Lymfoom: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose lymfoom

Lymfoom is een algemene term voor kanker die in cellen van het lymfesysteem begint, ook wel lymfeklierkanker genoemd. De twee hoofdtypen zijn Hodgkin-lymfoom (HL) en non-Hodgkin-lymfoom (NHL). Veel voorkomende symptomen van een lymfoom zijn onverklaarde koorts, zwelling van een of meer lymfeklieren zoals in de nek, oksels of benen, gezwollen buik, abnormaal zweten (vooral 's nachts, wat bekend staat als nachtzweten), vermoeidheid, verlies van eetlust, snel blauwe plekken krijgen of gemakkelijk bloeden, gewichtsverlies en huiduitslag of jeuk. Hodgkin-lymfoom kan vaak worden genezen. De prognose van NHL is afhankelijk van het specifieke type. De standaardbehandeling voor lymfoom bestaat uit bestraling in de vroege stadia van lymfomen, of een combinatie van chemotherapie en bestraling. Voor lymfomen in de latere fase wordt voornamelijk chemotherapie gebruikt, aangevuld met radiotherapie (bestraling). Immunotherapie wordt routinematig naast chemotherapie gebruikt. De prognose varieert.

• Wat is lymfoom?
• Soorten lymfoom
• Verschillen en overeenkomsten non-Hodgkin-lymfoom en Hodgkin-lymfoom
• Wie krijgt lymfoom? Een blik op de cijfers en verhalen
• Ontstaansmechanisme
• Oorzaken van lymfoom
• Risicofactoren
• Hodgkin-lymfoom
• Non-Hodgkin-lymfoom
• Symptomen van een lymfoom
• Hodgkin-lymfoom
• Non-Hogdkin-lymfoom
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van lymfoom
• Stadiëring
• Behandelingsopties
• Palliatieve behandeling
• Leven met lymfoom: praktische tips en zelfzorgmaatregelen
• Fysieke gezondheid: zorg goed voor je lijf
• Mentale veerkracht: hoofd boven water houden
• Praktische ondersteuning: regel de boel
• Sociale verbinding: blijf in contact
• Behandeling en nazorg: samen met je zorgteam
• Gezonde voeding: brandstof voor je lichaam
• Eet de regenboog (en nee, niet alleen M&M’s)
• Hydratatie: de simpele kracht van water
• Superfoods: hype of helden?
• Luister naar je lichaam (en geef het wat het vraagt)
• Beweging en voeding: het dynamische duo
• Praktische handvaten voor de keuken
• Slotgedachte: voeding als bondgenoot
• Emotionele en psychologische steun
• De rollercoaster van emoties: welkom in de chaos
• Een luisterend oor doet wonderen
• Omgaan met angst: kleine stappen, groot effect
• Je sociale cirkel: laat hen jouw vangnet zijn
• De kracht van positiviteit (zonder toxic vibes)
• Professionele hulp: geen taboe
• Zelfzorg is geen luxe
• Prognose
• Preventie

Wat is lymfoom?

"Weet je, ik dacht dat het niks was," vertelt Annemarie (42) terwijl ze nerveus aan haar thee nipt. "Een beetje moe, stress op het werk, en die opgezette klier? Ach, dat hoort er wel bij, toch?" Ze zat middenin de chaos van het dagelijks leven: twee kinderen, een drukke baan in de zorg, en geen tijd om stil te staan bij haar eigen gezondheid. Totdat ze steeds vaker ’s nachts badend in het zweet wakker werd en die zwelling maar bleef zitten. De huisarts besloot bloedonderzoek te doen en haar door te sturen. En toen kwam de klap: lymfoom. Een woord dat je leven in een split second in een andere richting duwt.

Een lymfoom is, simpel gezegd, een vorm van kanker die zich geniepig verstopt in je lymfeklieren – die kleine, onopvallende 'filters' van je lichaam. Ze ruimen normaal gesproken bacteriën en virussen op, maar bij een lymfoom slaan de lymfocyten (een soort witte bloedcellen) op hol. Het resultaat? Zwellingen die je soms nauwelijks voelt, en een lichaam dat langzaam signalen uitstuurt alsof er iets flink misgaat. Denk aan extreme moeheid, onverklaarbaar gewichtsverlies, en nachtzweten waarbij je pyjama doorweekt aanvoelt. Het begint vaak sluipend, maar de impact is allesbehalve klein.

Het gekke is: je verwacht het niet. Wie denkt er nou meteen aan kanker bij een beetje vermoeidheid? Toch is alertheid belangrijk, want hoe eerder je erbij bent, hoe beter je kansen. Tegenwoordig zijn de behandelopties gelukkig stukken beter dan een paar decennia geleden. Chemo, immunotherapie, bestraling – het klinkt zwaar, en dat is het ook, maar herstel is voor veel mensen haalbaar. En ja, het is een flinke strijd, maar eentje die het waard is. Annemarie? Die staat inmiddels sterk in haar schoenen. "Ik leef meer dan ooit," zegt ze met een glimlach.

