Septische artritis: Ontsteking van gewricht door infectie

Septische artritis is een ontsteking van een gewricht veroorzaakt door bacteriën, virussen of schimmels. Deze pathogenen verspreiden zich via de bloedstroom vanuit een ander gebied van het lichaam naar een specifiek gewricht. Meestal wordt één groot gewricht, zoals de knie of heup, getroffen. De patiënt ervaart intense pijn, en het gewricht is gezwollen en warm. De arts diagnosticeert de aandoening door vloeistof uit het gewricht te aspireren en begint onmiddellijk met antibiotische behandeling. Een snelle behandeling voorkomt blijvende schade aan het gewricht. Bij tijdige behandeling is de prognose doorgaans uitstekend.

• Synoniem septische artritis
• Epidemiologie van septische artritis
• Oorzaken van septische artritis: Infectie door bacteriën, schimmels of virussen
• Risicofactoren voor septische artritis
• Symptomen van septische artritis: Pijn in knie of heup
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van septische artritis
• Prognose van septische artritis
• Complicaties van septische artritis
• Preventie van septische artritis

Synoniem septische artritis

Artsen gebruiken soms ook de term “infectieuze artritis” als synoniem voor “septische artritis”.

Epidemiologie van septische artritis

Septische artritis kan op elke leeftijd voorkomen, maar komt het vaakst voor bij kinderen jonger dan drie jaar. Bij zuigelingen is de heup het meest aangetast.

Oorzaken van septische artritis: Infectie door bacteriën, schimmels of virussen

Septische artritis ontstaat wanneer bacteriën, schimmels of virussen zich via de bloedbaan naar een gewricht verspreiden. De aandoening kan ook optreden wanneer een gewricht direct geïnfecteerd raakt door een micro-organisme als gevolg van een verwonding of tijdens een operatie.

Bacteriën

Acute septische artritis is vaak het gevolg van een bacteriële infectie. Veel voorkomende veroorzakers bij zowel volwassenen als kinderen zijn bijvoorbeeld Haemophilus influenzae, stafylokokken en streptokokken. Ook infecties met Neisseria gonorrhoeae, de bacterie die gonorree en gonokokkenartritis (symptomen in gewrichten, pezen en huid) veroorzaakt, komen voor.

Schimmels

Schimmelinfecties ontwikkelen zich doorgaans langzamer dan bacteriële infecties. Enkele schimmels die septische artritis kunnen veroorzaken zijn Histoplasma, Coccidioides en Blastomyces.

Virussen

Virussen die septische artritis kunnen veroorzaken omvatten het adenovirus (dat luchtweg- en oogproblemen veroorzaakt), coxsackievirussen, de bof, virale hepatitis A, hepatitis B en hepatitis C, herpesvirussen, hiv (aidsvirus), HTLV-1 en parvovirus B19. Deze virussen kunnen via de bloedbaan naar het gewricht migreren, wat leidt tot ontsteking en pijn.

Risicofactoren voor septische artritis

Chronisch ontstoken gewrichten zijn gevoeliger voor infecties. Voorbeelden van dergelijke aandoeningen zijn diabetes mellitus (suikerziekte), reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen) en sikkelcelziekte. Personen met een verzwakt immuunsysteem, zoals AIDS-patiënten, mensen die chemotherapie ondergaan, of degenen die immunosuppressiva (middelen die het immuunsysteem onderdrukken) gebruiken, lopen een bijzonder hoog risico op gewrichtsinfecties. Kinderen, ouderen en mensen die alcohol misbruiken (alcoholmisbruik) zijn ook kwetsbaarder. Kunstgewrichten, recente gewrichtsoperaties, recente artroscopieën en gewrichtsletsels zijn ook risicofactoren voor infecties. Andere risicofactoren zijn de aanwezigheid van bacteriën in het bloed (bacteriëmie) of een bacteriële infectie elders in het lichaam. Het gebruik van intraveneuze (IV) drugs is eveneens een risicofactor voor septische artritis.

Symptomen van septische artritis: Pijn in knie of heup

De symptomen ontstaan vaak snel. Bij anders gezonde volwassenen en kinderen is meestal één gewricht – vaak de knie of heup – warm, rood, gezwollen, zeer pijnlijk (kniepijn, heuppijn) en beperkt in beweging door spierspasmen. Proberen het gewricht te bewegen kan de pijn verergeren. Vaak gaat deze toestand gepaard met koorts en soms met rillingen. Vermoeidheid en zwakte zijn ook kenmerkend. Bij ouderen, patiënten met een verzwakt immuunsysteem, en patiënten met reumatoïde artritis kunnen de symptomen minder opvallend zijn, maar dit maakt de aandoening niet minder ernstig. Baby’s zijn vaak prikkelbaar, hebben koorts, kunnen het gewricht niet bewegen en kunnen huilen bij beweging van het aangetaste gewricht (bijvoorbeeld tijdens een luierwissel). Bij ongeveer 20% van de patiënten zijn meerdere gewrichten aangetast.

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een aspiratie uit van de gewrichtsvloeistof en laat dit onderzoeken. De vloeistof is vaak etterig. De arts zoekt naar pathogenen in de cultuur van de vloeistof. Bloedkweken zijn vaak positief; leukocytose (verhoogd aantal witte bloedcellen) is gebruikelijk, tenzij het immuunsysteem ernstig onderdrukt is. Een verhoogd aantal witte bloedcellen in het bloed is een aanwijzing voor een infectie. Radiografisch onderzoek (röntgenfoto) en MRI-scan van het gewricht zijn nuttig voor een tijdige opsporing van de aandoening.

Behandeling van septische artritis

Zelfzorg

Rust, het opheffen van het gewricht boven het niveau van het hart, en het gebruik van koele kompressen kunnen de pijn verlichten.

Professionele medische zorg

Antibiotica
Septische artritis is een medische noodsituatie die onmiddellijke behandeling vereist om gewrichtsschade te voorkomen. De arts immobiliseert eerst het gewricht en begint onmiddellijk met intraveneuze (via een ader) en/of orale (via de mond) antibiotica om de infectie te bestrijden. Dit kan enkele weken duren. Fysiotherapie kan noodzakelijk zijn om stijfheid en spieratrofie (spierverlies) te voorkomen.

Besmette prothesen
Bij chronische infecties van prothesen verwijdert de arts de prothese en plaatst een antibioticum-geïmpregneerde afstandhouder in de gewrichtsruimte voor drie tot zes weken. Daarna wordt een nieuwe prothese geplaatst. Gedurende dit hele proces krijgt de patiënt antibiotica toegediend.

Prognose van septische artritis

Bij snelle en effectieve behandeling herstelt de patiënt meestal binnen enkele dagen tot weken. Soms is chirurgische drainage nodig bij ernstige gewrichtsschade of osteomyelitis (ontsteking van het beenmerg). De aandoening kan leiden tot secundaire artrose (reumatische aandoening van het gewrichtskraakbeen) en blijvende gewrichtsschade als de behandeling vertraagd wordt.

Complicaties van septische artritis

Septische artritis kan leiden tot ernstige complicaties indien niet tijdig behandeld:

• Gewrichtsschade: Onbehandelde septische artritis kan leiden tot blijvende schade aan het gewricht, inclusief kraakbeenverlies en botafwijkingen.
• Osteomyelitis: Een ontsteking van het beenmerg kan optreden als gevolg van de verspreiding van de infectie naar het omliggende botweefsel.
• Systemische infecties: De infectie kan zich door het lichaam verspreiden, wat kan leiden tot sepsis, een levensbedreigende aandoening.
• Functionele beperkingen: Chronische gewrichtsschade kan leiden tot langdurige pijn, stijfheid en functionele beperkingen in de mobiliteit van het gewricht.
• Secundaire artrose: Ontwikkeling van artrose in het aangetaste gewricht als gevolg van blijvende ontsteking en schade.

Preventie van septische artritis

Hoewel het niet altijd mogelijk is om septische artritis volledig te voorkomen, kunnen de volgende maatregelen het risico op infectie verminderen:

• Goede hygiëne: Het naleven van strikte hygiënische normen bij medische ingrepen en het vermijden van besmette omgevingen kan helpen om infecties te voorkomen.
• Regelmatige medische controle: Personen met chronische aandoeningen zoals diabetes of reumatoïde artritis moeten regelmatig gecontroleerd worden om infecties vroegtijdig op te sporen en te behandelen.
• Preventieve antibiotica: Bij risicovolle chirurgische ingrepen of bij personen met een verhoogd infectierisico kan het preventief gebruik van antibiotica overwogen worden.
• Vroegtijdige behandeling: Bij symptomen van gewrichtsontsteking moet onmiddellijk medische hulp worden ingeroepen om een snelle diagnose en behandeling te garanderen.
• Beheer van risicofactoren: Beheer risicofactoren zoals alcoholmisbruik en onderliggende chronische ziekten door gezonde levensstijlkeuzes en medische behandelingen.

Lees verder

• Gezwollen gewrichten: Oorzaken van gewrichtszwelling
• Gewrichtspijn: Oorzaken pijnlijke gewrichten (artralgie)
• Gewrichtsstijfheid: Oorzaken van stijve gewrichten
• Artritis: Gewrichtsontsteking met pijn, zwelling & stijfheid
• Kniepijn: Oorzaken pijnlijke knie (pijn aan kniegewricht)