Lymfeklierkanker: symptomen, oorzaken en behandeling

Lymfeklierkanker symptomen zijn onder meer onverklaarbaar gewichtsverlies, nachtzweten, onbegrepen koorts of moeheid en een lymfekliervergroting, bijvoorbeeld een knobbel onder je oksel of in de hals. Lymfeklierkanker ontstaat vaak in de cellen in de lymfeklieren. Een ander woord voor lymfeklierkanker is lymfoom. Er zijn twee hoofdtypen: Hodgkinlymfoom en non-Hodgkinlymfoom (NHL). Beide typen komen voor in alle leeftijdsgroepen, vooral bij ouderen. Hodgkin komt evenwel relatief vaak voor bij adolescenten van begin 20. Behandeling bestaat vaak uit chemotherapie en radiotherapie. De levensverwachting varieert en is onder meer afhankelijk van het type lymfoom. Er zijn anno 2023 geen manieren bekend om lymfeklierkanker te voorkomen.

• Wat is lymfeklierkanker?
• Twee hoofdtypen
• NHL komt het meeste voor
• Laaggradige en hooggradige NHL
• Twee typen lymfomen
• Lymfeklierkanker oorzaken
• Lymfeklierkanker symptomen
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Lymfeklierbiopsie
• Bloedonderzoek
• Beenmergaspiratie
• Röntgenfoto van de borst
• MRI
• PET-scan
• Moleculaire testen
• Lymfeklierkanker behandeling
• Chemotherapie
• Bestralingstherapie
• Immunotherapie
• Stamceltransplantatie
• Prognose en levensverwachting
• Preventie

Wat is lymfeklierkanker?

Twee hoofdtypen

Lymfeklierkanker (lymfoom) is kanker die uitgaat van de lymfocyten, een type cel van het immuunsysteem. Deze cellen zijn aanwezig in de lymfeklieren, milt, thymus of zwezerik, het beenmerg en andere delen van het lymfestelsel. Er worden twee hoofdtypen lymfeklierkanker onderscheiden:

• Hodgkinlymfoom (HL), waarvan er vijf vormen zijn; en
• Non-hodgkinlymfoom (NHL), welke in meer dan 20 verschillende vormen bestaat.

NHL komt het meeste voor

De meeste mensen met lymfoom hebben non-Hodgkinlymfoom. Het Hodgkinlymfoom komt bij circa 15% van de mensen met lymfeklierkanker voor.

Laaggradige en hooggradige NHL

NHL is een verzamelnaam voor een grote groep van verschillende vormen van lymfeklierkanker. Er worden meer dan 30 soorten onderscheiden. Er wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen laaggradige non-Hodgkinlymfomen en hooggradige non-Hodgkinlymfomen, ook bekend als respectievelijk indolente en agressieve NHL. Laaggradige NHL heeft vaak een langzaam beloop en is vaak goed en relatief eenvoudig te behandelen met een milde behandeling. Wel bestaat de kans op een recidief na enkele jaren. Agressieve lymfomen ontwikkelen zich daarentegen sneller.

Twee typen lymfomen

De twee types lymfomen of lymfeklierkanker komen voor op dezelfde plaatsen en geven vaak dezelfde symptomen (bijvoorbeeld gezwollen lymfeknopen). Ze zijn echter gemakkelijk te onderscheiden via microscopisch onderzoek van een stukje weefsel (biopt). Bij Hodgkinlymfomen treedt abnormale celgroei op van lymfocyten en bij non-Hodgkin-lymfomen worden de lymfeklieren groter door ongeremde deling van lymfocyten. Alle verschillende subtypen NHL zijn zeer verschillend wat betreft gedrag, presentatie in het lichaam en therapiegevoeligheid. Bij HL vertoont één type lymfekliercel abnormale celgroei: de zogeheten Reed-Sternberg-cel. Dit is het belangrijkste onderscheid tussen HL en NHL. Deze cellen kunnen bij microscopisch onderzoek van een lymfeklierbiopt worden waargenomen.

Lymfeklierkanker oorzaken

Bij grofweg 90 tot 95 procent van de gevallen van lymfeklierkanker, is de oorzaak onbekend. Onder meer bepaalde virussen kunnen een rol spelen bij het ontstaan ervan. Risicofactoren zijn:

• Leeftijd van 60 jaar of ouder;
• Geslacht: mannen hebben meer kan op lymfeklierkanker dan vouwen;
  Overgewicht is een risicofactor voor lymfeklierkanker / Bron: Istock.com/VladimirFLoyd
• Overgewicht;
• Een zwak immuunsysteem door hiv/aids, een orgaantransplantatie, of omdat je geboren bent met een immuunziekte;
• Het hebben van een immuunsysteem zoals reumatoïde artritis, syndroom van Sjögren, lupus of coeliakie
• Geïnfecteerd zijn met een virus, zoals het Epstein-Barr-virus, hepatitis C, en humaan herpesvirus 8 (HHV-8);
• Het hebben van een naast familielid die lymfoom heeft;
• Blootstelling aan benzeen of chemische stoffen die ongedierte doodt en onkruid verdelgt;
• Hodgkinlymfoom of non-Hodgkinlymfoom hebben gehad in het verleden; en
• In het verleden een bestralingsbehandeling hebben ondergaan voor kanker.

Lymfeklierkanker symptomen

Symptomen die kunnen wijzen op lymfeklierkanker zijn onder andere:

• Opgezwollen lymfeklieren, vaak in de nek, oksel of lies;
  Buikpijn door lymfeklierkanker / Bron: Istock.com/Wavebreakmedia
• Hoest;
• Kortademigheid;
• Koorts
• Nachtzweten;
• Buikpijn;
• Vermoeidheid;
• Onverklaarbaar gewichtsverlies; en
• Jeuk.

