Lymfeklierontsteking of lymfeknoopontsteking

Lymfeklieren of lymfeknopen maken onderdeel uit van het lymfevaatstelsel. Dit stelsel speelt een belangrijke rol in ons afweersysteem. Het detecteert schadelijke micro-organismen en schakelt deze uit. Lymfe, het vocht dat door de lymfevaten loopt, passeert minimaal éénmaal een lymfeknoop. Dit afweerstation voegt niet alleen lymfocyten (witte bloedcellen) aan lymfe toe, maar filtert de lymfe ook. Door deze functie kan een lymfeklier ook zelf ontstoken raken. Hierbij zwelt deze op. Deze zwelling noemen we een lymfoom. Een lymfeklierontsteking zal zelf verdwijnen, maar moet soms behandeld worden met antibiotica. In een enkel geval is de zwelling van ernstiger aard.

Lymfeklier of lymfeknoop

Ons immuunsysteem of afweersysteem is een belangrijk onderdeel van ons lichaam. Het beschermt het lichaam tegen schadelijke virussen, bacteriën, schimmels en parasieten. Maar ook beschadigde cellen en kankercellen worden door het immuunsysteem gedetecteerd en opgeruimd. Het immuunsysteem is erop gericht om te bepalen wat er niet thuis hoort in het lichaam en dit onschadelijk te maken. Dit lukt meestal wel, maar soms faalt het immuunsysteem. Omdat de indringer of de schadelijke cel te agressief of te 'slim' is, zoals bij kanker het geval is.

Het lymfevaatstelsel, een orgaanstelsel, bestaat uit lymfevaten, ook wel lymfebanen genoemd. Via het lymfevaatstelsel wordt lymfe vervoerd. Lymfe is een vloeistof die wordt opgenomen via weefselvloeistof. Het lymfevaatstelsel bevat op verschillende plekken lymfeklieren (knopen). Dit zijn de filterstations. Op deze punten worden lymfocyten aan de lymfe toegevoegd. Dit zijn witte bloedcellen die voor de afweer zorgen.

Lymfeklieren bevinden zich langs de grote bloedvaten en in de buigplooien van de ledematen. Zo vinden we lymfeklieren in de hals, de liezen, de oksels en in mindere mate in de elleboog en knieën. Ook rond de darmen bevinden zich veel lymfeklieren.

Aandoeningen aan de lymfeklieren

Hoewel de lymfeklieren er zijn om het lichaam gezond te houden, kunnen ook deze een aandoening krijgen. Bij nagenoeg elke aandoening die aan de lymfeklier ontstaat, zal deze opzwellen. Een gezwollen lymfeklier wordt ook wel een lymfoom genoemd. De benaming lymfoom wordt echter vaak gebruikt om lymfeklierkanker aan te geven. Bij lymfeklierkanker kennen we non-hodgkin en hodgkin-lymfoom. Maar spreken we van lymfoom dan wil dit niet zeggen dat het ook daadwerkelijk om lymfeklierkanker gaat. Hierdoor kan er nogal wat verwarring ontstaan. Zolang onbekend is waardoor een lymfoom is ontstaan, zal deze nader onderzocht moeten worden. Vaak zal deze dan weggenomen worden en microscopisch onderzocht worden. In veel gevallen zal een lymfoom onschuldig zijn. Diverse ziekten veroorzaken ook zwelling van de lymfeklieren. Denk hierbij aan een keelontsteking, de ziekte van Pfeifer of toxoplasmose.

Lymfeklierontsteking

Een lymfeklierontsteking wordt ook wel lymfeknoopontsteking of lymfadenitis genoemd. De lymfeklieren functioneren als afweer tegen schadelijke indringers, maar kunnen hierdoor ook makkelijk zelf ontstoken raken. Ze komen immers veelvuldig in contact met virussen, bacteriën en andere schadelijke organismen. Bijna iedereen krijgt wel eens te maken met een lymfeklierontsteking. Veel mensen zijn dan bang voor kanker; ze voelen immers een verdikking. In de meeste gevallen is de oorzaak echter onschuldig.

Oorzaak

De oorzaak voor een lymfeklierontsteking is een onderliggende infectie. Vanuit een geïnfecteerd gebied worden micro-organismen door het lymfevaatstelsel getransporteerd en komen uiteindelijk bij een lymfeklier terecht. Daar kunnen deze micro-organismen een infectie aan de lymfeklier veroorzaken. De lymfeklieren zullen lymfocyten gaan produceren om de infectie tegen te gaan. Een lymfocyt is een bloedcel die tot de witte bloedcellen hoort, samen met granulocyten en monocyten. We kennen de T-lymfocyten en de B-lymfocyten.

Symptomen

Bij een ontsteking van de lymfeklieren zullen deze gaan zwellen. Dit is soms van buitenaf goed voelbaar, vooral bij de lymfeklieren in de hals. Bij een keelontsteking zien we wel vaker dat de lymfeklieren in de hals ook ontstoken raken. Ook achter het oor zijn ze vaak goed voelbaar, of in de lies. Bij een borstontsteking zijn de lymfeklieren onder de oksel vaak voelbaar. Het gebied rond de lymfeklieren is pijnlijk en gevoelig. Ook kan het warm aanvoelen.

Wanneer de lymfevaten ontstoken raken spreken we van een lymfvatontsteking oftewel lymfangitis. Symptomen hiervan zijn niet alleen bovengenoemde klachten, maar ook rode strepen op de huid. Vaak wordt er dan gedacht aan een bloedvergiftiging, maar dit is niet het geval. Een ontsteking zorgt altijd voor een vermeerdering van de witte bloedcellen (lymfocyten). Dit is aan de buitenkant niet merkbaar, maar kan wel door middel van een test worden aangetoond.

Behandeling en herstel

Bij een milde ontsteking zal deze vaak vanzelf weggaan. De lymfeklieren zullen daarna ook weer hun normale grootte aannemen. Er kan antibiotica worden toegediend om de onderliggende infectie aan te pakken. Een virus reageert niet op antibiotica, daarom is dit alleen van toepassing bij een bacteriële infectie.

Wanneer een zwelling van de lymfeklieren na enkele dagen niet verdwijnt is het raadzaam een arts ernaar te laten kijken. In een enkel geval gaat het om lymfeklierkanker of om uitgezaaide kanker. Zo zal bij borstkanker soms een uitzaaiing naar de lymfeklieren in de oksel ontstaan. Hier zal dan een verdikking voelbaar zijn. Dit moet altijd door een arts gecontroleerd worden.