Pijn aan de milt: symptomen en oorzaken van miltpijn

Pijn aan de milt of miltpijn voel je in de linkerbovenhelft van de buik, onder je ribbenkast in de buurt van je maag. Miltpijn of pijn aan de milt kent diverse oorzaken. Pijn aan de milt komt vooral bij een vergrote milt (splenomegalie) of een gescheurde milt, ook wel 'miltruptuur' genoemd. Een vergrote milt is geen ziekte op zich, maar het gevolg van een onderliggende aandoening. Deze onderliggende aandoening kan ook andere symptomen en klachten veroorzaken. Het kan hierbij gaan om ontstekingen, infecties of bloedziekten. Een vergrote milt kan pijnlijk zijn, maar dat is lang niet altijd het geval. Een miltruptuur veroorzaakt vaak ernstige miltpijn. De milt kan door een harde stomp in de maagstreek scheuren. Direct medisch ingrijpen is in dat geval noodzakelijk.

• Milt
• Ligging van de milt
• Functie van de milt
• Oorzaken van miltpijn
• Symptomen van een pijnlijke milt
• Miltpijn door vergrote milt (splenomegalie)
• Oorzaken vergrote milt
• Symptomen vergrote milt
• Diagnose
• Pijn aan de milt door gescheurde milt
• Oorzaken van een miltruptuur
• Symptomen van een miltruptuur
• Sikkelcelziekte
• Trombocytopenie
• Accessoire milt
• Miltpijn door inspanning?
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van miltpijn
• Leven zonder milt
• Prognose van miltpijn
• Preventie van miltpijn: Houd je milt in topvorm!
• Vermijd overmatige inspanning na ziekte
• Eet voor je immuunsysteem
• Bescherm je buik
• Hydrateer en luister naar je lichaam
• Regelmatig controleren

Milt

Ligging van de milt

Je milt is een vuistvormig, paars orgaan dat onderdeel uitmaakt van het lymfestelsel van het lichaam. De milt ligt in de linkerbovenhelft van de buik en zit onder je ribbenkast in de buurt van je maag. De milt is het grootste lymfatische orgaan in je lichaam. Een normale, gezonde milt is ongeveer 10 tot 12 cm lang. Je lichaam kan overleven zonder milt. Als de milt beschadigd raakt, zijn er andere organen in het lichaam, met name de lever, die zich daarop aanpassen en de rol van de bestrijding van infecties en het verwijderen van oude rode bloedcellen op zich nemen.

Functie van de milt

De milt kan beschouwd worden als de lymfeklier van het bloed. De milt heeft een aantal functies, waaronder het beschermen van je lichaam tegen infectie. De belangrijkste taken zijn:

• Filtreren en zuiveren van je bloed als onderdeel van het immuunsysteem;
• Het verwijderen van microben en afvalstoffen uit het bloed en de recycling van versleten of beschadigde rode bloedcellen;
• Het produceren en opslaan van bloedplaatjes en witte bloedcellen die infecties bestrijden; en
• De milt bevat een zeker reservoir aan bloed.

Oorzaken van miltpijn

Bepaalde ziekten kunnen ervoor zorgen dat je milt opzwelt of pijn gaat doen. de milt kan ook beschadigd raken of scheuren als gevolg van een blessure, vooral als deze al is opgezwollen. Als je milt te beschadigd is, moet je mogelijk worden geopereerd om deze te verwijderen. Je kunt goed leven zonder milt. Andere organen, zoals je lever, zullen een deel van het werk van de milt overnemen. Zonder een milt verliest je lichaam echter een deel van zijn vermogen om infecties te bestrijden.

Symptomen van een pijnlijke milt

Afhankelijk van de oorzaak, kan miltpijn gepaard gaan met andere symptomen, zoals:

• pijn of een gevoel van volheid in de linker bovenbuik die zich kan uitbreiden naar de linkerschouder
• een vol gevoel zonder te eten of na het eten van slechts een kleine hoeveelheid als gevolg van een vergrote milt die op je maag drukt
• anemie of bloedarmoede
• vermoeidheid
• vaak infecties hebben
• gemakkelijk bloeden

Miltpijn door vergrote milt (splenomegalie)

Een vergrote milt is het gevolg van een onderliggend probleem of aandoening. Soms is er sprake van een overactieve milt, wat bekend staat als hypersplenisme. Hypersplenisme kan leiden tot een vergrote milt en voorkomen bij onder meer lymfeklierkanker, levercirrose, tuberculose (tbc), malaria en verschillende bindweefselziekten.

Oorzaken vergrote milt

Sommige ziekten en aandoeningen kunnen aanleiding geven tot een vergrote milt. Het gaat hierbij om onder meer de volgende aandoeningen:

• Virale infecties, zoals de ziekte van Pfeiffer (een andere benaming is klierkoorts, vanwege opgezette klieren);
• Levercirrose en andere leverziekten;
• Bloedkanker zoals lymfomen en leukemie;
• Parasitaire infecties zoals toxoplasmose;
• Bacteriële infecties zoals endocarditis;
• Ontstekingsziekten zoals sarcoïdose en reumatoïde artritis;
• Trauma, zoals een letsel als gevolg van een sportongeval of een mishandeling;
• Kanker die is uitgezaaid of gemetastaseerd naar de milt;
• Cysten of abcessen;
• Infiltratieve ziekten zoals de ziekte van Gaucher of glycogeen stapelingsziekten.

Symptomen vergrote milt

Sommige mensen zijn zich er niet van bewust dat ze een vergrote milt hebben, aangezien er geen symptomen zijn totdat het probleem is ontdekt tijdens een lichamelijk onderzoek. Veel voorkomende symptomen zijn onder meer het ondervinden van problemen bij het eten van grote maaltijden; een gevoel van pijn of ongemak aan de linkerkant van de buik; pijn die uitstraalt van de buik naar de linkerschouder.

Andere symptomen die zijn gerelateerd aan onderliggende aandoeningen, zijn onder meer:

• Gewichtsverlies;
• Vermoeidheid;
• Frequente infecties;
• Snel bloeden;
• Geelzucht; en
• Bloedarmoede of anemie.

Diagnose

Als je ernstige pijn hebt of pijn die erger wordt bij het diep inademen, is het verstandig om direct medische hulp in te roepen. Een arts zal waarschijnlijk vragen stellen over je medische voorgeschiedenis en de klachten die je ervaart, en lichamelijk onderzoek doen. Hij zal je milt bevoelen om te kijken of deze vergroot is. Vervolgonderzoek zal gedaan worden om de oorzaak vast te stellen, en kan bestaan uit bloedonderzoek, echografie, of een gecomputeriseerde tomografie (CT) scan.

Pijn aan de milt door gescheurde milt

Een gescheurde milt of miltruptuur is een ernstige medische noodsituatie, die levensbedreigend kan zijn. Het kan optreden als gevolg van een harde stomp of stoot in de maagstreek. Hierbij scheurt het miltkapsel en het daaronder gelegen weefsel.

Oorzaken van een miltruptuur

De milt is zeer gevoelig voor traumatische verwondingen. Het kan worden veroorzaakt door een auto-ongeluk, een sportblessure (vooral contactsporten zoals voetbal, rugby of judo), een fietsongeval (in het bijzonder als je met de buik in het stuur terechtkomt), huiselijk geweld, of colonoscopie (gescheurde milt is een mogelijke complicatie van dit darmonderzoek). Sommige ziekten kunnen een gescheurde milt veroorzaken, waaronder klierkoorts of Pfeiffer, bloedziekten zoals hemolytische anemie of lymfoom en malaria.

Symptomen van een miltruptuur

Het belangrijkste symptoom van een gescheurde milt is buikpijn. De ernst van de pijn hangt af van de mate van beschadiging. Deze pijn is meestal ernstig en kan worden gevoeld in de linkerzijde van de buik onder de ribbenkast en in de linkerschouder als gevolg van zenuwpijn van de milt. Andere symptomen zijn onder meer:

• Wazig zicht;
  Wazig zien door een gescheurde milt / Bron: Gene Hunt, Flickr (CC BY-2.0)
• Licht gevoel in het hoofd;
• Verwardheid;
• Flauwte;
• Bewusteloosheid;
• Angst of rusteloosheid;
• Misselijkheid; en
• Bleekheid.

Sikkelcelziekte

Sikkelcelziekte is een erfelijke ziekte van het bloed. Het is een erfelijke vorm van bloedarmoede, waarbij de rode bloedcellen minder goed in staat om zuurstof te vervoeren. Dit kan leiden tot orgaanschade, waaronder de milt. Mensen met sikkelcelziekte die hun milt hebben laten verwijderen zijn gevoeliger en daardoor kwetsbaarder voor infecties. Daarom worden zij extra gevaccineerd voor allerlei aandoeningen.

Trombocytopenie

Trombocytopenie is een tekort aan bloedplaatjes, zogeheten 'trombocyten'. In een vergrote milt kunnen bloedplaatjes vast komen te zitten. Dit kan bij myelofibrose (een zeldzame aandoening van het beenmerg) en de ziekte van Gaucher (een zeldzame erfelijke stofwisselingsziekte). Hierdoor daalt het aantal bloedplaatjes in de bloedstroom.

Accessoire milt

Ongeveer 1 op de 10 mensen hebben een kleine extra milt, ook bekend als bijmilt of accessoire milt. Dit is een goedaardige aandoening die geen problemen veroorzaakt zoals miltpijn.

Miltpijn door inspanning?

Iedereen kent wel het fenomeen van pijnlijke steken in de zij die optreden tijdens inspanning, bijvoorbeeld hardlopen of sporten. Dit wordt echter niet veroorzaakt door de milt, maar ook niet door andere organen en spieren. Waarschijnlijk ontstaat het door irritatie van het deel van het buikvlies dat in verbinding staat met het middenrif.[1]

Onderzoek en diagnose

Afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak van het probleem, kunnen een aantal diagnostische tests en onderzoeken worden uitgevoerd door de arts. Sowieso zal lichamelijk onderzoek plaatsvinden in geval van miltpijn, met palpatie van de buik onder de linkerribbenkast, waardoor de arts een vergrote milt en andere tekenen van ziekten die veroorzaakt worden door splenomegalie kan bemerken. Ander onderzoek kan bestaan uit een bloedonderzoek en beeldvormend onderzoek, zoals een echografie of computertomografie (CT)-scan of MRI. Deze beeldvormende onderzoeken zijn nodig om te zien hoe groot de milt is en om te achterhalen of de milt tegen andere organen drukt. Wanneer de arts vermoedt dat er iets mis kan is met je bloed, zal een beenmergpunctie worden uitgevoerd. Hierdoor kunnen beenmergcellen in het laboratorium onderzocht worden op afwijkingen.

Behandeling van miltpijn

Behandeling van miltpijn hangt af van de oorzaak. Een behandeling voor miltpijn is meestal niet gericht op de milt, maar op de onderliggende aandoening. Sommige mensen met een gescheurde milt zullen onmiddellijk moeten worden geopereerd, terwijl in andere gevallen een gescheurde milt met voldoende rust kan genezen. Behandelingen kunnen bestaan uit:

• Splenectomie: De milt wordt verwijderd door een operatie, hetzij door laparoscopie, met meerdere kleine insnijdingen of laparotomie, via een grote incisie.
• Vaccinaties: Nadat je milt is verwijderd, is het belangrijk om vaccinaties tegen bepaalde ziekten te krijgen, omdat je gevoeliger bent voor infecties als je je milt hebt laten verwijderen.

Leven zonder milt

Als je milt moet worden verwijderd, kunnen andere organen, zoals de lever, veel van de functies van de milt overnemen. Dit betekent dat je nog steeds de meeste infecties aankan. Maar er is een klein risico dat zich snel een ernstige infectie ontwikkelt. Dit risico blijft de rest van je leven aanwezig. Jonge kinderen hebben een hoger risico op ernstige infecties dan volwassenen, maar het risico is nog steeds klein. Het risico wordt ook verhoogd als je een aandoening hebt zoals sikkelcelanemie of coeliakie, of een ziekte die je immuunsysteem beïnvloedt, zoals hiv. Dit risico kan worden geminimaliseerd door eenvoudige voorzorgsmaatregelen te nemen om infectie te voorkomen, zoals:

• gebruik gedurende de eerste twee jaar onderhoudsantibiotica
• zorg dat je altijd een noodvoorraad antibiotica bij je hebt, ook na de eerste twee jaar
• laat je vaccineren
• win advies in bij een GGD voor reizigersadvisering als je reisplannen hebt
• draag altijd een medical alert-kaart of een alarmpenning bij je

Prognose van miltpijn

Miltpijn kan je flink uit balans brengen, maar het goede nieuws is dat de prognose vaak positief is – mits je op tijd de oorzaak aanpakt. Of het nu gaat om een milde overbelasting door inspanning, een infectie, of iets serieuzer zoals een vergrote milt, met de juiste behandeling en zorg herstelt je lichaam zich meestal goed.

Bij miltpijn door een infectie, zoals de ziekte van Pfeiffer, is het een kwestie van rust en herstel. Je lichaam heeft tijd nodig om te genezen, maar met voldoende rust kom je weer op kracht en verdwijnt de pijn in je milt langzaam maar zeker. Is er sprake van een trauma of letsel, dan kan het wat langer duren, maar ook hier geldt dat met de juiste medische zorg je milt zich vaak goed kan herstellen.

In zeldzamere gevallen, zoals een vergrote milt of onderliggende aandoeningen zoals bloedziektes, kan de behandeling intensiever zijn, maar zelfs dan is er vaak uitzicht op verbetering en stabilisatie.

Preventie van miltpijn: Houd je milt in topvorm!

Je milt is misschien niet de sterspeler van je lichaam, maar hij heeft wel degelijk een belangrijke rol. Wil je miltpijn voorkomen? Dan zijn er een paar simpele, maar effectieve manieren om je milt in topvorm te houden. Of je nu je immuunsysteem wilt versterken of je milt wilt beschermen tegen overbelasting – hier zijn de beste tips om je milt blij en gezond te houden!

Vermijd overmatige inspanning na ziekte

Heb je net een flinke griep of infectie achter de rug? Geef je lichaam voldoende tijd om te herstellen voordat je intensief gaat sporten. Een overbelaste milt kan flink pijn doen, vooral na ziektes zoals de ziekte van Pfeiffer, dus bouw je activiteiten rustig op.

Eet voor je immuunsysteem

Voeding speelt een grote rol in hoe je milt functioneert. Kies voor een dieet rijk aan antioxidanten, zoals fruit, groenten en noten. Deze versterken je immuunsysteem en ondersteunen de milt in zijn belangrijke taak: je bloed filteren en infecties bestrijden.

Bescherm je buik

Tijdens sporten of andere fysieke activiteiten, vooral contactsporten, is het belangrijk om je buik te beschermen. Een harde klap op je buik kan schade aan je milt veroorzaken, dus het dragen van beschermende kleding kan het verschil maken.

Hydrateer en luister naar je lichaam

Zorg ervoor dat je voldoende water drinkt en blijf goed gehydrateerd, vooral tijdens het sporten. Luister naar je lichaam – als je milt begint te zeuren tijdens een inspanning, doe dan een stapje terug en gun jezelf wat rust.

Regelmatig controleren

Heb je last van terugkerende miltpijn of voel je een ongemak dat niet verdwijnt? Wacht niet te lang om het door een arts te laten controleren. Vroege detectie van problemen met de milt kan complicaties voorkomen en zorgt ervoor dat je snel weer de oude bent.

Noten:

1. Gezondheid & Wetenschap. Worden steken in de zij tijdens het sporten veroorzaakt door de milt? https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/worden-steken-in-de-zij-tijdens-het-sporten-veroorzaakt-door-de-milt (ingezien op 5-10-2022)

Lees verder

• Gescheurde milt: symptomen, behandeling, herstel en prognose
• Milt: functie, wat doet de milt, klachten aan milt & ligging
• Pijn links in de bovenbuik (milt): symptomen miltaandoening
• Vergrote milt: oorzaken, symptomen, gevolgen en behandeling
• Waar zit je lever, waar zit je hart, milt en andere organen?