Tetanie, symptomen en behandeling

Tetanie lijkt qua benaming wel op tetanus. In beiden gevallen ontstaan er krampen. Toch zijn beiden aandoeningen anders. Bij tetanie is er voornamelijk sprake van krampen aan de handen, voeten en rondom de mond. De oorzaak is een te laag gehalte aan calcium (kalk) in het bloed. Dit kan ontstaan door een eenzijdig dieet, een zwangerschap, problemen met de bijschildklieren, gebrek aan vitamine D etc. Het heeft dus meerdere oorzaken. Ook bij ernstige hyperventilatie wordt het gezien. De symptomen zijn vaak duidelijk herkenbaar. De arts kan zo de diagnose stellen en een behandeling inzetten.

Wat is tetanie?

Tetanie moet niet met tetanus verward worden. Deze twee lijken qua benaming wel op elkaar en hebben beiden krampen als symptomen, maar hebben afzonderlijk van elkaar een andere oorzaak. Tetanus is een ziekte die veroorzaakt wordt door een bacterie en pijnlijke spierkrampen veroorzaakt. Bij tetanie is er sprake van een verhoogde prikkelbaarheid van de spieren en de zenuwen.

Oorzaken

De oorzaak voor tetanie is een te laag gehalte aan calcium dat niet aan eiwit is gebonden. Het gaat hierbij om het calciumgehalte in het bloedserum. Het bloedserum is de vloeistof zonder bloedcellen en fibrigoneen. Het is de gele vloeistof die overblijft na bloedstolling. Bij tetanie wordt er ook wel gezegd dat er een te laag gehalte aan calcium in het bloed is. In de volksmond betekent dit beiden hetzelfde.

Een te laag calciumgehalte in het bloed ontstaat niet zomaar. Tetanie komt vaak voor bij rachitis en bij aandoeningen aan de bijschildklieren. Andere oorzaken zijn een gebrek aan calcium door een zwangerschap of door een tekort aan vitamine D. Hieronder worden deze oorzaken apart beschreven:

Rachitis wordt ook wel Engelse ziekte genoemd. Deze ziekte ontstaat door een tekort aan vitamine D en calcium. Vitamine D is verantwoordelijk voor de opname van calcium. Bij een tekort hieraan kan calcium slecht worden opgenomen. Bij rachitis ontstaan er afwijkingen aan het bot. Het bot kan niet goed gevormd worden. De ledematen vertonen een verkromming en er is sprake van een verhoogde spierspanning. Tetanie komt vaker voor bij patiënten met rachitis.

De bijschildklieren maken hormoon aan. Het parathormoon wordt door de bijschildklieren aangemaakt en zorgt voor de opname van calcium. Samen met vitamine D is het een belangrijke stof die het calciumgehalte in het bloed reguleert. De bijschildklieren kunnen slecht werken door een aangeboren afwijking. Soms worden de bijschildklieren beschadigd bij een operatie aan de schildklier. In beide gevallen worden hormonen goed tot minder goed aangemaakt. Dit kan leiden tot tetanie.

Tijdens een zwangerschap wordt er veel calcium gebruikt ten behoeve van het kind. Wanneer de zwangere vrouw te weinig calcium met de voeding binnenkrijgt kan er tetanie ontstaan. Ook een tekort aan vitamine D, iets dat we voornamelijk bij jonge kinderen zien, zorgt voor een verminderde calciumopname en kan leiden tot tetanie.

Tetanie en hyperventilatie

Hyperventilatie is het teveel adem halen, waardoor er meer zuurstof dan kooldioxide in het bloed aanwezig is. Oorzaak is vaak stress of een diepe angst. Door de symptomen wordt deze angst alleen maar meer, waardoor de klachten verergeren. Bij ernstige hyperventilatie, ook wel het hyperventilatiesyndroom genoemd, treedt naast de gebruikelijk klachten ook tetanie op. Tetanie kan dus ontstaan als gevolg van hyperventilatie. Dit komt niet bij iedereen met hyperventilatie voor.

Symptomen

Hoe is tetanie te herkennen? Bij hyperventilatie treden er tintelingen op, vooral in de ledematen en rond de mond. Bij tetanie treden er krampen op. Er ontstaan aanvallen van krampen in de handen en voeten en rondom de mond. De vingers zullen soms een stand richting de duim aannemen. Ook treden er krampen rond de hartstreek en het middenrif op. Voorts ontstaat er een rusteloos en angstig gevoel. Bij kinderen kunnen ook kinderstuipjes optreden: dit zijn krampjes rond het strottenhoofd. Dit is gevaarlijk, omdat dit de kans op verstikking verhoogt. Een aanval kan enkele minuten aanhouden.

Behandeling

Bij een aanval van tetanie is het belangrijk om rust in te bouwen. De aanvallen kunnen behandeld worden met calciuminjecties. Hierbij wordt calcium rechtstreeks in het bloed gebracht. Dit verhoogt het niveau aan calcium waardoor de aanvallen zullen verminderen of verdwijnen. Wanneer het dieet te weinig calcium of vitamine D bevat moet dit aangepast worden. Zuivelrijke producten bevatten calcium. Eventueel kunnen calciumtabletten ingenomen worden. Vaak zal er ook aanvullen magnesium en fosfor ingenomen worden. De arts zal dit in ieder geval bespreken met de patiënt. Voorts wordt gekeken naar de onderliggende aandoening of ziekte indien deze aanwezig is. Ook deze moet behandeld worden. Bij hyperventilatie zal gekeken worden waardoor de angst of stress ontstaat. Deze kan met behulp van therapie vaak goed behandeld worden. Bij slecht/niet werkende bijschildklieren zal ook behandeling nodig zijn.