Levermetastasen: Uitzaaiingen van kanker in de lever
Van levermetastasen is sprake wanneer kanker die oorspronkelijk ergens anders in het lichaam is ontstaan, zich verspreidt heeft naar de lever. Levermetastasen zijn daarom eveneens gekend als "secundaire leverkanker". Primaire leverkanker vindt namelijk zijn oorsprong in de lever zelf en komt veel minder vaak voor dan secundaire leverkanker. Meestal zijn ouderen getroffen door de verspreiding van kankercellen in de lever. De diagnose gebeurt vaak pas in een later stadium waardoor de kanker reeds is uitgezaaid naar de lever. Een vroege opsporing van sommige vormen van kanker is daarom belangrijk om levermetastasen te voorkomen. De behandeling gebeurt veelal palliatief want de vooruitzichten van levermetastasen zijn somber.
Synoniemen
Levermetastasen zijn eveneens gekend als:
- leveruitzaaiingen
- uitgezaaide leverkanker
- uitzaaiingen naar de lever
Functies van de lever
De lever, dat het grootste orgaan in het lichaam is, is verdeeld in twee lobben. De lever is van levensbelang en heeft volgende functies:
- Bewaart glycogeen (suiker) die het lichaam vervolgens gebruikt voor energie
- Maakt enzymen aan die belangrijk zijn voor vele stofwisselingsfuncties van het lichaam
- Maakt gal aan wat vet helpt verteren
- Maakt vele soorten eiwitten aan die het hele lichaam gebruikt als brandstof en voor de celregeneratie
- Verwijdert toxines (giftige stoffen) uit het bloed
De meeste patiënten ontwikkelen levermetastasen in beide leverlobben. Levermetastasen komen voorts 18-40 keer vaker voor dan de primaire levertumoren.
Bijna elke
kanker zaait mogelijk uit naar de lever. Kankers die zich verspreiden naar de lever omvatten:
Het risico van levermetastasen is afhankelijk van de locatie (plaats) van de oorspronkelijke kanker. Soms zijn
uitzaaiingen naar de lever reeds aanwezig als de oorspronkelijke (primaire) kanker gediagnosticeerd is. Maar mogelijk treden levermetastasen pas maanden of jaren later op wanneer de primaire tumor is verwijderd. Daarom zijn regelmatige controles belangrijk.
Symptomen vaak pas in een later stadium
Vooral in vroege stadia vertonen patiënten vaak geen symptomen. In iets latere stadia zwelt de lever en ook dan zijn de symptomen vaak aspecifiek omdat de lever toch nog blijft werken. Pas in een heel laat stadium ontwikkelt de patiënt andere symptomen. De symptomen van levermetastasen zijn afhankelijk van het aantal tumoren en de locatie daarvan in de lever. één of meer van volgende symptomen zijn hierbij mogelijk:
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
Tijdens een anamnese (= vraaggesprek) noteert de arts de symptomen en de
medische geschiedenis van de patiënt. Hij bemerkt bij een lichamelijk onderzoek de mogelijk
knobbeltjes in de lever wanneer hij deze betast. Ook is de lever mogelijk vergroot (
hepatomegalie) en gevoelig bij aanraking. Deze symptomen wijzen reeds in de richting van levermetastasen maar verschillende soorten onderzoeken zijn nodig om de diagnose te bevestigen.
Diagnostisch onderzoek
Volgende beeldvormende onderzoeken zijn nodig:
Daarnaast is
een leverbiopsie aangewezen, hetgeen gebeurt via een
laparoscopie. Een laparoscopie is de meest betrouwbare minimaal invasieve werkwijze voor het diagnosticeren van kanker. Een leverfunctieonderzoek (
bloedonderzoek) is ook nuttig. Bij een
angiografie, die ook nuttig is, injecteert de arts kleurstof in een slagader. Dankzij dit onderzoek krijgt de arts hoge contrastbeelden van de inwendige structuren.
