Uitzaaiingen bij kanker: Wat is het en wat zijn de gevolgen?
Vaak treden bij kanker uitzaaiingen op naar andere plaatsen in het lichaam dan waar de ziekte zich in eerste instantie ontwikkelt. Zo kan bijvoorbeeld borstkanker uitzaaien naar de hersenen of longen en kan darmkanker uitzaaiingen geven in de lever. Het gebeurt ook dat in het lichaam uitzaaiingen worden gevonden en niet duidelijk is waar de primaire tumor zich bevindt. Wat zijn uitzaaiingen, bij welk type kanker komen ze voor, waar treedt uitzaaiing op en wat zijn de gevolgen van metastasen?Wat zijn uitzaaiingen of metastasen nu precies?
Uitzaaiingen of metastasen zijn het gevolg van tumoren ofwel kwaadaardige gezwellen ergens in het lichaam. Via de lymfeklieren of het bloed worden kankercellen naar andere delen van het lichaam getransporteerd, waar ze vervolgens verder gaan groeien en woekeren. Zo kunnen er in de lever dus bijvoorbeeld kankercellen vanuit de dikke darm terecht komen. Afhankelijk van de route, die de uitzaaiing kiest, via de lymfvaten of het bloed, belanden de tumorcellen op specifieke plaatsen in het lichaam, die per type kanker kunnen verschillen. Bij uitzaaiing via de lymfeklieren is de "primaire vorm van kanker" vaak in de nabije omgeving te vinden, terwijl bij verspreiding via het bloed de kankercellen verder weg kunnen worden getransporteerd.In welke organen of plaatsen in het lichaam kunnen uitzaaiingen optreden?
Er is geen sluitend verband tussen de plaats van de oorspronkelijke tumor en waar uitzaaiingen in het lichaam optreden. Wel is het zo dat het bij bepaalde typen kanker afhankelijk van de wijze van verspreiding vaker voorkomt dat er uitzaaiingen in een bepaald deel van het lichaam voorkomen dan bij andere vormen van kanker. Waar een uitzaaiing van een tumor terecht komt, die via de lymfeklieren wordt verspreid is afhankelijk van de plaats van het dichtstbijzijnde lymfeklierstation (hals, oksels, luchtpijp, longen, darmen en buikholte). Het bijgaande schema geeft een indicatie:| Primaire plaats van de tumor in het lichaam | Uitzaaiing via de lymfeklieren | Uitzaaiing via het bloed |
|---|---|---|
| Borstkanker | Oksel, sleutelbeen en boorstbeen | Longen, lever, huid, botten en hersenen |
| Hersentumor | Meestal geen verspreiding via de lymfen | Lever, longen en andere plaatsen in de hersenen |
| Kanker van de dikke darm | Buik | Lever, longen, buikvlies en botten |
| Pancreas (alvleesklier) kanker | Buik | Lever en longen |
| Huidkanker (melanoom) | Afhankelijk van de plaats van het melanoom, o.a. lies, hals of oksel | Longen, huid, lever en hersenen |
| Baarmoederhalskanker | Buik, lies | Longen, botten en lever |
| Prostaatkanker | Buik | Longen, botten en lever |
| Longkanker | Longen en borstkas | Botten, lever, bijnieren en hersenen |
Wat zijn de symptomen of tekenen van uitzaaiingen in het lichaam?
Uitzaaiingen of metastasen geven in het begin niet altijd klachten en de specifieke klachten kunnen heel erg verschillen afhankelijk van waar in het lichaam de uitzaaiing of uitzaaiingen zich bevinden. Wanneer de metastasen gaan groeien zullen ze meer druk uitoefenen op hun omgeving of binnen groeien op plaatsen waar ze niet horen. Dit kan tot pijn of bloedingen leiden op die specifieke plek in het lichaam waar de uitzaaiingen zich bevinden.Een uitzaaiing naar de lever kan klachten geven, die op hepatitis lijken. Wanneer een metastase bijvoorbeeld in de wervelkolom belandt, neemt de druk op het ruggenmerg toe, waardoor verlies van kracht in de benen of afname van gevoel in de ledematen kunnen optreden. Uitzaaiing naar de hersenen kan onder andere leiden tot duizeligheid, ernstige hoofdpijn en epileptische aanvallen.
Hoe wordt uitzaaiing van kanker behandeld?
Over het algemeen worden uitzaaiingen hetzelfde behandeld als de oorspronkelijke of primaire kanker in het lichaam. Als er sprake is van uitzaaiing van baarmoeder kankercellen naar de longen, zullen deze cellen in de longen worden behandeld alsof het baarmoederkanker is en niet als longkanker.
Bron: National Cancer Institute, Wikimedia Commons (Publiek domein)Vaak leidt het ontstaan van metastasen in andere delen van het lichaam tot een samenwerking van verschillende specialisten, omdat de kanker zich in dit geval niet meer beperkt tot dat deel van het lichaam, waar de behandelend specialist met name deskundig in is.