Soorten lymfoom

Lymfomen vallen in een van de twee hoofdcategorieën: Hodgkin-lymfoom (HL, voorheen de ziekte van Hodgkin genoemd) en alle andere lymfomen (non-Hodgkin-lymfomen of NHL). Deze twee typen komen op dezelfde plaatsen voor, kunnen met dezelfde symptomen worden geassocieerd en hebben vaak een gelijk uiterlijk bij lichamelijk onderzoek (bijvoorbeeld gezwollen lymfeklieren). Ze zijn echter gemakkelijk te onderscheiden door microscopisch onderzoek van een weefselbiopsiemonster vanwege hun verschillende voorkomen onder de microscoop en hun markers op het celoppervlak.

Er zijn vijf subtypes van de ziekte van Hodgkin en ongeveer 40 subtypen non-Hodgkin-lymfoom. Omdat er zoveel verschillende subtypen lymfoom zijn, is de classificatie van lymfomen gecompliceerd (het omvat zowel het microscopische uiterlijk als genetische en moleculaire markers). Veel van de NHL-subtypen lijken op elkaar, maar ze zijn functioneel heel verschillend en reageren op verschillende therapieën met verschillende kansen op genezing.

Verschillen en overeenkomsten non-Hodgkin-lymfoom en Hodgkin-lymfoom

Wie krijgt lymfoom? Een blik op de cijfers en verhalen

Laten we eens induiken in de cijfers en trends rondom lymfoom. Wie krijgt het, waar komt het vaker voor, en waarom? Neem bijvoorbeeld Tessa (28), een gezonde jonge vrouw die ineens werd geconfronteerd met non-Hodgkin-lymfoom. "Ik sportte, at gezond, en toch werd ik ziek," vertelt ze. Het lijkt soms willekeurig, maar er zijn duidelijke patronen te vinden. Laten we die eens uitpluizen.

Man vs. vrouw: wie loopt meer risico?
Lymfoom heeft een lichte voorkeur voor mannen. In Nederland krijgen jaarlijks ongeveer 15 op de 100.000 mensen de diagnose, waarvan iets meer dan de helft man is. Non-Hodgkin-lymfoom (NHL) komt bijna 50% vaker voor bij mannen, terwijl Hodgkin-lymfoom (HL) iets meer gelijk verdeeld is tussen de geslachten. Het is niet helemaal duidelijk waarom mannen iets vaker getroffen worden, maar hormonale verschillen en leefstijlkeuzes zoals roken of alcoholgebruik kunnen bijdragen.

Kind of volwassene? Leeftijd doet ertoe
Lymfoom kan op elke leeftijd toeslaan, maar de pieken verschillen per subtype. Hodgkin-lymfoom komt opvallend vaak voor bij jongvolwassenen tussen de 15 en 35 jaar en kent een tweede piek rond de 60-70 jaar. Non-Hodgkin-lymfoom, daarentegen, is meer een "ziekte van de leeftijd": het risico neemt toe naarmate je ouder wordt, met een gemiddelde diagnoseleeftijd rond de 65. Bij kinderen is het zeldzaam, maar als het voorkomt, is het vaker Hodgkin-lymfoom. In Nederland worden jaarlijks ongeveer 80 kinderen met een lymfoom gediagnosticeerd, minder dan 5% van alle gevallen.

Klimaat en geografie: invloed van waar je woont
Woon je in een westerse omgeving zoals Nederland of België? Dan is de kans op lymfoom iets groter dan in sommige andere delen van de wereld. In Nederland worden jaarlijks zo’n 4.500 nieuwe gevallen van lymfoom vastgesteld, in België ligt dat cijfer rond de 3.800. In de overzeese gebiedsdelen van Nederland, zoals Curaçao en Aruba, ligt de incidentie lager, mogelijk door verschillen in genetische predispositie en leefstijl. Wereldwijd is het beeld divers: in Noord-Amerika en Europa zijn de cijfers relatief hoog, terwijl het in landen als Japan en China minder vaak voorkomt.

Interessant is dat in Sub-Sahara Afrika Burkitt-lymfoom vaker wordt gezien, vooral bij kinderen, vaak in verband met het Epstein-Barr-virus en malaria. Dit laat zien hoe infecties en omgevingsfactoren een rol spelen.

Voeding en leefstijl: wat kun je zelf doen?
Het dieet speelt ook een rol. Een Westers voedingspatroon met veel bewerkt voedsel en weinig vezels kan een risicofactor zijn. Tegelijkertijd lijkt een mediterraan dieet – rijk aan groenten, fruit, en olijfolie – juist beschermend te werken. Roken, overmatig alcoholgebruik en blootstelling aan bepaalde pesticiden verhogen het risico. Tessa, uit ons voorbeeld, werkte als bloemist en had regelmatig contact met bestrijdingsmiddelen. Toeval? Misschien niet.

Genetica: zit het in de familie?
Je kunt erfelijk belast zijn, al is dat bij lymfoom minder uitgesproken dan bij sommige andere kankersoorten. Een familielid met Hodgkin-lymfoom vergroot je kans, maar meestal speelt een combinatie van genetische en omgevingsfactoren een rol. Specifieke genetische mutaties, zoals in het TP53-gen, kunnen het risico verhogen, vooral bij non-Hodgkin-lymfoom. Het Epstein-Barr-virus en HIV zijn bekende triggers die je immuunsysteem verzwakken, wat het risico op lymfoom vergroot.

Nederland vs. België: wat zijn de verschillen?
Nederland en België hebben vergelijkbare cijfers, maar in België worden iets meer gevallen van Hodgkin-lymfoom gemeld. Dit kan te maken hebben met verschillen in diagnostische methoden of leefstijl. In de overzeese gebiedsdelen van Nederland is lymfoom zeldzamer, mogelijk door genetische verschillen en minder blootstelling aan risicofactoren zoals pesticiden.

Wereldwijd: een kwestie van cultuur en biologie
In ontwikkelde landen is non-Hodgkin-lymfoom de meest voorkomende vorm, terwijl in ontwikkelingslanden infectiegerelateerde lymfomen, zoals Burkitt-lymfoom, domineren. Dit verschil benadrukt hoe zowel biologische als culturele factoren – van voeding tot infecties – bijdragen aan het ontstaan van deze ziekte.

Ontstaansmechanisme

Oké, stel je voor: je immuunsysteem is een soort beveiligingssysteem van je lichaam. De lymfeklieren zijn als de meldkamers waar alles in de gaten wordt gehouden. Komt er een virus of bacterie binnen? Dan springen de lymfocyten – dat zijn je witte bloedcellen – in actie. Die zorgen er normaal gesproken voor dat het kwaad wordt opgeruimd en alles weer veilig is. Maar bij een lymfoom gaat er iets mis in die perfect georganiseerde chaos. En ja, dat voelt alsof de beveiliging ineens besluit om de boel zelf te saboteren.

De ontspoorde lymfocyt: een kleine cel, grote ellende
Het begint allemaal met één lymfocyt die de regels aan zijn laars lapt. Deze cel krijgt een genetische mutatie, een soort foutje in het DNA, waardoor hij niet meer weet wanneer hij moet stoppen met delen. Normaal gesproken heb je een strak gereguleerd proces dat ervoor zorgt dat cellen sterven als ze niet meer nodig zijn. Maar nee, deze ontspoorde cel denkt: "Weet je wat, ik blijf lekker doorgaan!" En zo ontstaat er een ophoping van abnormale lymfocyten in je lymfeklieren. Het gevolg? Die klieren zwellen op, soms zo subtiel dat je het pas merkt als je jezelf ineens in de spiegel ziet en denkt: "Wat is dat bobbeltje in mijn hals?"

Hoe ontstaat een lymfoom eigenlijk?
Tsja, goeie vraag. Er is niet één simpele oorzaak aan te wijzen, maar er zijn wel een paar dingen die een rol kunnen spelen. Soms is het pech: een foutje in je DNA dat er zomaar insluipt. Maar ook langdurige ontstekingen, een verzwakt immuunsysteem of blootstelling aan virussen zoals het Epstein-Barr-virus (de boosdoener achter klierkoorts) kunnen bijdragen. Het is net een domino-effect: als er eenmaal een steentje valt, volgen er vaak meer. En als je denkt dat het daar stopt, nope. Deze mutaties kunnen ervoor zorgen dat de cel niet alleen blijft delen, maar ook andere gebieden van je lichaam binnendringt, zoals je lever, milt of beenmerg. Het is een soort kruimeldief die zich ontpopt tot een professionele inbreker.

De twee gezichten van lymfoom: Hodgkin en non-Hodgkin
Er zijn twee hoofdtypen lymfoom, en het verschil zit hem in een specifieke cel: de Reed-Sternberg-cel. Als deze cel aanwezig is, heb je te maken met Hodgkin-lymfoom. Zo niet, dan val je onder de gigantische paraplu van non-Hodgkin-lymfomen, waar meer dan 60 verschillende soorten onder vallen. Het klinkt bijna als een oneerlijk loterijsysteem. Elk type heeft zijn eigen tempo: sommige groeien snel (en maken je flink ziek in korte tijd), terwijl andere zo langzaam voortkabbelen dat je ze jarenlang niet eens merkt.

