Botmetastasen: Uitzaaiingen van kanker in de botten met pijn
Botmetastasen verwijst naar het proces waarbij kankercellen zich vanuit een primaire kankertumor verspreiden naar de botten. Dit kan gebeuren bij verschillende soorten kanker, hoewel het bij sommige kankers vaker voorkomt dan bij andere. Botmetastasen kunnen leiden tot pijn en breuken, en hoewel de vooruitzichten voor patiënten met botmetastasen vaak somber zijn, zijn er diverse behandelingsopties beschikbaar om symptomen te verlichten en de kwaliteit van leven te verbeteren. Een multidisciplinair team van zorgverleners werkt samen om de patiënt zo comfortabel mogelijk te maken.
Wanneer een kwaadaardige tumor zich in een ander deel van het lichaam ontwikkelt, kunnen kankercellen zich via de bloedbaan of het lymfesysteem verspreiden naar andere organen en naar de botten. Deze verspreiding leidt tot de vorming van secundaire tumoren in de botten. Het is nog niet volledig begrepen waarom sommige soorten kanker vaker metastaseren naar de botten dan andere, of waarom metastasen bij sommige patiënten eerst in de lever optreden en bij anderen in de botten.
Botmetastasen kunnen optreden bij verschillende soorten kanker, maar de meest voorkomende kankers die botmetastasen veroorzaken zijn:
Symptomen: Pijn en fracturen
De symptomen van botmetastasen kunnen variëren. Bij sommige patiënten kunnen botmetastasen het eerste teken van kanker zijn, terwijl bij anderen de symptomen pas jaren na de initiële kankerbehandeling optreden. In sommige gevallen kunnen patiënten zelfs helemaal geen symptomen ervaren. Naarmate de ziekte voortschrijdt, kunnen de symptomen echter toenemen. Botmetastasen kunnen in elk bot voorkomen, maar komen het vaakst voor in de wervelkolom, het bekken en de ribben, voornamelijk door compressie van het ruggenmerg.
Mogelijke symptomen van botmetastasen zijn:
Diagnose en onderzoeken
Diagnostisch onderzoek
De diagnose van botmetastasen wordt vaak bevestigd door middel van beeldvormende onderzoeken. Afhankelijk van de medische situatie van de patiënt kunnen verschillende onderzoeken worden uitgevoerd:
Differentiële diagnose
Wanneer de primaire kanker nog niet is vastgesteld, kunnen de symptomen van botmetastasen lijken op die van andere aandoeningen:
- chondrosarcoom (botkanker ontstaan uit kraakbeenweefsel)
- maligne lymfoom
- multiple myeloom
- postradiatie sarcoom (kanker in bindweefsel na bestraling)
- osteomyelitis (botontsteking)
Behandeling: medicatie, radiotherapie en chirurgie
Hoewel botmetastasen vaak niet volledig te genezen zijn, kunnen verschillende behandelingen helpen om pijn en andere symptomen te verlichten. Een multidisciplinair team van zorgverleners kan een combinatie van behandelingen inzetten, waaronder medicatie,
chemotherapie,
radiotherapie en chirurgie.
Medicatie
Medicatie voor botmetastasen bestaat vaak uit bisfosfonaten, die kunnen worden toegediend via injectie of oraal. Bijwerkingen van deze medicijnen kunnen botpijn en
nierproblemen omvatten, evenals een verhoogd risico op
osteonecrose van het kaakbot. Chemotherapie kan worden toegepast bij metastasen in meerdere botten. Hormoontherapie is een andere optie voor kankers die gevoelig zijn voor hormonale behandeling, zoals borstkanker en prostaatkanker. Deze kan bestaan uit chirurgische verwijdering van de eierstokken (oöforectomie) of teelballen (orchiëctomie), of medicatie.
Pijnstillers en
corticosteroïden kunnen worden voorgeschreven om pijn en ontsteking te verminderen. Gerichte therapieën zijn ook mogelijk, waarbij specifieke afwijkingen in kankercellen worden aangepakt.
Radiotherapie
Radiotherapie kan worden ingezet als pijnmedicatie onvoldoende is, vooral bij pijn in een beperkt aantal gebieden. De duur van de behandeling varieert en bijwerkingen kunnen optreden. Een alternatieve vorm van radiotherapie is intraveneuze bestraling, waarbij radiofarmaceutica via een ader worden toegediend. Deze stoffen richten zich op botmetastasen en geven straling af in die gebieden. Mogelijke bijwerkingen zijn schade aan het beenmerg, wat kan leiden tot anemie (
bloedarmoede).
Chirurgie
Chirurgie kan worden toegepast om botten te stabiliseren en breuken te voorkomen. Hierbij worden soms metalen platen, schroeven, nagels, botcement of andere materialen gebruikt. In sommige gevallen kan een gewrichtsvervanging noodzakelijk zijn.
Andere therapieën
Andere behandelingsopties kunnen het verwarmen (elektrocoagulatie) of bevriezen (cryotherapie) van kankercellen omvatten, vooral bij een beperkt aantal metastasen. Deze behandelingen kunnen echter schade aan omliggende structuren, zoals zenuwen, veroorzaken en het risico op botbreuken verhogen. Fysiotherapie kan helpen de mobiliteit te verbeteren en de botsterkte te bevorderen. Fysiotherapeuten bieden ook hulpmiddelen en oefeningen aan om pijn te verminderen en de kracht te behouden.
De prognose bij botmetastasen is doorgaans slecht. Voor patiënten met prostaatkanker is de vijfjaarsoverleving ongeveer 90%, maar bij aanwezigheid van botmetastasen bedraagt de gemiddelde overlevingstijd slechts 29 maanden, volgens recente gegevens. De meeste patiënten met botmetastasen overleven tussen de 6 en 48 maanden. De prognose is relatief gunstiger bij metastasen van borstkanker en prostaatkanker, terwijl de vooruitzichten bij longkanker minder gunstig zijn. Patiënten met nierkanker of schildklierkanker hebben een variabele levensverwachting, afhankelijk van het stadium en de behandelingsrespons.
Lees verder