Hypercalciëmie: Verhoogd calciumgehalte van het bloed
Van hypercalciëmie is sprake wanneer zich in het bloed een abnormaal hoge hoeveelheid calcium bevindt. Calcium is nodig door het lichaam te laten functioneren. Calcium speelt een belangrijke rol bij de goede werking van de zenuwen, de spieren, het maagdarmkanaal, de nieren, en het hart. Wanneer het calcium te hoog is, ontwikkelt de patiënt diverse symptomen die zich situeren aan het hart, de maag en darmen, de nieren, de spieren en het centrale zenuwstelsel. Diverse medicijnen zijn voorhanden om het calciumgehalte te verlagen. De vooruitzichten zijn variabel en afhankelijk van de onderliggende oorzaak van het hoge calciumgehalte.
Epidemiologie hypercalciëmie
Ongeveer 8-40 op 1.000 patiënten lijdt aan hypercalciëmie. Vrouwen tussen de 60-63 jaar zijn het vaakst getroffen. In andere studies is de incidentie bij mannen hoger dan bij vrouwen, al neemt het verschil wel af met het verouderen. Vaak zijn wel oudere patiënten getroffen door een verhoogd calciumgehalte van het bloed.
Oorzaken: Vooral door kanker en overactieve bijschildklieren
Aandoeningen
Verschillende aandoeningen veroorzaken tevens hypercalciëmie zoals
tuberculose en
sarcoïdose, een overmatig gebruik van
calciumsupplementen en vitamine D supplementen, aandoeningen geassocieerd met snelle botwijzigingen,
nierfalen, en erfelijke aandoeningen (zeldzaam).
Kanker
Normaal gesproken reguleren hormonen, de nieren, het maag-darmkanaal en het bot het calciumgehalte in het bloed. De onbalans van
calcium is in 90% van de gevallen het gevolg van
kanker (vooral bloedkanker,
longkanker en
borstkanker). Hypercalciëmie ontstaat tevens wanneer kanker is
uitgezaaid naar de botten (
botmetastasen), waardoor calcium wordt vrijgegeven.
Overactieve bijschildklieren
De meest voorkomende oorzaak van hypercalciëmie is
hyperparathyroïdie (overactieve bijschildklier). Dit ontstaat door een goedaardige tumor op één of meer van de vier bijschildklieren of door een vergroting van één of meer bijschildklieren.
Medicatie
Af en toe is
medicatie voor de behandeling van postmenopauzale
osteoporose (verlies van botmassa met risico op
botbreuken) of een
bipolaire stoornis (psychische ziekte:
stemmingsstoornis met
(hypo)manische (hoge) en
depressieve (lage) perioden) ook een oorzaak. Ook bepaalde
diuretica (plaspillen) veroorzaken soms hypercalciëmie.
Uitdroging
Een veel voorkomende oorzaak van milde of kortstondige hypercalciëmie is
uitdroging. Wanneer zich namelijk minder vocht in het bloed bevindt, stijgen de calciumconcentraties.
Andere
Te lange bedrust en immobilisatie leidt soms ook tot een verhoogd calciumgehalte van het bloed.
Symptomen van verhoogd calciumgehalte van het bloed
De symptomen ontstaan geleidelijk of treden snel op. Ook de ernst van de symptomen varieert. Daarnaast hebben soms patiënten met een mild verhoogd calciumgehalte ernstige symptomen terwijl anderen met een erg hoog calciumgehalte slechts milde symptomen vertonen. Niet alle symptomen komen voor bij patiënten en ook de duur varieert. Hypercalciëmie treft mogelijk elk orgaan. Volgende symptomen zijn hierbij mogelijk.
Hart
Maag en darmen
Nieren
Wanneer zich te veel calcium in het bloed bevindt, moeten de nieren harder werken om het calcium uit het lichaam te filteren. Hierdoor ontstaan volgende symptomen:
Spieren
Het teveel van calcium verlaat het bloed via de botten, waardoor de botten verzwakken en extreme
spierzwakte en
spierkrampen ontstaan.
Zenuwstelsel
Diagnose en onderzoeken
Diagnostisch onderzoek
Een
bloedonderzoek toont het verhoogde calciumgehalte in het bloed aan. Dit onthult tevens mogelijk een verhoogd gehalte van het bijschildklierhormoon (wat wijst op hyperparathyreoïdie). Diverse beeldvormende onderzoeken zijn nodig om kanker en aandoeningen aan de botten, de longen, de borst enzovoort op te sporen of uit te sluiten. Hiervoor maakt de arts gebruik van bijvoorbeeld radiografie (
röntgenfoto’s), een
CT-scan, een
MRI-scan of
echografie.
Differentiële diagnose
Volgende aandoeningen lijken qua symptomenreeks op hypercalciëmie:
Behandeling via medicijnen
Patiënten met een licht verhoogd calciumgehalte krijgen het advies om meer te drinken en/of krijgen extra vocht door een naald in de ader (intraveneus). De arts controleert de patiënt nauwlettend totdat het calciumniveau weer op peil is en de symptomen verdwenen zijn. Wanneer het calciumgehalte veel te hoog is, of wanneer de patiënt ernstige symptomen vertoont, krijgt hij ook intraveneus vocht toegediend. Daarnaast krijgt hij via specifieke medicijnen (calcimimetica,
bisfosfonaten, lisdiuretica en/of
corticosteroïden) om het calciumgehalte te regelen. Bovendien controleert de arts het calciumgehalte en andere chemische stoffen in het bloed door regelmatig een bloedonderzoek uit te voeren. Indien de patiënt lijdt aan nierfalen, is dialyse nodig.
Complicaties
Te veel calcium in het bloed verzwakt de botten waardoor osteoporose ontstaat. Botbreuken, krimpen in lengte en/of wervelkolomproblemen zijn hiervan het gevolg. Daarnaast ontwikkelt de patiënt makkelijk nierstenen, wat zeer
pijnlijk is. Nierfalen is ook een mogelijk gevolg van hypercalciëmie. De aantasting van het centrale zenuwstelsel is soms ernstig, waardoor
dementie, coma en verwardheid ontstaan. Tot slot lijdt de patiënt soms aan hartritmestoornissen. Deze complicaties leiden in sommige gevallen tot de dood.
Prognose
De vooruitzichten zijn sterk afhankelijk van de oorzaak van het verhoogd calciumgehalte. De vooruitzichten zijn goed voor patiënten met milde hyperparathyreoïdie of hypercalciëmie die een behandelbare oorzaak heeft. Meestal treden hierbij namelijk geen complicaties op. Patiënten met hypercalciëmie als gevolg van aandoeningen zoals kanker of sarcoïdose, hebben vaak een slechtere prognose. Dit is dan meestal het gevolg van de complicaties en symptomen van de ziekte zelf en niet rechtstreeks van het te hoge calciumgehalte.
Lees verder