Differentiële diagnose
Het is voor de arts vaak een uitdaging om levermetastasen te diagnosticeren. Dit vloeit voort uit de hoge prevalentie van goedaardige
leverletsels die de arts mogelijk interpreteert als een bewijs van levermetastasen. Zo verwart de arts een verspreiding van kankercellen naar de lever soms als
hemangiomen, en in mindere mate met focale nodulaire
hyperplasie (FNH). Andere differentiële diagnoses omvatten meerdere
levercysten (buikpijn,
schouderpijn en vol gevoel), een hepatocellulair
carcinoom (kanker op huid, in slijmvliezen en in organen) (vorm van leverkanker), een
leveradenoom (goedaardige tumor in lever, vooral bij vrouwen), voorbijgaande leververschillen (door
levercirrose), meerdere galhamartomen, een cholangiocarcinoom, meerdere
leverabcessen en leverpeliosis (ziekte die met bloedingen gepaard gaat).
Behandeling van uitzaaiingen van kanker in de lever
De behandeling is afhankelijk van meerdere factoren:
- de algehele gezondheid en leeftijd van de patiënt
- de algemene werking van de lever
- de eventueel reeds aanwezige uitzaaiingen naar andere organen
- de grootte, de locatie en het aantal uitgezaaide tumoren
- de locatie van de primaire kanker
- de persoonlijke voorkeuren van de patiënt
- de reeds gekregen behandelingsvormen voor kanker in het verleden
Wanneer de tumor zich slechts in één of enkele delen van de lever bevindt, is de chirurg in staat dit chirurgisch te verwijderen. Wanneer de kanker is uitgezaaid naar de lever of naar de lever en andere organen, zet de arts veelal systemische
chemotherapie (chemotherapie van het hele lichaam) in. Het type chemotherapie hangt af van de oorspronkelijke vorm van de kanker. Ook is chemo-embolisatie mogelijk. Hierbij brengt de arts een
katheter (dunne buis) in in een slagader in de lies. Deze katheter verplaatst de arts naar de slagader in de lever. Daarna gaan kanker dodende geneesmiddelen en ook nog andere geneesmiddelen door de katheter waardoor de kankercellen sterven. Op dezelfde manier is radio-embolisatie mogelijk, waarbij de arts geen gebruik maakt van chemotherapie maar wel van straling om de kankercellen te doden. Mogelijk injecteert de arts alcohol (ethanol) in de levertumor. De alcohol doodt kankercellen. Ook is het mogelijk om de levertumor via warmte-energie te verwijderen door het inbrengen van een sonde in het midden van de levertumor. Deze behandelingsmethode, ook gekend als "radiofrequente ablatie", gebeurt via elektroden die zijn bevestigd aan de sonde. Ook bij deze behandeling sterven de kankercellen. Naast warmte-energie zet de arts mogelijk ook cryotherapie in, waarbij hij via bevriezing de tumor verwijdert.
Prognose
De vooruitzichten zijn sterk afhankelijk van de locatie van de oorspronkelijke kanker en de hoeveelheid van de uitzaaiingen naar de lever of ergens anders. Meestal is genezing door een operatie enkel mogelijk wanneer zich maar een beperkt aantal tumoren in de lever bevinden. In de meeste gevallen zijn uitzaaiingen naar de lever niet te genezen. Patiënten bij wie de kanker is uitgezaaid naar de lever, komen veelal te overlijden door hun ziekte. De behandelingsmethoden doen echter de tumoren krimpen waardoor de levensverwachting verbetert en de symptomen verlichten. De relatieve vijfjaarsoverleving voor levermetastasen is ongeveer vijftien procent.
Complicaties
Complicaties zijn vaak het gevolg van tumoren die zich verspreiden naar andere organen en gebieden rond de lever. Complicaties omvatten:
- een blokkering van de stroom van gal
- een verminderde eetlust
- gewichtsverlies
- koorts
- leverfalen (meestal alleen in de late stadia van de ziekte)
- pijn
Lees verder