Lymfoom: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose lymfoom

Lymfoom is een algemene term voor kanker die in cellen van het lymfesysteem begint, ook wel lymfeklierkanker genoemd. De twee hoofdtypen zijn Hodgkin-lymfoom (HL) en non-Hodgkin-lymfoom (NHL). Veel voorkomende symptomen van een lymfoom zijn onverklaarde koorts, zwelling van een of meer lymfeklieren zoals in de nek, oksels of benen, gezwollen buik, abnormaal zweten (vooral 's nachts, wat bekend staat als nachtzweten), vermoeidheid, verlies van eetlust, snel blauwe plekken krijgen of gemakkelijk bloeden, gewichtsverlies en huiduitslag of jeuk. Hodgkin-lymfoom kan vaak worden genezen. De prognose van NHL is afhankelijk van het specifieke type. De standaardbehandeling voor lymfoom bestaat uit bestraling in de vroege stadia van lymfomen, of een combinatie van chemotherapie en bestraling. Voor lymfomen in de latere fase wordt voornamelijk chemotherapie gebruikt, aangevuld met radiotherapie (bestraling). Immunotherapie wordt routinematig naast chemotherapie gebruikt. De prognose varieert.

• Wat is lymfoom?
• Soorten lymfoom
• Wie krijgen het?
• Oorzaken van lymfoom
• Risicofactoren
• Hodgkin-lymfoom
• Non-Hodgkin-lymfoom
• Symptomen van een lymfoom
• Hodgkin-lymfoom
• Non-Hogdkin-lymfoom
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van lymfoom
• Stadiëring
• Behandelingsopties
• Palliatieve behandeling
• Prognose
• Preventie

Wat is lymfoom?

Een lymfoom is kanker die begint in het lymfestelsel (de verschillende lymfeklieren in het lichaam) en wordt daarom ook wel lymfeklierkanker genoemd. Bij deze vorm van kanker worden kwaadaardige lymfocyten (soort witte bloedcellen) in het lymfestelsel gevormd. Een lymfocyt is een type witte bloedcel dat in het rode beenmerg wordt gevormd en zij zijn de belangrijkste cellen van het immuunsysteem.

Er zijn twee hoofdtypen lymfoom:

• Non-Hodgkin-lymfoom (verantwoordelijk voor ongeveer 90% van de lymfomen)
• Hodgkin-lymfoom (dat een kenmerkend uiterlijk heeft in biopsieën).

Er zijn ongeveer 40 subtypen non-Hodgkin lymfoom en deze variëren in hoe snel ze groeien en zich verspreiden, en hoe zieke mensen zich voelen. Ze worden niet allemaal hetzelfde behandeld.

Soorten lymfoom

Lymfomen vallen in een van de twee hoofdcategorieën: Hodgkin-lymfoom (HL, voorheen de ziekte van Hodgkin genoemd) en alle andere lymfomen (non-Hodgkin-lymfomen of NHL). Deze twee typen komen op dezelfde plaatsen voor, kunnen met dezelfde symptomen worden geassocieerd en hebben vaak een gelijk uiterlijk bij lichamelijk onderzoek (bijvoorbeeld gezwollen lymfeklieren). Ze zijn echter gemakkelijk te onderscheiden door microscopisch onderzoek van een weefselbiopsiemonster vanwege hun verschillende voorkomen onder de microscoop en hun markers op het celoppervlak.

Er zijn vijf subtypes van de ziekte van Hodgkin en ongeveer 40 subtypen non-Hodgkin-lymfoom. Omdat er zoveel verschillende subtypen lymfoom zijn, is de classificatie van lymfomen gecompliceerd (het omvat zowel het microscopische uiterlijk als genetische en moleculaire markers). Veel van de NHL-subtypen lijken op elkaar, maar ze zijn functioneel heel verschillend en reageren op verschillende therapieën met verschillende kansen op genezing.

Wie krijgen het?

Lymfoom kan op elke leeftijd voorkomen, inclusief de kindertijd. De Hodgkin-lymfoom komt het meest voor in twee leeftijdsgroepen: jongvolwassenen van 16-34 jaar en mensen van 55 jaar en ouder. Non-Hodgkin-lymfoom komt vaker voor bij oudere mensen.

