Pijn links in de bovenbuik (milt): symptomen miltaandoening

Pijn links in de bovenbuik kan afkomstig zijn van de milt. De milt bevindt zich in de linker bovenhelft van de buik, onder het middenrif en achter de maag. Aandoeningen aan de milt kunnen gepaard gaan met pijn, vooral in de linker bovenbuik. Bij sommige ziekten moet de milt verwijderd worden. Een mens kan goed zonder milt leven, mits je een aantal maatregelen neemt om complicaties te voorkomen. Na verwijdering van de milt bestaat risico op ernstige infecties vanwege verandering in de immunologische afweer en dit staat bekend als 'Overwhelming Post Splenectomy Infection' (OPSI).

Miltpijn en milt verwijderen

• De milt
• Andere organen links in de buik
• Milt: pijn links in de zij
• Miltaandoeningen
• Hyposplenie
• Hypersplenisme
• Splenomegalie of hypersplenie
• Miltcyste
• Miltabces
• Miltinfarct
• Miltletsel
• Afwezige of misvormde milt
• Overige miltaandoeningen
• Symptomen miltaandoeningen: pijn links in bovenbuik
• Vergrote milt
• Scheur in de milt
• Miltcysten
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese: Het verhaal achter de pijn
• Lichamelijk onderzoek
• Bloedonderzoek
• Beeldvormend onderzoek
• 5. Aanvullende Tests
• Behandeling van miltaandoeningen
• Hyposplenie (verminderde miltfunctie)
• Hypersplenisme (overactieve milt)
• Splenomegalie of hypersplenie (vergrote milt)
• Miltcyste
• Miltabces
• Miltinfarct (afsterven van miltweefsel door bloedstroomverstoring)
• Miltletsel
• Afwezige of misvormde milt
• Overige miltaandoeningen
• Wanneer milt verwijderen?
• Redenen om milt te verwijderen
• Kijkoperatie of openbuikoperatie
• Vaccinatie
• Overwhelming postsplenectomie infectie
• Risico's van verwijdering van de milt
• Preventie maatregelen

De milt

De milt is een orgaan die ligt in de linker bovenbuik en onderdeel uitmaakt van het lymfesysteem. De milt is in tegenstelling tot lymfeklieren opgenomen in de bloedcirculatie. De milt is zelfs het sterkst doorbloedde orgaan in het lichaam en kan gezien worden als dé lymfeklier van het bloed. De milt speelt niet alleen een rol bij bloedaanmaak en bloedafbraak, maar het orgaan werkt tevens als een soort filter in het afweersysteem door bacteriën en andere schadelijke infectieuze organismen in het bloed weg te filteren, te vernietigen en antilichamen aan te maken. De lever kan een deel van deze taken overnemen als de milt ontbreekt. De milt weegt bij een gezonde volwassene ongeveer tussen de 75 en 100 gram. De milt is een kwetsbaar orgaan doordat er zoveel bloedvaten doorheen lopen.

Andere organen links in de buik

De organen die links in de buik gelokaliseerd zijn, zijn je dikke darm, linker nier, milt, maag en alvleesklier (pancreas). Als je geen last hebt van gasvorming of indigestie, is pijn aan deze kant meestal een teken dat er iets mis is in een van deze organen of orgaansystemen.

Miltaandoeningen

De milt kan door uiteenlopende aandoeningen en ziekten worden aangedaan. Miltaandoeningen tasten het effectief functioneren van de milt aan en leiden tot allerlei afwijkingen in het lichaam en uiteenlopende klachten. Tot de miltaandoeningen behoren onder meer:

Hyposplenie

Dit is een aandoening waarbij de miltfunctie is verminderd.

Hypersplenisme

Dit is een te hard werkende milt, als gevolg waarvan het bloed versneld wordt afgebroken.

Splenomegalie of hypersplenie

Dit duidt op een vergroting van de milt, wat door allerlei onderliggende aandoeningen kan worden veroorzaakt.

Miltcyste

Dit is een zelden geziene aandoening, welke vaak ontstaat als gevolg van een parasitaire infectie.

Miltabces

Een miltabces is een zeldzame en potentieel ernstige aandoening, die moeilijk is vast te stellen door een arts.

Miltinfarct

Een miltinfarct duidt op het afsterven van weefsel in de milt als gevolg van zuurstofgebrek door een ontoereikende bloedvoorziening.

Miltletsel

Miltletsel kan optreden door auto- en sportongevallen of mishandeling, waarbij in ernstige gevallen de milt kan scheuren, een 'miltruptuur' genoemd.

Afwezige of misvormde milt

Een aangeboren afwezigheid of misvorming van de milt.

Overige miltaandoeningen

Overige aandoeningen van de milt, zoals een wandelende milt (splenoptosis) of de aanwezigheid van bijmiltjes.

Symptomen miltaandoeningen: pijn links in bovenbuik

Wat zijn de symptomen en klachten van de belangrijkste miltaandoeningen?

Vergrote milt

Een vergrote milt kan veroorzaakt worden door verschillende onderliggende aandoeningen, waaronder acute en chronische infecties. Een vergrote milt veroorzaakt lang niet altijd symptomen. Als er wel klachten optreden, dan bestaan deze vaak uit pijn aan de linkerkant van de buik of rug en deze pijn kan uitstralen naar de linkerschouder. Zelfs zonder dat je ook maar een hap hebt gegeten, kun je met een vergrote milt een vol gevoel hebben doordat de vergrote milt tegen de maag drukt. Andere tekenen van een vergrote milt zijn bloedarmoede (anemie) en vermoeidheid.

Scheur in de milt

Een scheur van de milt of miltruptuur treedt maar heel zelden spontaan op. Vaak is het een gevolg van een harde stomp in de maagstreek als gevolg van auto-ongevallen en sportongevallen of mishandeling. De belangrijkste verschijnselen zijn bloeddrukdaling, pijn in de miltstreek en bewusteloosheid bij een groot tekort aan bloed in het vaatstelsel, wat weer kan leiden tot shock.

Miltcysten

Miltcysten komen niet vaak voor en geven meestal geen klachten. Veelal worden miltcysten toevallig ontdekt. Als er wel klachten optreden, dan voel je vaak een vaag vol en onaangenaam gevoel linksboven in de buik, met uitstralingspijn in de omgeving van de linkerkant van de borst, rug en schouder. Ook hierbij kun je het gevoel hebben na weinig inname van voedsel toch veel gegeten te hebben. Kortademigheid komt ook voor.

Onderzoek en diagnose

Het onderzoeken van miltgerelateerde pijn vereist een grondige evaluatie om de juiste diagnose te stellen en ernstige aandoeningen uit te sluiten.

Anamnese: Het verhaal achter de pijn

De arts begint met het bespreken van je symptomen. Hij of zij zal vragen wanneer de pijn begon, of deze constant of intermitterend is, of de pijn uitstraalt naar andere delen van het lichaam (zoals de schouder), en of er bijkomende klachten zijn zoals vermoeidheid, koorts, of gewichtsverlies. Ook zal de arts vragen naar je medische geschiedenis, eerdere infecties, trauma's aan de buik en mogelijke risicofactoren, zoals bloedziekten.

Lichamelijk onderzoek

Tijdens het lichamelijk onderzoek zal de arts je buik onderzoeken door erop te drukken (palpatie) om te voelen of de milt vergroot is (splenomegalie). Vergroting van de milt kan duiden op verschillende aandoeningen, zoals infecties, leverziekten, bloedziekten of ontstekingen. De arts kijkt ook naar andere tekenen, zoals huidverkleuring of abnormale lymfeklieren.

Bloedonderzoek

Bloedonderzoek is essentieel om te bepalen of er sprake is van infecties, bloedarmoede, abnormale witte bloedcellen of problemen met de bloedstolling. De tests kunnen ook wijzen op onderliggende aandoeningen zoals bloedziekten (bijv. leukemie) of infecties die de milt beïnvloeden.

Beeldvormend onderzoek

Beeldvorming is vaak noodzakelijk om de omvang en toestand van de milt te beoordelen. De meest gebruikte technieken zijn:

• Echografie: Dit is de eerste beeldvormingstechniek die vaak wordt toegepast om de milt te visualiseren. Het kan vergroting of afwijkingen in de structuur van de milt detecteren.
• CT-scan of MRI: Deze gedetailleerdere scans kunnen helpen bij het opsporen van trauma, tumoren of bloedingen in de milt. Ze geven een beter beeld van de interne structuren en eventuele laesies.

5. Aanvullende Tests

Afhankelijk van de bevindingen kunnen aanvullende onderzoeken nodig zijn. Als er bijvoorbeeld verdenking is op een infectie, kan de arts een test uitvoeren op specifieke infecties zoals het Epstein-Barr-virus (de veroorzaker van ziekte van Pfeiffer of klierkoorts ) of malaria.

Behandeling van miltaandoeningen

De behandeling van miltaandoeningen varieert afhankelijk van de aard en ernst van de aandoening. Hier volgt een overzicht van de behandelingsopties voor verschillende miltaandoeningen:

Hyposplenie (verminderde miltfunctie)

• Vaccinatie: Mensen met een verminderde miltfunctie lopen een verhoogd risico op infecties. Vaccinaties tegen bacteriën zoals pneumokokken, Haemophilus influenzae type B en meningokokken zijn cruciaal.
• Antibiotica: Profylactische antibiotica kunnen worden voorgeschreven om infecties te voorkomen.
• Medische begeleiding: Regelmatige medische controles om infecties vroegtijdig op te sporen.

Hypersplenisme (overactieve milt)

• Medicatie: Behandeling kan gericht zijn op het onderdrukken van de overactiviteit van de milt, bijvoorbeeld met corticosteroïden of andere immunosuppressiva.
• Splenectomie: In ernstige gevallen, waarbij de milt te veel gezonde bloedcellen vernietigt, kan een chirurgische verwijdering van de milt noodzakelijk zijn.

Splenomegalie of hypersplenie (vergrote milt)

• Behandeling van de onderliggende oorzaak: De vergrote milt wordt vaak veroorzaakt door infecties, bloedziekten of leveraandoeningen. De behandeling richt zich op deze primaire aandoeningen.
• Splenectomie: Bij aanhoudende symptomen of complicaties kan een splenectomie worden overwogen.

Miltcyste

Observationeel beheer: Kleine, asymptomatische cysten worden vaak alleen gecontroleerd met periodieke beeldvorming.
Chirurgische verwijdering: Grote of symptomatische cysten kunnen chirurgisch worden verwijderd om pijn of complicaties te voorkomen.

Miltabces

• Antibiotica: Een miltabces wordt meestal behandeld met sterke antibiotica om de infectie te bestrijden.
• Drainage of splenectomie: In ernstige gevallen kan het abces chirurgisch worden gedraineerd of kan de milt volledig worden verwijderd.

Miltinfarct (afsterven van miltweefsel door bloedstroomverstoring)

• Pijnstilling: Medicatie om de pijn te verlichten tijdens de herstelfase.
• Onderliggende oorzaak behandelen: De behandeling is gericht op het aanpakken van de oorzaak, zoals een bloedstolsel of hartprobleem.
• Chirurgische ingreep: In sommige gevallen kan een splenectomie noodzakelijk zijn als het infarct leidt tot ernstige complicaties.

Miltletsel

• Conservatieve behandeling: Bij milde letsels kan rust en observatie voldoende zijn. In het ziekenhuis wordt de patiënt vaak nauwlettend gemonitord.
• Chirurgische reparatie of splenectomie: Bij ernstige miltletsel, zoals scheuren of bloedingen, kan een spoedoperatie nodig zijn om de milt te repareren of te verwijderen.

Afwezige of misvormde milt

• Vaccinatie en antibiotica: Net als bij hyposplenie is vaccinatie tegen bepaalde infecties en, indien nodig, preventieve antibiotica essentieel bij mensen zonder een functionele milt.
• Medische monitoring: Regelmatige controles om de algehele gezondheid en immuniteit te bewaken.

Overige miltaandoeningen

• Specifieke behandeling: Andere zeldzame miltafwijkingen worden behandeld op basis van hun aard en mogelijke complicaties. Dit kan variëren van medicatie tot chirurgische ingrepen.

Wanneer milt verwijderen?

De medische benaming van miltverwijdering is splenectomie. Een mens kan op zich leven zonder milt. Andere organen, vooral de lever, nemen dan de functie van de milt over.

Redenen om milt te verwijderen

Er zijn verschillende medische redenen om de milt te verwijderen. De belangrijkste zijn:

• Algemene ziekten van het lymfesysteem, zoals de ziekte van Hodgkin (met symptomen als vergrote lymfeklieren, koorts en vermoeidheid), of chronische leukemie;
• Ongevallen, waarbij de milt is gescheurd. Dan is het vaak nodig om de milt te verwijderen.
• Te hard werkende milt (hypersplenisme), waarbij de oorzaak onbekend kan zijn of het gevolg is van andere aandoeningen, bijvoorbeeld van de lever;
• Cysten en tumoren van de milt.

Kijkoperatie of openbuikoperatie

De milt kan verwijderd worden via een kijkoperatie (laparoscopisch) of via een openbuikoperatie (laparotomie). Na verwijdering van de milt bestaat er een verhoogd risico op het krijgen van ernstige invasieve infecties, infecties van de inwendige organen, met gekapselde bacteriën, vooral:

• de pneumokok (streptococcus pneumoniae);
• de haemophilus influenzae type B; en
• de meningokok (neisseria meningitidis).

Vaccinatie

Ook is er extra risico bij infectie met malaria en babesiose of tekenkoorts, een infectie die wordt veroorzaakt door de parasiet Babesia en door een teek wordt overgebracht. Deze risico's ontstaan doordat de milt tot taak heeft bacteriën uit de bloedbaan te filteren en specifieke antilichamen tegen gekapselde bacteriën te produceren. De lever kan deze filterfunctie van de milt deels overnemen, op voorwaarde dat de micro-organismen beladen zijn met antistoffen. Daarom is adequate vaccinatie van belang als de milt is verwijderd.

Overwhelming postsplenectomie infectie

Het blijkt dat mensen met een afwezige miltfunctie levenslang een risico op een zogeheten overwhelming postsplenectomie infectie (OPSI) hebben, dat zijn ernstig verlopende infecties. In het Nederlands ook wel aangeduid als Post Splenectomie Sepsis (PSS). Ongeveer 5 procent van de patiënten krijgt hier vroeg of laat mee te maken. Het blijkt dat de meeste infecties in de eerste twee jaar na het verwijderen van de milt optreden. In eenderde deel van de gevallen treedt het pas op na vijf jaar of langer.

Risico's van verwijdering van de milt

Complicaties zijn gering en zeldzaam. Risico's van het ondergaan van een grote operatie zijn onder meer:

• bloedverlies tijdens de operatie;
• allergische reacties of ademhalingsmoeilijkheden door anesthesie;
• de vorming van bloedstolsels;
• infectie;
• beroerte of hartaanval.

Er zijn ook risico's verbonden aan het verwijderen van de milt in het bijzonder. Deze zijn:

• een te hoog aantal bloedplaatjes na de operatie doordat deze te weinig worden afgebroken;
• Ontsteking van de buikwond (wondinfectie);
• een verhoogde infectiekans voor een bepaalde bacteriesoort, de pneumokok.

Open en laparoscopische splenectomie hebben beide risico's.

Preventie maatregelen

Mensen zonder milt dienen zich bewust te zijn van het verhoogde infectierisico en de noodzaak tot preventieve maatregelen:

• Vaccinaties tegen gekapselde bacteriën (zodat je van antistoffen wordt voorzien);
• Jaarlijkse vaccinatie tegen griep wordt ook aanbevolen;
• Het hebben van een noodvoorraad antibiotica in huis en zodra je koorts krijgt direct beginnen met een antibioticumkuur. Raadpleeg in dat geval ook je huisarts.
• Wanneer je op vakantie gaat, neem dan altijd een voorraadje antibiotica mee.

Lees verder

• Milt: functie, wat doet de milt, klachten aan milt & ligging
• Vergrote milt: oorzaken, symptomen, gevolgen en behandeling
• Vergrote lever: oorzaken en symptomen van leververgroting
• Waar zit je lever, waar zit je hart, milt en andere organen?
• Pijn aan de milt: symptomen en oorzaken van miltpijn