Veel van deze symptomen kunnen ook wijzen op een andere ziekten. Raadpleeg je arts om uit te vinden waar je klachten vandaan komen.

Onderzoek en diagnose

Anamnese en lichamelijk onderzoek

De arts zal allerlei vragen stellen over je klachten en je algehele gezondheid en hij zal je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen. Hij zal daarna lichamelijk onderzoek verrichten en je lichaam controleren op tekenen van lymfoom en hij zal voelen of er ergens gezwollen lymfeklieren aanwezig zijn. Dit symptoom betekent niét dat je kanker hebt. Meestal duidt een gezwollen lymfeklier op een infectie en niet op kanker.

Lymfeklierbiopsie

Een lymfeklierbiopsie, dat is het wegnemen van een klein stukje weefsel voor onderzoek onder de microscoop, kan gedaan worden om te controleren op de aanwezigheid van kankercellen. Voor deze test zal de arts een gedeelte van een lymfeklier verwijderen, of met een naald een kleine hoeveelheid weefsel uit het betreffende knooppunt nemen.

Bloedonderzoek

Een lymfoom kan niet worden aangetoond in het bloed. Wel kan door middel van bloedonderzoek andere aandoeningen worden uitgesloten. Ook zijn bepaalde afwijkingen in het bloed van belang voor het bepalen van de prognose.

Beenmergaspiratie

Hierbij wordt wat beenmerg opgezogen. De arts maakt gebruik van een naald om beenmerg, het sponsachtige gedeelte binnen het bot waar de bloedcellen worden gemaakt, weg te zuigen. Dit kan onderzocht worden op de aanwezigheid van lymfoomcellen.

Röntgenfoto van de borst

Dit onderzoek maakt gebruik van straling in lage doses om beelden van de binnenkant van je borst te maken.

MRI

Hierbij wordt gebruikgemaakt van krachtige magneten en radiogolven om foto's van organen en structuren in je lichaam te maken.

PET-scan

Hierbij wordt gebruikgemaakt van een radioactieve stof om te zoeken naar kankercellen in je lichaam.

Moleculaire testen

Hierbij wordt gezocht naar eventuele veranderingen aan genen, eiwitten en andere stoffen in kankercellen om erachter te komen welk type lymfoom je hebt.

Lymfeklierkanker behandeling

De behandeling die je krijgt, hangt af van wat voor soort lymfoom je hebt en hoe ver het zich heeft verspreid. De belangrijkste behandelingen voor non-Hodgkinlymfoom zijn:

Chemotherapie

Hierbij wordt gebruikgemaakt van geneesmiddelen om kankercellen te doden.

Bestralingstherapie

Radiotherapie of bestraling maakt gebruik van hoog energetische straling om kankercellen te vernietigen.

Immunotherapie

Deze behandelvorm maakt gebruik van het eigen immuunsysteem van het lichaam om kankercellen aan te vallen.

De belangrijkste behandelingen voor Hodgkinlymfoom zijn chemotherapie en bestralingstherapie.

Stamceltransplantatie

Als deze behandelingen geen soelaas bieden, kun je een stamceltransplantatie krijgen. Eerst krijg je zeer hoge doses chemotherapie. Deze behandeling doodt kankercellen, maar het vernietigt ook stamcellen in het beenmerg die nieuwe bloedcellen aanmaken. Na de chemotherapie, krijg je een transplantatie van stamcellen om de vernietigde stamcellen te vervangen.

Twee soorten stamceltransplantaties kunnen worden gedaan:

• Een autologe transplantatie waarbij gebruikgemaakt wordt van je eigen stamcellen; en
• Allogene transplantatie waarbij stamcellen van een donor worden gebruikt.

Prognose en levensverwachting

De vooruitzichten voor HL zijn zeer goed. Het is een van de best te genezen vormen van kanker. De vijfjaarsoverleving na behandeling is anno 2023 88% voor alle vier stadia.[1]

Als gevolg van betere behandelmethoden, zijn de vooruitzichten voor NHL aanzienlijk verbeterd in de afgelopen decennia. De toevoeging van immunotherapie aan de standaardbehandeling voor NHL, heeft een positief effect op de overlevingskansen en heeft de levensverwachting doen toenemen. Van alle mensen met non-hodgkinlymfomen is ruim 70% vijf jaar na het stellen van de diagnose nog in leven.[2]

Preventie

De exacte oorzaak van lymfeklierkanker is anno 2023 nog niet bekend. Er zijn dus factoren zoals leefstijlverandering bekend om het risico op het ontwikkelen van deze vorm van kanker te verlagen.

Noten:

1. Cancer.org. Survival Rates for Hodgkin Lymphoma. https://www.cancer.org/cancer/hodgkin-lymphoma/detection-diagnosis-staging/survival-rates.html (ingezien op 24-8-2022)
2. VZ Info. Non-hodgkinlymfomen (NHL) | Sterfte en overleving. https://www.vzinfo.nl/non-hodgkin-lymfomen-nhl/sterfte-en-overleving (ingezien op 24-8-2022)

Lees verder

• Lymfeklieren: functie, taken, ligging & ziekten lymfestelsel
• Lymfeklierkanker: symptomen Hodgkin-lymfoom en behandeling
• Lymfeklierontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling
• Lymfeklierzwelling kind: symptomen, oorzaak en behandeling
• Lymfangioom: symptomen, oorzaak, diagnose en behandeling