Chronische myeloïde leukemie (CML): Vorm van bloedkanker

Chronische myeloïde leukemie (CML) is een zeldzame vorm van kanker waarbij er in het beenmerg een ongecontroleerde groei van onrijpe en rijpe myeloïde cellen ontstaat, een type witte bloedcellen. Deze zieke cellen hopen zich vervolgens op in het beenmerg en het bloed. Leukemie tast zowel de rode bloedcellen, de witte bloedcellen als de bloedplaatjes aan. De belangrijkste symptomen van de aandoening, zoals koorts, nachtzweten en vermoeidheid, treden meestal geleidelijk op. De meeste patiënten met CML hebben een afwijking in een specifiek chromosoom. De arts stelt de diagnose door middel van bloed- en beenmergonderzoek. De behandeling bestaat meestal uit gerichte medicijnen of een stamcel- of beenmergtransplantatie. Dankzij deze behandelingen zijn de vooruitzichten voor de meeste patiënten goed.

• Epidemiologie van chronische myeloïde leukemie
• Oorzaken: Afwijkend Philadelphia-chromosoom
• Symptomen van chronische myeloïde leukemie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Gerichte medicijnen en transplantatie
• Levensstijl en nazorg bij CML
• Prognose: Vooruitzichten bij chronische myeloïde leukemie
• Complicaties bij CML
• Preventie van CML
• Praktische tips voor het omgaan met chronische myeloïde leukemie (CML)
• Begrip van je behandeling
• Ondersteuning in je dagelijks leven
• Leefstijl en ondersteuning
• Misvattingen rond chronische myeloïde leukemie
• Chronische myeloïde leukemie is altijd een dodelijke ziekte
• Chronische myeloïde leukemie is een zeldzame ziekte
• Mensen met chronische myeloïde leukemie hebben altijd last van ernstige symptomen
• Als iemand wordt gediagnosticeerd met chronische myeloïde leukemie, is chemotherapie de enige behandelingsoptie
• Chronische myeloïde leukemie komt alleen voor bij ouderen
• Chronische myeloïde leukemie heeft altijd invloed op de botten en gewrichten
• De oorzaak van chronische myeloïde leukemie is alcoholgebruik

Epidemiologie van chronische myeloïde leukemie

CML vertegenwoordigt 15% van leukemiegevallen bij volwassenen. Chronische myeloïde leukemie is een langzaam voortschrijdende bloed- en beenmergkanker die meestal optreedt tijdens of na de middelbare leeftijd en zelden voorkomt bij kinderen. Het aantal nieuwe gevallen van chronische myeloïde leukemie bedraagt 1,8 per 100.000 mannen en vrouwen per jaar. Het aantal sterfgevallen bedraagt jaarlijks 0,3 per 100.000 mannen en vrouwen. Vrouwen worden iets vaker getroffen door CML dan mannen.

Oorzaken: Afwijkend Philadelphia-chromosoom

De oorzaak van CML houdt verband met een afwijkend chromosoom, het zogenaamde Philadelphia-chromosoom. Dit chromosoom produceert een nieuw eiwit waardoor de bloedvoorlopercellen zich ongecontroleerd gaan delen. Blootstelling aan straling verhoogt het risico op CML, bijvoorbeeld als gevolg van radiotherapie voor de behandeling van schildklierkanker of een Hodgkin-lymfoom, of door straling na een nucleaire ramp. Het duurt vaak vele jaren voordat chronische myeloïde leukemie zich ontwikkelt als gevolg van blootstelling aan straling. De meeste patiënten die behandeld zijn voor kanker met radiotherapie ontwikkelen echter geen leukemie. Daarnaast zijn de meeste patiënten met deze vorm van bloedkanker niet blootgesteld aan straling.

Symptomen van chronische myeloïde leukemie

Chronische myeloïde leukemie is onderverdeeld in fasen: de chronische fase, de versnelde fase en de blastencrisis.

Chronische fase
De chronische fase duurt maanden tot jaren en brengt weinig tot geen symptomen met zich mee. De meeste patiënten die in deze fase gediagnosticeerd worden, hebben de diagnose per toeval gekregen bij een bloedonderzoek om een andere reden.

Versnelde fase
De versnelde fase is gevaarlijker. Leukemiecellen groeien sneller en symptomen zoals koorts (zonder infectie), botpijn en een gezwollen milt (splenomegalie) komen vaker voor.

Blastencrisis
Onbehandelde CML kan leiden tot de blastencrisisfase, gekenmerkt door beenmergfalen, bloedingen en infecties. Andere symptomen zijn onder meer:

• Blauwe plekken
• Botpijn
• Druk onder de ribben aan de linkerkant door een gezwollen milt
• Huiduitslag met kleine puntvormige rode vlekken op de huid (petechiën)
• Verlies van energie
• Koorts
• Nachtzweten
• Overmatig zweten (hyperhidrose)
• Vermoeidheid
• Verminderde inspanningstolerantie
• Zwakte

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
Tijdens een lichamelijk onderzoek kan de arts vaak een gezwollen milt (splenomegalie) en soms een vergrote lever (hepatomegalie) vaststellen.

Diagnostisch onderzoek
Een bloedonderzoek en een beenmergpunctie kunnen de aanwezigheid van het Philadelphia-chromosoom onthullen. Een volledige bloedtelling toont tevens een verhoogd aantal witte bloedcellen met vele onvolwassen vormen en een hoger aantal bloedplaatjes, die verantwoordelijk zijn voor bloedstolling. Andere mogelijke onderzoeken zijn een echografie en elektrocardiografie (hartfilmpje).

Differentiële diagnose
Bij het bloedonderzoek kunnen andere aandoeningen lijken op CML, waaronder:

• Essentiële trombocytose
• Myelodysplastisch syndroom (verstoorde productie van bloedcellen)
• Myeloproliferatieve ziekte
• Polycythemia vera (bloedziekte met toename van alle bloedcellen)
• Primaire myelofibrose (beenmergaandoening met tekort aan bloedcellen)

Behandeling: Gerichte medicijnen en transplantatie

De arts zet gerichte geneesmiddelen in bij chronische myeloïde leukemie, met name medicijnen die het abnormale eiwit aanvallen dat door het Philadelphia-chromosoom wordt gemaakt. Deze geneesmiddelen neemt de patiënt in pilvorm in. Soms gebruikt de arts eerst chemotherapie om het aantal witte bloedcellen te verminderen als deze zeer hoog zijn bij de diagnose.

De blastencrisisfase is zeer moeilijk te behandelen vanwege het hoge aantal onrijpe witte bloedcellen (leukemiecellen). De enige bekende behandeling voor chronische myeloïde leukemie is een beenmergtransplantatie of een stamceltransplantatie. De meeste patiënten hebben echter geen transplantatie nodig, omdat gerichte medicijnen succesvol zijn.

Levensstijl en nazorg bij CML

Patiënten met CML moeten regelmatig medische controles ondergaan om de voortgang van de ziekte te volgen en om complicaties vroegtijdig op te sporen. Gezonde levensstijlkeuzes, zoals een evenwichtig voedingspatroon, regelmatige lichaamsbeweging en het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik, kunnen bijdragen aan een betere algehele gezondheid en welzijn.

Prognose: Vooruitzichten bij chronische myeloïde leukemie

Dankzij gerichte geneesmiddelen zijn de vooruitzichten voor patiënten met CML vaak goed. Als de tekenen en symptomen van CML verdwijnen en het bloedbeeld en de beenmergbiopsie normaal zijn, is de patiënt in remissie. De meeste patiënten blijven vele jaren in remissie met deze medicatie.

Een stamcel- of beenmergtransplantatie is vaak nodig bij patiënten bij wie de ziekte terugkomt of verergert tijdens het gebruik van de oorspronkelijke medicijnen. Een transplantatie wordt ook aanbevolen voor patiënten die zijn gediagnosticeerd in de versnelde fase of in de blastencrisisfase.

Complicaties bij CML

Een blastencrisis kan leiden tot complicaties zoals infecties, bloedingen, vermoeidheid, onverklaarde koorts en nierproblemen. Chemotherapie kan ernstige bijwerkingen veroorzaken, afhankelijk van de gebruikte geneesmiddelen.

Preventie van CML

Indien mogelijk moet blootstelling aan straling worden vermeden om het risico op CML te verminderen.

Praktische tips voor het omgaan met chronische myeloïde leukemie (CML)

Begrip van je behandeling

Bij CML krijg je vaak doelgerichte therapie in de vorm van tyrosinekinaseremmers. Het is belangrijk om deze medicatie precies volgens voorschrift in te nemen. Bespreek bijwerkingen met je arts, zodat je behandeling kan worden aangepast indien nodig.

Ondersteuning in je dagelijks leven

Het leven met CML kan fysiek en emotioneel zwaar zijn. Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon om je energieniveau te ondersteunen en probeer dagelijkse activiteiten aan te passen aan je vermoeidheid. Praat met een steungroep of therapeut om om te gaan met de impact die de ziekte op je leven kan hebben. Plan je medische opvolging zorgvuldig en stel vragen aan je zorgverlener om goed geïnformeerd te blijven.

Leefstijl en ondersteuning

Een evenwichtig voedingspatroon en voldoende rust kunnen je helpen om je energie te behouden tijdens de behandeling. Zoek emotionele steun bij een steungroep of therapeut om om te gaan met de stress en onzekerheid die CML met zich meebrengt.

Misvattingen rond chronische myeloïde leukemie

Chronische myeloïde leukemie (CML) is een type bloedkanker die vaak verkeerd begrepen wordt. Er zijn veel misvattingen over de oorzaken, symptomen en behandeling van deze aandoening.

Chronische myeloïde leukemie is altijd een dodelijke ziekte

Hoewel CML ernstig kan zijn, is het niet altijd dodelijk. Dankzij de vooruitgang in de behandeling, zoals medicijnen die gericht zijn op de moleculaire oorzaken van de ziekte, kunnen veel mensen met CML een normaal leven leiden, vooral in de vroege stadia van de aandoening.

Chronische myeloïde leukemie is een zeldzame ziekte

In werkelijkheid komt CML veel vaker voor dan vaak wordt gedacht. Het is een van de meest voorkomende vormen van leukemie bij volwassenen, hoewel het zeldzaam is bij kinderen.

Mensen met chronische myeloïde leukemie hebben altijd last van ernstige symptomen

De symptomen van CML kunnen variëren. In de vroege stadia vertonen veel mensen weinig tot geen symptomen, wat de ziekte moeilijk te diagnosticeren maakt zonder bloedonderzoeken. Wanneer symptomen zich wel voordoen, kunnen ze onschuldig lijken, zoals vermoeidheid of een milde pijn in de buik.

Als iemand wordt gediagnosticeerd met chronische myeloïde leukemie, is chemotherapie de enige behandelingsoptie

Hoewel chemotherapie in het verleden de primaire behandeling was voor CML, zijn er tegenwoordig veel effectievere behandelingen, zoals gerichte therapieën, die de ziekte veel beter onder controle kunnen houden. Deze medicijnen kunnen de levensverwachting van mensen met CML aanzienlijk verbeteren.

Chronische myeloïde leukemie komt alleen voor bij ouderen

CML kan op elke leeftijd optreden, maar komt inderdaad vaker voor bij volwassenen tussen de 50 en 60 jaar. Het kan echter ook jongere mensen treffen, hoewel dit minder vaak voorkomt.

Chronische myeloïde leukemie heeft altijd invloed op de botten en gewrichten

Hoewel CML de bloedcellen beïnvloedt, komt het niet altijd met gewrichtsproblemen. Bij sommige mensen kunnen de symptomen van CML, zoals pijn, zich in andere delen van het lichaam voordoen, maar gewrichtspijn is geen kenmerkend symptoom van de ziekte. Wel kunnen mensen met CML last krijgen van algemene vermoeidheid of andere spieren die minder goed functioneren door de ziekte.

De oorzaak van chronische myeloïde leukemie is alcoholgebruik

Hoewel alcohol schadelijk kan zijn voor de gezondheid en bepaalde vormen van kanker kan verhogen, is CML geen directe gevolg van alcoholconsumptie. De oorzaak van CML ligt in een genetische afwijking, specifiek de Philadelphia-chromosoom translocatie, die een abnormaal gen creëert dat de groei van witte bloedcellen bevordert.

Lees verder

• Leukemie: Oorzaken, risicofactoren, typen en symptomen
• Chronische lymfatische leukemie (CLL): Vorm van bloedkanker
• Acute myeloïde leukemie (AML): Acute vorm van bloedkanker
• 4 soorten leukemie: AML, ALL, CML en CLL
• Acute lymfatische leukemie (ALL): Acute vorm van bloedkanker