op kleur, ademhaling, reacties en energie.
• Vraag oudere kinderen wat ze voelen en probeer hun klachten zo goed mogelijk te begrijpen.

Tip: Noteer tijdstippen en veranderingen, zoals toenemende koorts of sufheid. Dit helpt later bij de arts.

Stap 2: Controleer vitale functies
Controleer de ademhaling en hartslag van je kind:

• Ademhaling: Kijk of de ademhaling regelmatig is. Moeite met ademhalen, piepende geluiden of intrekkingen bij de ribben zijn alarmsignalen.
• Hartslag: Voel bij baby's op de binnenkant van de bovenarm en bij oudere kinderen aan de pols. Een heel snelle of juist trage hartslag kan verontrustend zijn.
• Bewustzijn: Reageert je kind normaal? Een verminderd bewustzijn, zoals niet reageren of niet wakker worden, is een directe reden voor medische hulp.

Tip: Twijfel je? Bij ernstige ademhalingsproblemen of bewustzijnsverlies bel je meteen 112.

Stap 3: Meet de lichaamstemperatuur
Koorts is vaak een eerste signaal van een infectie, maar niet alle koorts is reden tot paniek.

• Lichte koorts (< 38,5°C): Meestal geen reden tot zorg, maar hou het in de gaten.
• Hoge koorts (> 39°C): Let op bijkomende symptomen zoals nekstijfheid, sufheid of huiduitslag.
• Koortsstuipen: Dit kan er eng uitzien, maar is meestal ongevaarlijk. Leg je kind op de zij, blijf kalm en bel de huisarts.

Tip: Gebruik een betrouwbare thermometer (bij voorkeur rectaal) en schrijf de waarden op.

Stap 4: Kijk naar specifieke alarmsignalen
Let op de volgende symptomen die direct actie vereisen:

• Uitdrogingsverschijnselen: Droge mond, geen tranen bij huilen of minder plassen. Laat je kind kleine slokjes water nemen en zoek medische hulp.
• Bleke of blauwachtige huid: Dit kan wijzen op ademhalingsproblemen of circulatiestoornissen. Bel 112.
• Huiduitslag die niet wegdrukt: Test met een glas. Blijft de uitslag zichtbaar, dan kan dit een teken zijn van meningitis.
• Ernstige buikpijn: Als je kind niet wil bewegen, de buik stijf is of het extreem pijn heeft, raadpleeg dan direct een arts.
• Veranderend gedrag: Aanhoudend huilen, sufheid of ongewone agressie kunnen wijzen op een onderliggend probleem.

Stap 5: Raadpleeg een professional
Bel de huisarts of huisartsenpost als je twijfelt over de symptomen of de situatie verergert. Wees specifiek bij het uitleggen van de klachten:

• Hoe lang duren de symptomen al?
• Wat is de lichaamstemperatuur en hoe reageert je kind?
• Zijn er andere tekenen, zoals braken, diarree of huiduitslag?

Tip: Bij spoed (bijvoorbeeld ademhalingsproblemen, bewusteloosheid of ernstige uitdroging) bel je 112. Aarzel niet. Liever één keer te veel bellen dan te weinig.

Stap 6: Blijf bij je kind en ondersteun waar nodig
Tijdens het wachten op hulp is het belangrijk om je kind zo comfortabel mogelijk te houden:

• Hydratatie: Geef kleine slokjes water, ORS (voor uitdroging) of lichte thee. Vermijd grote hoeveelheden ineens.
• Rust en comfort: Houd je kind warm, maar niet te warm. Zorg voor een rustige omgeving.
• Observeren: Blijf alert op veranderingen en zorg dat je snel kunt reageren.

Een voorbeeld uit de praktijk
Tim, een jongen van 4, klaagde over buikpijn en werd plots erg sloom. Zijn moeder zag dat hij een blauwe kleur rond zijn lippen kreeg en belde direct 112. In het ziekenhuis bleek hij een ernstige darminfectie te hebben, waarvoor hij snel behandeld kon worden. Haar snelle handelen maakte een groot verschil.

Blijf alert, maar vertrouw op je instinct
Alarmsymptomen kunnen beangstigend zijn, maar met een kalme aanpak en een goed begrip van wat je moet doen, kun je snel de juiste beslissingen nemen. Twijfel je? Overleg met een arts of bel direct hulp. Je intuïtie is vaak een van je beste hulpmiddelen. Kinderen zijn veerkrachtig, maar snelle actie maakt soms een wereld van verschil.

Lees verder

• Kinderziekten met vlekjes op de huid, blaasjes, huiduitslag
• Zesde ziekte: symptomen & besmettelijk kind en volwassenen
• Buikpijn bij een kind: oorzaken pijnlijke buik bij een kind
• Buikpijn onderbuik: links/rechts, oorzaken bij man en vrouw
• Bronchiolitis: oorzaken, symptomen, verloop en behandeling