De gevolgen voor je lichaam: chaos in de basis
Omdat de lymfocyten een cruciale rol spelen in je afweersysteem, raak je vatbaarder voor infecties. Bovendien kan de ophoping van kankercellen letterlijk ruimte innemen in je lichaam. Zwellingen in de lymfeklieren kunnen op zenuwen of bloedvaten drukken, wat weer pijn of andere klachten veroorzaakt. En als de kankercellen je beenmerg binnendringen? Dan raakt de productie van gezonde bloedcellen verstoord. Hierdoor kun je last krijgen van bloedarmoede, infecties en blauwe plekken die ineens overal opduiken.

Samengevat: een kleine fout, grote gevolgen
Een lymfoom ontstaat dus niet zomaar. Het is een mix van genetische pech, externe triggers en een ontspoord proces in een cel die normaal je lijf zou moeten beschermen. Maar hé, er is ook goed nieuws: hoe beter we dit proces begrijpen, hoe gerichter de behandelingen worden. En ja, dat geeft hoop, zelfs in een chaotisch verhaal als dit. Want zelfs als de beveiliging faalt, kun je met de juiste hulp de controle weer terugpakken.

Oorzaken van lymfoom

De precieze oorzaak van lymfoom is anno 2024 niet bekend, maar er zijn diverse risicofactoren bekend. Blootstelling aan straling en bepaalde soorten chemicaliën kunnen het risico op een lymfoom vergroten. Benzeen en sommige landbouwchemicaliën zijn boosdoeners; mensen kunnen er op hun werkplek aan worden blootgesteld. Bij mensen van wie het immuunsysteem wordt onderdrukt, kan blootstelling aan virussen zoals het Epstein-Barr-virus (verwekt onder meer de ziekte van Pfeiffer) of hiv kunnen ook een verhoogd risico op lymfoom hebben.

Risicofactoren

Hodgkin-lymfoom

Risicofactoren van HL zijn:

• Leeftijd: de ziekte piekt op de leeftijd van 15 tot 40 en bij 55 jaar en ouder.
• Blootstelling aan gifstoffen, zoals Agent Orange (een ontbladeringsmiddel dat in de Vietnamoorlog veelvuldig werd ingezet).
• Familiegeschiedenis van de ziekte, hoewel lymfoom slechts een zwakke genetische link heeft.
• Geslacht: Hodgkin-lymfoom komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.
• Geschiedenis van de ziekte van Pfeiffer of besmetting met het Epstein-Barr-virus (EBV).
• Langdurig gebruik van menselijk groeihormoon.
• Verzwakt immuunsysteem, inclusief infectie met hiv.

Non-Hodgkin-lymfoom

Risicofactoren van NHL zijn:

• Leeftijd: de kans op het krijgen van NHL neemt toe naarmate je ouder wordt.
• Bacteriële infectie: infectie met Helicobacter pylori verhoogt het risico op lymfoom waarbij de maag betrokken is.
• Geslacht: Non-Hodgkin-lymfoom komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.
• Blootstelling aan landbouwchemicaliën of meststoffen, chemicaliën die worden gebruikt om rubbers of lijmen op te lossen, chemicaliën die worden gebruikt om rubberproducten te maken, asbest en arseen verhogen het risico op het ontwikkelen van NHL.
• Verzwakt immuunsysteem: NHL komt het meest voor bij mensen met een verstoord immuunsysteem of een ernstige auto-immuunziekte. Het komt ook voor bij diegenen die medicijnen nemen om het immuunsysteem te onderdrukken na een orgaantransplantatie.
• Virale infectie: infectie met het Epstein-Barr-virus of het humane immunodeficiëntievirus (hiv) verhoogt het risico op het ontwikkelen van NHL.

Symptomen van een lymfoom

Hodgkin-lymfoom

Hodgkin lymfoom begint in de lymfeklieren van de nek en verspreidt zich op een ordelijke manier van het nekgebied naar de rest van het lichaam. De symptomen kunnen zijn:

• vergrote lymfeklier in de hals, oksel of buikholte (meest voorkomende symptoom)
• vergrote lever of pijn in de rechterbovenbuik
• vergrote milt of pijn aan de linkerbovenkant van de buik
• koorts niet veroorzaakt door een ander gezondheidsprobleem
• jeukende huid
• pijn in onderrug
• nachtzweten
• pijn in de betrokken (opgezwollen) lymfeknopen na het drinken van alcohol
• rood geworden plekken op de huid
• onverklaarbaar gewichtsverlies

Non-Hogdkin-lymfoom

Symptomen van NHL bestaan uit:

• hoesten of kortademigheid
• vergrote lymfeklieren in de hals, oksel of lies (meest voorkomende symptoom)
• extreme vermoeidheid
• koorts niet veroorzaakt door een ander gezondheidsprobleem
• jeukende huid
• nachtzweten
• buikpijn of rugpijn
• rode plekken op de huid
• onverklaarbaar gewichtsverlies

Onderzoek en diagnose

De diagnose wordt vaak gesteld op basis van de volgende onderzoeken:

• vraaggesprek met arts
• medische voorgeschiedenis
• lichamelijk onderzoek
• beeldvormingsonderzoek waaronder CT-, MRI- en PET-scans
• bloedonderzoek
• klierbiopsie
• beenmergbiopsie
• laparotomie of thoracotomie (kan nodig zijn om een ​​klier te verkrijgen voor diagnose)

De belangrijkste test is een biopsie. Terwijl een naaldafzuigingsbiopsie gemakkelijker is, kan het een diagnose van lymfoom missen. Daarom is een 'open biopsie' veelal aangewezen om een ​​groter deel van de getroffen lymfeklier te krijgen. Dit geeft een ​​meer nauwkeurige diagnose.

Behandeling van lymfoom

De behandeling hangt af van het type lymfoom, het stadium van de ziekte (dat wil zeggen hoe ver het zich heeft verspreid in het lichaam) en hoe snel het waarschijnlijk zal groeien.

Stadiëring

De omvang van de kanker wordt bepaald door een CT-scan van de buik en biopsie van het beenmerg. Een PET-scan geeft, indien beschikbaar, extra informatie over verspreiding op afstand, inclusief uitzaaiingen naar de botten, lever en longen. CT-scans tonen vergrote lymfeklieren, maar een PET-scan toont lymfeklieren die metabolisch abnormaal actief zijn (maar nog niet gezwollen zijn) en zijn mogelijk een nauwkeuriger test voor stadiëring.

Behandelingsopties

Behandeling van een lymfoom kan bestaan uit chemotherapie, radiotherapie en monoklonale antilichamen (gemodificeerde eiwitten die zijn ontwikkeld om immunologische processen te beïnvloeden oftewel immunotherapie). Chirurgie werkt niet bij lymfoom. In sommige gevallen is een hoge dosis chemotherapie gevolgd door stamceltransplantatie geïndiceerd.

Palliatieve behandeling

In sommige gevallen van lymfoom is genezing niet mogelijk en zal palliatieve behandeling aangewezen zijn. Palliatieve behandeling heeft tot doel je kwaliteit van leven te verbeteren door de symptomen van kanker te verlichten, zonder ernaar te streven het te genezen. Evenals het vertragen van de verspreiding van lymfoom, kan palliatieve behandeling pijn verlichten en andere symptomen helpen bestrijden. De behandeling kan bestaan uit radiotherapie, chemotherapie of andere medicamenteuze therapieën..

Leven met lymfoom: praktische tips en zelfzorgmaatregelen

Leven met lymfoom is als een marathon: je moet je energie doseren, goed voorbereid zijn en jezelf onderweg blijven motiveren. Het kan zwaar zijn, maar met de juiste aanpak kun je grip krijgen op je situatie. Hier zijn tips en zelfzorgmaatregelen, handig ingedeeld in categorieën zodat je een duidelijk overzicht hebt.

Fysieke gezondheid: zorg goed voor je lijf

Eet voedzaam en gebalanceerd
Energie nodig? Zorg dat je bord vol ligt met kleurrijke groenten, mager eiwit (denk aan kip, vis of plantaardige alternatieven) en gezonde vetten zoals avocado of olijfolie. Heb je minder trek door de behandeling? Kies voor kleinere porties verspreid over de dag. Een diëtist kan wonderen doen als je het lastig vindt om de juiste keuzes te maken.

Beweeg binnen je mogelijkheden
Je hoeft echt geen marathon te rennen, maar een rustige wandeling, pilates of lichte krachttraining kan je lichaam sterker maken en je energie geven. Voel je je slap? Luister naar je lijf, maar probeer wel iets kleins te doen – al is het een blokje om.

Houd je immuunsysteem scherp
Vermijd drukke plekken in het griepseizoen en was je handen vaak. Je immuunsysteem werkt al hard genoeg, dus wees lief voor jezelf. Vergeet ook je vaccinaties niet, zoals de griepprik, als je arts dit aanbeveelt.

Goed slapen is goud waard
Je lichaam herstelt terwijl je slaapt. Zorg voor een rustige slaapkamer, een vast slaapritueel, en geef je hoofd de kans om te ontspannen voor het slapengaan. Geen schermen in bed!

Mentale veerkracht: hoofd boven water houden

Praten helpt
Het klinkt cliché, maar het lucht op. Praat met een goede vriend(in), een therapeut of sluit je aan bij een lotgenotengroep. Anderen die hetzelfde meemaken, begrijpen vaak precies wat je bedoelt.