Oorzaken van lymfoom

De precieze oorzaak van lymfoom is anno 2024 niet bekend, maar er zijn diverse risicofactoren bekend. Blootstelling aan straling en bepaalde soorten chemicaliën kunnen het risico op een lymfoom vergroten. Benzeen en sommige landbouwchemicaliën zijn boosdoeners; mensen kunnen er op hun werkplek aan worden blootgesteld. Bij mensen van wie het immuunsysteem wordt onderdrukt, kan blootstelling aan virussen zoals het Epstein-Barr-virus (verwekt onder meer de ziekte van Pfeiffer) of hiv kunnen ook een verhoogd risico op lymfoom hebben.

Risicofactoren

Hodgkin-lymfoom

Risicofactoren van HL zijn:

• Leeftijd: de ziekte piekt op de leeftijd van 15 tot 40 en bij 55 jaar en ouder.
• Blootstelling aan gifstoffen, zoals Agent Orange (een ontbladeringsmiddel dat in de Vietnamoorlog veelvuldig werd ingezet).
• Familiegeschiedenis van de ziekte, hoewel lymfoom slechts een zwakke genetische link heeft.
• Geslacht: Hodgkin-lymfoom komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.
• Geschiedenis van de ziekte van Pfeiffer of besmetting met het Epstein-Barr-virus (EBV).
• Langdurig gebruik van menselijk groeihormoon.
• Verzwakt immuunsysteem, inclusief infectie met hiv.

Non-Hodgkin-lymfoom

Risicofactoren van NHL zijn:

• Leeftijd: de kans op het krijgen van NHL neemt toe naarmate je ouder wordt.
• Bacteriële infectie: infectie met Helicobacter pylori verhoogt het risico op lymfoom waarbij de maag betrokken is.
• Geslacht: Non-Hodgkin-lymfoom komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.
• Blootstelling aan landbouwchemicaliën of meststoffen, chemicaliën die worden gebruikt om rubbers of lijmen op te lossen, chemicaliën die worden gebruikt om rubberproducten te maken, asbest en arseen verhogen het risico op het ontwikkelen van NHL.
• Verzwakt immuunsysteem: NHL komt het meest voor bij mensen met een verstoord immuunsysteem of een ernstige auto-immuunziekte. Het komt ook voor bij diegenen die medicijnen nemen om het immuunsysteem te onderdrukken na een orgaantransplantatie.
• Virale infectie: infectie met het Epstein-Barr-virus of het humane immunodeficiëntievirus (hiv) verhoogt het risico op het ontwikkelen van NHL.

Symptomen van een lymfoom

Hodgkin-lymfoom

Hodgkin lymfoom begint in de lymfeklieren van de nek en verspreidt zich op een ordelijke manier van het nekgebied naar de rest van het lichaam. De symptomen kunnen zijn:

• vergrote lymfeklier in de hals, oksel of buikholte (meest voorkomende symptoom)
• vergrote lever of pijn in de rechterbovenbuik
• vergrote milt of pijn aan de linkerbovenkant van de buik
• koorts niet veroorzaakt door een ander gezondheidsprobleem
• jeukende huid
• pijn in onderrug
• nachtzweten
• pijn in de betrokken (opgezwollen) lymfeknopen na het drinken van alcohol
• rood geworden plekken op de huid
• onverklaarbaar gewichtsverlies

Non-Hogdkin-lymfoom

Symptomen van NHL bestaan uit:

• hoesten of kortademigheid
• vergrote lymfeklieren in de hals, oksel of lies (meest voorkomende symptoom)
• extreme vermoeidheid
• koorts niet veroorzaakt door een ander gezondheidsprobleem
• jeukende huid
• nachtzweten
• buikpijn of rugpijn
• rode plekken op de huid
• onverklaarbaar gewichtsverlies

Onderzoek en diagnose

De diagnose wordt vaak gesteld op basis van de volgende onderzoeken:

• vraaggesprek met arts
• medische voorgeschiedenis
• lichamelijk onderzoek
• beeldvormingsonderzoek waaronder CT-, MRI- en PET-scans
• bloedonderzoek
• klierbiopsie
• beenmergbiopsie
• laparotomie of thoracotomie (kan nodig zijn om een ​​klier te verkrijgen voor diagnose)

De belangrijkste test is een biopsie. Terwijl een naaldafzuigingsbiopsie gemakkelijker is, kan het een diagnose van lymfoom missen. Daarom is een 'open biopsie' veelal aangewezen om een ​​groter deel van de getroffen lymfeklier te krijgen. Dit geeft een ​​meer nauwkeurige diagnose.

Behandeling van lymfoom

De behandeling hangt af van het type lymfoom, het stadium van de ziekte (dat wil zeggen hoe ver het zich heeft verspreid in het lichaam) en hoe snel het waarschijnlijk zal groeien.

Stadiëring

De omvang van de kanker wordt bepaald door een CT-scan van de buik en biopsie van het beenmerg. Een PET-scan geeft, indien beschikbaar, extra informatie over verspreiding op afstand, inclusief uitzaaiingen naar de botten, lever en longen. CT-scans tonen vergrote lymfeklieren, maar een PET-scan toont lymfeklieren die metabolisch abnormaal actief zijn (maar nog niet gezwollen zijn) en zijn mogelijk een nauwkeuriger test voor stadiëring.

Behandelingsopties

Behandeling van een lymfoom kan bestaan uit chemotherapie, radiotherapie en monoklonale antilichamen (gemodificeerde eiwitten die zijn ontwikkeld om immunologische processen te beïnvloeden oftewel immunotherapie). Chirurgie werkt niet bij lymfoom. In sommige gevallen is een hoge dosis chemotherapie gevolgd door stamceltransplantatie geïndiceerd.

Palliatieve behandeling

In sommige gevallen van lymfoom is genezing niet mogelijk en zal palliatieve behandeling aangewezen zijn. Palliatieve behandeling heeft tot doel je kwaliteit van leven te verbeteren door de symptomen van kanker te verlichten, zonder ernaar te streven het te genezen. Evenals het vertragen van de verspreiding van lymfoom, kan palliatieve behandeling pijn verlichten en andere symptomen helpen bestrijden. De behandeling kan bestaan uit radiotherapie, chemotherapie of andere medicamenteuze therapieën..

Prognose

De vooruitzichten voor HL zijn erg goed. Het is een van de meest geneesbare kankers. De vijfjaarsoverleving na behandeling is meer dan 80% voor volwassenen en meer dan 90% voor kinderen.

Als gevolg van verfijningen in en agressievere therapieaanpak zijn de vooruitzichten voor NHL de afgelopen tientallen jaren aanzienlijk verbeterd. De vijfjaarsoverleving na behandeling is 69% voor volwassenen en tot 90% voor kinderen; het relatieve overlevingspercentage na 10 jaar is 59%. De toevoeging van immunotherapie aan de standaardbehandeling van NHL kan de overlevingskansen verder verbeteren, zodat de levensverwachting naar 'normaal' kan stijgen.

Veel mensen met een lymfoom in remissie leven nog gedurende vele jaren na de behandeling.

Preventie

Er is anno 2024 geen manier bekend om lymfoom te voorkomen. Een standaardaanbeveling is om de bekende risicofactoren voor de ziekte te vermijden. Sommige risicofactoren voor lymfoom zijn echter onbekend en daarom niet te vermijden. Infectie met virussen zoals hiv, EBV en hepatitis zijn risicofactoren die kunnen worden vermeden door veelvuldig handen wassen, veilige seks te beoefenen en door geen naalden, scheermessen, tandenborstels en soortgelijke persoonlijke spullen die mogelijk besmet zijn met geïnfecteerd bloed of secreties, te delen met anderen.

Lees verder

• Lymfeklierkanker: symptomen Hodgkin-lymfoom en behandeling
• Lymfeklierkanker: symptomen, oorzaken en behandeling
• Lymfeklierontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling
• Lymfeklierzwelling kind: symptomen, oorzaak en behandeling
• Lymfoedeem: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose