Septische artritis: Ontsteking van gewricht door infectie

Septische artritis is een ontsteking van een gewricht, dat veroorzaakt is door bacteriën, virussen of schimmels. Deze verspreiden zich via de bloedstroom uit een ander gebied van het lichaam naar een bepaald gewricht. Meestal treft septische artritis slechts één groot gewricht in het lichaam, zoals de knie of heup. De patiënt ervaart hierbij erg veel pijn en het gewricht is tevens gezwollen en warm. De arts neemt een stukje vloeistof uit het gewricht weg om de diagnose te stellen. Hij zet daarna meteen de behandeling in door middel van een antibioticakuur. Door een snelle behandeling voorkomt de arts blijvende schade aan het gewricht. De prognose is bij snel behandelde patiënten uitstekend.

• Synoniem septische artritis
• Epidemiologie ontsteking van een gewricht
• Oorzaken: Infectie van bacteriën, schimmels of virussen in gewricht
• Risicofactoren ziekte
• Symptomen: Pijn aan knie of heup
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via antibiotica
• Prognose aandoening is goed na snelle behandeling

Synoniem septische artritis

Soms gebruiken artsen ook de term “infectieuze artritis” wanneer ze het hebben over “septische artritis”.

Epidemiologie ontsteking van een gewricht

Septische artritis komt voor op elke leeftijd. Bij kinderen verschijnt dit het vaakst wanneer deze jonger zijn dan drie jaar. De heup is het vaakst aangetast bij zuigelingen.

Oorzaken: Infectie van bacteriën, schimmels of virussen in gewricht

Septische artritis ontstaat wanneer bacteriën, schimmels of virussen zich verspreiden via de bloedbaan naar een gewricht. De aandoening treedt eveneens op wanneer het gewricht (meestal een heup of knie) direct geïnfecteerd is door een micro-organisme als gevolg van verwonding of tijdens een operatie.

Bacteriën

Acute septische artritis is vaak het gevolg van een infectie van bacteriën. Bij volwassenen en kinderen, zijn vaak veroorzakende bacteriën bijvoorbeeld Haemophilus influenza, stafylokokken en streptokokken. Ook een infectie met Neisseria gonorrhoeae, een bacterie die gonorree en gonokokkenartritis (symptomen aan gewrichten, pezen en huid) veroorzaakt, komt voor.

Schimmels

Schimmelinfecties ontwikkelen zich veelal trager dan bacteriële infecties. Histoplasma, coccidiomyces en Blastomyces zijn enkele oorzaken van septische artritis.

Virussen

Virus veroorzakende organismen van septische artritis omvatten het adenovirus (symptomen aan luchtwegen en ogen), coxsackie virussen, de bof, virale hepatitis A, virale hepatitis B en virale hepatitis C, herpesvirussen, hiv (aidsvirus), HTLV-1 en het parvovirus B19. Deze vreemde indringers komen in de bloedbaan terecht en infecteren vervolgens het gewricht, hetgeen resulteert in een ontsteking en pijn.

Risicofactoren ziekte

Chronisch ontstoken gewrichten zijn meer vatbaar voor infecties dan normale gewrichten. Enkele voorbeelden hiervan zijn diabetes mellitus (suikerziekte), reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen) en sikkelcelziekte. Patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals AIDS-patiënten, of patiënten die chemotherapie krijgen of patiënten die geneesmiddelen nemen om het immuunsysteem te onderdrukken (immunosuppressiva) lopen een bijzonder hoog risico op infecties aan gewrichten en botten, net als kinderen, ouderen en mensen die alcohol misbruiken (alcoholmisbruik). Kunstgewrichten, een recente operatie aan de gewrichten, een recente artroscopie (gewrichtsschade onderzoeken en behandelen) en een recent letsel aan de gewrichten zijn ook mogelijke plaatsen voor infecties. Andere risicofactoren omvatten de aanwezigheid van bacteriën in het bloed (bacteriëmie) of een bacteriële infectie ergens anders in het lichaam. Intraveneus (IV) of injectie drugsgebruik is tot slot een andere risicofactor voor septische artritis.

Symptomen: Pijn aan knie of heup

Meestal verschijnen de symptomen erg snel. Bij jonge en eerder gezonde mensen, is één gewricht - meestal de knie of heup - warm, rood, gezwollen, erg pijnlijk (kniepijn, heuppijn) en onbeweeglijk als gevolg van spierspasmen. Wanneer de patiënt het gewricht probeert te beweging, is de pijn nog intenser. Meestal gaat koorts gepaard met deze symptomen; soms treden hierbij ook rillingen op. Vermoeidheid en zwakte zijn andere kenmerken van de ziekte. Bij ouderen, patiënten met een verzwakt immuunsysteem en bij patiënten met reumatoïde artritis is het klinisch beeld minder dramatisch, maar juist daardoor verraderlijk omdat de diagnose dan soms uitblijft. Baby’s zijn prikkelbaar, hebben koorts, zijn niet in staat om het gewricht te bewegen en moeten huilen wanneer het aangetaste gewricht wordt bewogen (bijvoorbeeld bij een luierwissel). Bij 20% van de patiënten met septische artritis is meer dan één gewricht getroffen.

Diagnose en onderzoeken

De arts zuigt vloeistof uit het gewricht op (aspiratie van de gewrichtsvloeistof) en laat dit dan dringend onderzoeken. Meestal is de vloeistof etterend. De arts zoekt naar de aanwezigheid van organismen in de cultuur. Bloedkweken zijn vaak positief; leukocytose is vrij gebruikelijk, tenzij de patiënt een ernstig onderdrukt immuunsysteem heeft. Een verhoogd aantal witte bloedcellen in het bloed (leukocytose) is een teken van een aanwezige infectie in het lichaam. Een radiografisch onderzoek (röntgenfoto) en MRI-scan van het gewricht is daarnaast nuttig om de aandoening tijdig op te sporen.

Behandeling via antibiotica

Zelfzorg

Bedrust, het verhogen van het gewricht boven de hoogte van het hart, en het gebruik van koele kompressen zijn tips om de pijn te verlichten.

Professionele medische zorg
Antibiotica
Verdachte septische artritis is een medische noodsituatie waarbij een snelle behandeling nodig is om complicaties aan het gewricht te voorkomen. De behandeling van septische artritis gebeurt bijgevolg onmiddellijk nadat de arts de diagnose heeft gesteld, omdat anders reeds in enkele dagen tijd gewrichtsschade optreedt. De arts immobiliseert in eerste instantie het gewricht. Daarna krijgt de arts fysiotherapie om stijfheid en spieratrofie (spierverlies) te voorkomen. De patiënt krijgt bovendien gedurende diverse weken intraveneuze (via een ader) en/of orale (via de mond) antibiotica toegediend.

Besmette prothesen
Wanneer de prothesen chronisch geïnfecteerd zijn, verwijdert de arts de prothese en vult hij de gewrichtsruimte met een antibioticum geïmpregneerde afstandhouder. Dit laat hij gedurende drie tot zes weken zitten. Na deze tijdsspanne plaatst hij een nieuwe prothese. Tijdens dit gehele proces krijgt de patiënt antibiotica toegediend.

Prognose aandoening is goed na snelle behandeling

Soms is een chirurgische drainage nodig wanneer een vernietiging van het gewricht en osteomyelitis (ontsteking van het beenmerg) optreden. De patiënt herstelt meestal binnen enkele dagen of weken van de septische artritis wanneer de arts de patiënt snel behandelt. Soms leidt de aandoening wel tot secundaire artrose (reumatische aandoening van gewrichtskraakbeen met pijn, stijfheid, gewrichtsgeluiden en hardheid). Blijvende gewrichtsschade is tot slot mogelijk wanneer de behandeling uitblijft.

Lees verder

• Gezwollen gewrichten: Oorzaken van gewrichtszwelling
• Gewrichtspijn: Oorzaken pijnlijke gewrichten (artralgie)
• Gewrichtsstijfheid: Oorzaken van stijve gewrichten
• Artritis: Gewrichtsontsteking met pijn, zwelling & stijfheid
• Kniepijn: Oorzaken pijnlijke knie (pijn aan kniegewricht)