Mindfulness
Tessa (38), die zelf met lymfoom leeft, zweert bij mindfulness: “Elke ochtend neem ik tien minuten voor mezelf om te ademen en mijn hoofd leeg te maken. Het maakt me sterker.” Probeer een meditatie-app of volg een les mindfulness.

Focus op wat wél kan
In plaats van te kijken naar wat je niet kunt, focus je op de dingen die je energie geven. Misschien kun je weer een hobby oppakken of iets nieuws leren dat niet te veel van je vraagt.

Vraag hulp
Je hoeft het niet alleen te doen. Laat je omgeving weten hoe ze kunnen helpen – of het nu gaat om praktische dingen zoals boodschappen doen, of gewoon een luisterend oor bieden.

Praktische ondersteuning: regel de boel

Hou een dagboek bij
Notities maken over je energie, klachten en medicatie kan helpen om patronen te ontdekken en beter met je arts te overleggen.

Plan je dagen slim
Heb je een slechte dag? Dan is het oké om minder te doen. Op goede dagen kun je wat meer plannen, maar let op dat je jezelf niet over de kop werkt.

Wees open met je werkgever
Als je werkt, is het handig om eerlijk te zijn over je situatie. Misschien kun je flexibel werken of minder uren maken. Veel werkgevers willen best meedenken.

Zorg voor financiële hulp
Een langdurige ziekte kan financieel zwaar zijn. Informeer bij je gemeente of zorgverzekeraar naar tegemoetkomingen, zoals een WIA-uitkering of vergoedingen voor extra zorgkosten.

Sociale verbinding: blijf in contact

Blijf onder de mensen
Ook al voel je je niet altijd top, probeer toch contact te houden met familie en vrienden. Een simpele koffieafspraak of een telefoontje kan je dag maken.

Grenzen aangeven
Je hoeft niet altijd “ja” te zeggen. Durf eerlijk te zijn over wat je aankunt. Zeg gerust: “Ik wil wel afspreken, maar liever niet te lang.”

Vind een balans
Sommige mensen kunnen lymfoom lastig begrijpen. Leg het uit als je voelt dat het nodig is, maar weet ook dat je niet alles hoeft te verantwoorden. Het is jouw leven.

Behandeling en nazorg: samen met je zorgteam

Stel vragen aan je arts
Snap je iets niet? Vraag door. Schrijf je vragen op voor een afspraak, zodat je niets vergeet. Begrip van je behandeling geeft je een gevoel van controle.

Volg je behandelplan
Of het nu chemo, bestraling of immuuntherapie is, houd je aan de afspraken en medicijnen. En als je bijwerkingen hebt? Meld ze direct. Vaak zijn er oplossingen.

Wees niet bang voor een second opinion
Heb je twijfels? Een andere arts kan een frisse blik werpen. Dit is jouw gezondheid, dus voel je niet schuldig om te zoeken naar de beste zorg.

Gezonde voeding: brandstof voor je lichaam

Laten we eerlijk zijn: een diagnose als lymfoom zet je hele wereld op z’n kop. Ineens wordt het belangrijker dan ooit om goed voor jezelf te zorgen. Voeding speelt hierin een hoofdrol, want wat je eet kan een groot verschil maken voor hoe je je voelt. Denk aan voedingsstoffen die je immuunsysteem ondersteunen, zoals vitamine C uit citrusvruchten en zink uit pompoenpitten of noten. Deze helpen je lichaam om infecties buiten de deur te houden, iets waar je tijdens je behandelingen extra op moet letten.

• Casus: Neem Sophie, een 38-jarige moeder van twee. Na haar lymfoomdiagnose gooide ze haar voedingspatroon om. Haar koelkast? Bomvol kleur: bessen, spinazie, avocado’s en wortels. “Ik merkte dat ik meer energie kreeg,” vertelde ze. “En als ik me fysiek beter voel, kan ik de mentale rollercoaster beter aan.”

Eet de regenboog (en nee, niet alleen M&M’s)

Kleur op je bord betekent een breed scala aan voedingsstoffen. Rode tomaten bevatten bijvoorbeeld lycopeen, dat een antioxidante werking heeft, terwijl oranje zoete aardappelen vol zitten met vitamine A, wat goed is voor je huid en slijmvliezen. Groene bladgroenten, zoals broccoli en boerenkool, zijn rijk aan magnesium, dat helpt tegen vermoeidheid.

Praktische tip: Voeg bij elke maaltijd minstens drie kleuren toe aan je bord. Maak bijvoorbeeld een salade met spinazie, wortelrasp, en avocado. Het ziet er niet alleen gezellig uit, maar je lijf wordt er ook blij van.

Hydratatie: de simpele kracht van water

Het klinkt zo basic, maar genoeg water drinken is cruciaal, zeker als je lichaam vecht tegen lymfoom. Chemotherapie en andere behandelingen kunnen je nieren en lever zwaar belasten, en voldoende hydratatie helpt die afvalstoffen afvoeren.

Een trucje: Begin je dag met een groot glas lauwwarm water met een schijfje citroen. Het geeft je spijsvertering een zachte kickstart. Sophie doet dit trouw: “Het klinkt klein, maar het voelt alsof ik de dag meteen goed begin.”

Superfoods: hype of helden?

Superfoods zijn niet de magische oplossing, maar ze kunnen wel net dat extraatje geven. Kurkuma, bijvoorbeeld, staat bekend om zijn ontstekingsremmende eigenschappen. Voeg een snufje toe aan je soep of thee, liefst samen met zwarte peper, want dat verbetert de opname. Of denk aan chiazaad, een makkelijke manier om meer vezels en omega-3 binnen te krijgen. Strooi het over je yoghurt of door een smoothie.

Luister naar je lichaam (en geef het wat het vraagt)

Lymfoom en de behandeling ervan vragen een hoop van je lijf. Sommige dagen schreeuwt je lichaam om comfort food, en dat is oké. Maar probeer te balanceren. Heb je last van vermoeidheid? Dan kan een snack met amandelen en bananen je een snelle energieboost geven, zonder de crash die suiker met zich meebrengt.

• Casus: Johan, 52, kreeg het advies om meer peulvruchten te eten na zijn diagnose. “Ik had nooit gedacht dat linzenstoof zo lekker kon zijn,” lacht hij. “Nu maak ik het elke week.”

Beweging en voeding: het dynamische duo

Wist je dat een actieve leefstijl niet alleen goed is voor je lijf, maar ook je eetlust kan verbeteren? Regelmatig beweging stimuleert de bloedsomloop en zorgt ervoor dat je spieren en botten sterker blijven. Combineer dit met een gezonde maaltijd na het sporten, zoals een salade met cranberry’s en gegrilde kip, en je slaat twee vliegen in één klap.

Praktische handvaten voor de keuken

• Meal prep: Kook vooruit op goede dagen. Maak bijvoorbeeld een grote pan soep met groene thee als basis. Dit zit boordevol antioxidanten en is makkelijk op te warmen.
• Smoothies: Als eten te zwaar valt, zijn smoothies een uitkomst. Gooi een handje hennepzaad, spinazie, en een scheut tea tree-olie in de blender.

Slotgedachte: voeding als bondgenoot

Voeding is geen wondermiddel, maar het is wel je bondgenoot in de strijd. Geef je lichaam wat het nodig heeft en wees mild voor jezelf. Laat perfectionisme varen. Zoals Sophie zegt: “Het gaat niet om een dieet, maar om kleine keuzes die samen een groot verschil maken.” En eerlijk? Een stukje donkere chocolade zo nu en dan hoort daar ook bij!

Emotionele en psychologische steun

De rollercoaster van emoties: welkom in de chaos

Het is alsof je in een achtbaan bent gestapt waar je niet voor hebt gekozen. De diagnose alleen al kan voelen als een klap in je gezicht, en dan komt er nog een heel circus van emoties bij kijken: angst, verdriet, woede, en soms zelfs schuldgevoel. Wist je dat ongeveer 30% van de mensen met een kankerdiagnose symptomen van depressie ontwikkelt? En dan hebben we het nog niet eens over die ongrijpbare angst die op onverwachte momenten toeslaat.

• Casus: Neem Tim, 45 jaar. Toen hij hoorde dat hij een lymfoom had, leek hij eerst kalm. Maar ’s nachts lag hij wakker, piekerend over de toekomst van zijn gezin. “Ik voelde me gevangen in mijn eigen hoofd,” zegt hij. De oplossing? Hij begon met mindfulness-sessies en merkte hoe het hem hielp om die piekergedachten te parkeren. Mindfulness is trouwens bewezen effectief: studies tonen aan dat het stress en angst aanzienlijk kan verminderen.

Een luisterend oor doet wonderen

We onderschatten vaak de kracht van praten. Of het nu met een vriend, partner of een professional is, het uiten van je zorgen lucht op. Probeer iemand te vinden die écht luistert, zonder meteen advies te willen geven. Het gaat niet altijd om de oplossing; soms is het gewoon fijn om te delen.

Praktische tip: Schrijf je gedachten op in een dagboek of een notitie-app. Een simpele gewoonte die je hoofd leger maakt. Tim gebruikte dit ook: “Ik schreef alles op wat me dwarszat en voelde me daarna opgelucht. Soms lijkt een probleem in je hoofd veel groter dan het echt is.”

Omgaan met angst: kleine stappen, groot effect

Angst voor het onbekende is slopend. Wat als de behandeling niet werkt? Wat als het terugkomt? Het is logisch dat je die gedachten hebt, maar ze hoeven niet je hele dag te beheersen. Zoek afleiding, bijvoorbeeld door iets creatiefs te doen of een wandeling te maken. Zelfs een kwartiertje beweging kan je stemming verbeteren, omdat het de aanmaak van endorfines stimuleert.

• Casus: Emma, een lymfoom-patiënt van 32, ontdekte dat schilderen haar rust gaf. “Elke keer als ik een penseel oppakte, voelde ik dat mijn gedachten minder chaotisch werden.” Of probeer een ontspanningstechniek zoals ademhalingsoefeningen of valeriaan-thee voor het slapengaan.

Je sociale cirkel: laat hen jouw vangnet zijn

Het is verleidelijk om je terug te trekken, maar isolement maakt het alleen maar moeilijker. Laat je vrienden en familie weten wat je doormaakt. Ze hoeven niet allemaal te begrijpen hoe je je voelt – gewoon een berichtje sturen of samen koffie drinken kan al genoeg zijn.

• Praktische tip: Wees eerlijk over wat je nodig hebt. Zeg bijvoorbeeld: “Ik heb gewoon even iemand nodig die met me mee naar de dokter gaat.” Veel mensen willen helpen, maar weten niet hoe. Geef ze een hint.

De kracht van positiviteit (zonder toxic vibes)

Positief denken is fijn, maar het hoeft geen verplichting te zijn. Er zullen dagen zijn waarop je je rot voelt, en dat is oké. Dwing jezelf niet om ‘happy’ te zijn als je dat niet bent. Richt je in plaats daarvan op kleine dingen die je energie geven, zoals een kopje thee met kaneel of een wandeling in de natuur.

• Casus: David, een 56-jarige vader, begon met een ‘3-dingen-dagboek’. Elke avond schreef hij drie dingen op waar hij dankbaar voor was, hoe klein ook. “Het veranderde mijn kijk op de dag. Zelfs op mijn slechtste dagen was er altijd iets kleins wat goed ging.”

Professionele hulp: geen taboe

Soms heb je meer nodig dan alleen vrienden en familie. Een psycholoog of therapeut kan je helpen om structuur in je emoties te brengen. Wist je dat cognitieve gedragstherapie (CGT) bij veel mensen angst en depressieve klachten vermindert? Bovendien zijn er steeds meer online platforms waar je laagdrempelig ondersteuning kunt krijgen.

Zelfzorg is geen luxe

Je mentale gezondheid is net zo belangrijk als je fysieke gezondheid. Neem tijd voor jezelf, al is het maar een kwartiertje per dag. Probeer kamille-thee, luister naar rustgevende muziek of neem een warm bad met Epsom-zout. Kleine rituelen maken een groter verschil dan je denkt.

Prognose

De vooruitzichten voor HL zijn erg goed. Het is een van de meest geneesbare kankers. De vijfjaarsoverleving na behandeling is meer dan 80% voor volwassenen en meer dan 90% voor kinderen.

Als gevolg van verfijningen in en agressievere therapieaanpak zijn de vooruitzichten voor NHL de afgelopen tientallen jaren aanzienlijk verbeterd. De vijfjaarsoverleving na behandeling is 69% voor volwassenen en tot 90% voor kinderen; het relatieve overlevingspercentage na 10 jaar is 59%. De toevoeging van immunotherapie aan de standaardbehandeling van NHL kan de overlevingskansen verder verbeteren, zodat de levensverwachting naar 'normaal' kan stijgen.

Veel mensen met een lymfoom in remissie leven nog gedurende vele jaren na de behandeling.

Preventie

Er is anno 2024 geen manier bekend om lymfoom te voorkomen. Een standaardaanbeveling is om de bekende risicofactoren voor de ziekte te vermijden. Sommige risicofactoren voor lymfoom zijn echter onbekend en daarom niet te vermijden. Infectie met virussen zoals hiv, EBV en hepatitis zijn risicofactoren die kunnen worden vermeden door veelvuldig handen wassen, veilige seks te beoefenen en door geen naalden, scheermessen, tandenborstels en soortgelijke persoonlijke spullen die mogelijk besmet zijn met geïnfecteerd bloed of secreties, te delen met anderen.

Lees verder

• Lymfeklierkanker: symptomen Hodgkin-lymfoom en behandeling
• Lymfeklierkanker: symptomen, oorzaken en behandeling
• Lymfeklierontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling
• Lymfeklierzwelling kind: symptomen, oorzaak en behandeling
• Lymfoedeem: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose