Baarmoederhalskanker: Symptomen van vaginale bloedingen

- Epidemiologie kanker van de baarmoederhals
- Incidentie en prevalentie
- Geografische variaties
- Sterftecijfers
- Mechanisme
- Rol van HPV-infectie
- Genetische veranderingen en tumorgroei
- Immuunrespons en tumorgroei
- Oorzaken: Humaan papillomavirus
- Risicofactoren baarmoederhalskanker
- Risicogroepen
- Vrouwen met een hiv-infectie
- Vrouwen zonder toegang tot screening
- Vrouwen die eerder baarmoederhalskanker hebben gehad
- Symptomen: Vaginale bloedingen en een vaginale afscheiding
- Alarmsymptomen
- Abnormale vaginale bloedingen
- Pijn tijdens of na geslachtsgemeenschap
- Onverklaarde gewichtsverlies en vermoeidheid
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling
- Prognose is afhankelijk van stadium en type kanker
- Overlevingskansen bij vroege detectie
- Prognose bij gevorderde stadia
- Complicaties
- Preventie via uitstrijkje en HPV-vaccin
- Praktische tips voor het omgaan met baarmoederhalskanker
- Volg de behandelingsadviezen van je arts op
- Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon tijdens behandeling
- Blijf in contact met je zorgteam
- Plan voldoende rust en slaap in
- Hanteer goede hygiënepraktijken
- Zorg voor je mentale welzijn
- Blijf actief volgens de richtlijnen van je arts
- Houd je sociale netwerk sterk
- Misvattingen rond baarmoederhalskanker
- Baarmoederhalskanker komt alleen voor bij vrouwen boven de 50
- Baarmoederhalskanker heeft altijd duidelijke symptomen
- HPV-infecties leiden altijd tot baarmoederhalskanker
- Baarmoederhalskanker kan niet worden voorkomen
- Baarmoederhalskanker heeft altijd een slechte prognose
- Je kunt baarmoederhalskanker alleen krijgen als je veel seksuele partners hebt gehad
Epidemiologie kanker van de baarmoederhals
Baarmoederhalskanker, ook wel cervixcarcinoom genoemd, is wereldwijd een van de meest voorkomende vormen van kanker bij vrouwen. De prevalentie varieert sterk afhankelijk van de regio, en het aantal gevallen is hoger in ontwikkelingslanden, waar screening en preventieve maatregelen vaak beperkt zijn. Wereldwijd is het de vierde meest voorkomende kanker bij vrouwen, maar de incidentie is significant gedaald in landen met effectieve screeningprogramma's en vaccinatiecampagnes tegen het humaan papillomavirus (HPV), de belangrijkste oorzaak van baarmoederhalskanker.Incidentie en prevalentie
In landen met goed georganiseerde screeningsprogramma's is het aantal gevallen van baarmoederhalskanker de afgelopen decennia sterk afgenomen. In Europa en Noord-Amerika is de incidentie laag, maar in veel Afrikaanse, Aziatische en Latijns-Amerikaanse landen blijft het aantal gevallen relatief hoog, vaak als gevolg van beperkte toegang tot medische zorg en screening. De incidentie is het hoogst bij vrouwen tussen de 35 en 44 jaar, met een gemiddelde diagnoseleeftijd van ongeveer 50 jaar.Geografische variaties
Geografische variaties in de incidentie van baarmoederhalskanker kunnen voornamelijk worden toegeschreven aan de beschikbaarheid van gezondheidszorg, preventieve maatregelen zoals vaccinatie tegen HPV, en toegang tot screeningsprogramma's. In ontwikkelingslanden, waar deze programma's vaak ontbreken of niet effectief zijn, komen de meeste gevallen voor in latere stadia van de ziekte, wat de overlevingskansen vermindert.Sterftecijfers
Sterftecijfers door baarmoederhalskanker zijn de afgelopen decennia aanzienlijk gedaald in landen met effectieve preventieprogramma's. Dit is voornamelijk het resultaat van vroegtijdige detectie door cytologie (Pap-test) en HPV-vaccinatie. In landen zonder dergelijke programma's blijven sterftecijfers echter hoger, vooral als de ziekte in een vergevorderd stadium wordt gediagnosticeerd.Mechanisme
Baarmoederhalskanker ontstaat doorgaans uit premaligne letsels die worden veroorzaakt door langdurige infectie met bepaalde typen van het humaan papillomavirus (HPV), met name de typen HPV 16 en 18. Deze virussen kunnen de cellen van de baarmoederhals infecteren en genetische veranderingen veroorzaken die leiden tot ongecontroleerde celdeling en tumorvorming. Het mechanisme van baarmoederhalskanker is complex en omvat verschillende genetische en epigenetische veranderingen die de normale celcyclus verstoren.Rol van HPV-infectie
Het merendeel van de gevallen van baarmoederhalskanker is te wijten aan een persistente infectie met hoog-risico HPV-typen. Het virus introduceert zijn DNA in de cellen van de baarmoederhals, waar het de cellen kan veranderen door de productie van virale eiwitten die de regulatie van de celcyclus verstoren. Deze verstoring leidt tot DNA-schade, die na verloop van tijd kan evolueren naar kwaadaardige tumoren.Genetische veranderingen en tumorgroei
Naast HPV-infectie spelen genetische veranderingen een cruciale rol in de progressie van baarmoederhalskanker. Deze veranderingen kunnen leiden tot een verlies van tumormodulerende genen, zoals p53, wat resulteert in ongecontroleerde celgroei. De opeenhoping van genetische mutaties in de cellen van de baarmoederhals veroorzaakt uiteindelijk het omkeerbare proces van dysplasie (celveranderingen) naar invasieve kanker.Immuunrespons en tumorgroei
Het immuunsysteem speelt een belangrijke rol bij het herkennen en elimineren van abnormale cellen. Bij baarmoederhalskanker kan het immuunsysteem echter falen om de tumorcellen effectief te bestrijden. Dit falen kan worden veroorzaakt door immunosuppressie die wordt geïnduceerd door de tumor of door de immunosuppressieve effecten van chronische HPV-infectie.Oorzaken: Humaan papillomavirus
Overdracht virusBijna altijd is baarmoederhalskanker het gevolg van HPV (humaan papillomavirus). HPV is een veelvoorkomend virus dat zich verspreidt (verspreidingsvorm) door middel van geslachtsgemeenschap. Sommige stammen van het virus leiden tot baarmoederhalskanker. Andere stammen veroorzaken genitale wratten. Anderen veroorzaken geen problemen. Baarmoederhalskanker begint in de cellen op het oppervlak van de baarmoederhals. Op het oppervlak van de baarmoederhals bevinden zich zowel plaveiselcellen als endocervicale cellen (of cilindercellen). De meeste vormen van baarmoederhalskanker zijn veroorzaakt door plaveiselcellen.
Traag verloop
Baarmoederhalskanker ontwikkelt zich meestal langzaam. Meestal ontstaat eerst dysplasie (misvorming van de baarmoederhals). Deze aandoening, die met een uitstrijkje kan worden gedetecteerd, is behandelbaar. Het kan meerdere jaren duren voordat dysplasie zich ontwikkelt tot baarmoederhalskanker. Vrouwen die gediagnosticeerd zijn met baarmoederhalskanker hebben vaak geen regelmatig uitstrijkje gehad of hebben geen gevolg gegeven aan abnormale resultaten uit een uitstrijkje.

Risicofactoren baarmoederhalskanker
Riskante seksuele praktijken zijn onder andere seks op jonge leeftijd, het hebben van meerdere sekspartners, en het hebben van een partner of een groot aantal partners die deelnemen aan risicovolle seksuele activiteiten. Andere risicofactoren voor baarmoederhalskanker zijn onder meer economisch achtergesteld zijn, een verzwakt immuunsysteem hebben, geen HPV-vaccin gekregen hebben, roken, het langdurig gebruik van de anticonceptiepil, het hebben van meerdere kinderen (hoe meer kinderen, hoe hoger het risico), en het hebben van seks op jonge leeftijd. Ook heeft een vrouw een verhoogd risico op baarmoederhalskanker als haar moeder het medicijn diethylstilbestrol (DES) tijdens de zwangerschap in de vroege jaren 1960 heeft ingenomen om een miskraam te voorkomen.Risicogroepen
Bepaalde groepen vrouwen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van baarmoederhalskanker. Dit omvat vrouwen die geen toegang hebben tot preventieve gezondheidszorg, vrouwen met een langdurige HPV-infectie, en vrouwen met andere onderliggende medische aandoeningen. Het identificeren van deze risicogroepen is essentieel voor het implementeren van gerichte screening- en vaccinatieprogramma's.Vrouwen met een hiv-infectie
Vrouwen met hiv lopen een aanzienlijk hoger risico op het ontwikkelen van baarmoederhalskanker. Dit komt door het verminderde vermogen van het immuunsysteem om infecties, zoals HPV, te bestrijden. Vrouwen met hiv worden daarom vaak aangeraden om regelmatig te worden gescreend op baarmoederhalskanker, zelfs op jongere leeftijd dan vrouwen zonder hiv.Vrouwen zonder toegang tot screening
In veel ontwikkelingslanden hebben vrouwen geen toegang tot screeningsprogramma's, zoals de Pap-test of HPV-test, die essentieel zijn voor het vroegtijdig opsporen van baarmoederhalskanker. Deze vrouwen lopen een hoger risico op het ontwikkelen van de ziekte in een later stadium, wanneer de kans op succesvolle behandeling kleiner is.Vrouwen die eerder baarmoederhalskanker hebben gehad
Vrouwen die eerder baarmoederhalskanker of een voorstadium daarvan (zoals cervicale dysplasie) hebben gehad, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van de ziekte opnieuw. Dit geldt met name voor vrouwen die geen behandeling of adequate opvolging hebben ontvangen na hun eerste diagnose.Symptomen: Vaginale bloedingen en een vaginale afscheiding
BeginstadiumIn een vroeg stadium vertoont baarmoederhalskanker meestal geen symptomen. In een iets later stadium van de kanker kunnen de volgende symptomen zich ontwikkelen:
- Abnormale vaginale bloedingen tussen maandstonden, na het vrijen of na de menopauze
- Een vaginale afscheiding die niet stopt en bleek, waterig, roze, bruin, bloederig of stinkend kan zijn
- Pijn in de onderbuik of het bekkengebied
- Pijn tijdens de geslachtsgemeenschap
- Vaginaal bloedverlies na het vrijen
- Vaginale jeuk
- Zwaardere en langer durende maandstonden dan normaal
Gevorderd stadium
Baarmoederhalskanker kan zich uitzaaien naar de blaas, de darmen, de longen en de lever. Vaak merkt de patiënte geen problemen totdat de kanker gevorderd en uitgezaaid is. Symptomen van gevorderde baarmoederhalskanker kunnen zijn:
- Beenpijn
- Bekkenpijn
- Bloed in de urine (hematurie)
- Botpijn of Breuken
- Constipatie
- Een gezwollen been
- Een verlies van eetlust
- Ernstige pijn in de zij of rug veroorzaakt door zwelling in de nieren, gerelateerd aan hydronefrose (waternier)
- Gewichtsverlies
- Lekkende urine of ontlasting uit de vagina
- Rugpijn
- Een verlies van controle over de blaas (urine-incontinentie)
- Vermoeidheid / Kankervermoeidheid en een gebrek aan energie
Alarmsymptomen
De symptomen van baarmoederhalskanker kunnen in de vroege stadia subtiel of zelfs afwezig zijn, wat het belang van regelmatige screening benadrukt. Naarmate de kanker vordert, kunnen verschillende symptomen optreden, die meestal te maken hebben met abnormale bloedingen of pijn.Abnormale vaginale bloedingen
Een van de meest voorkomende alarmsymptomen van baarmoederhalskanker is abnormale vaginale bloedingen. Dit kan variëren van bloeden tussen menstruaties, na de menopauze of na geslachtsgemeenschap. Vrouwen die dergelijke bloedingen ervaren, moeten onmiddellijk medische hulp zoeken om de oorzaak vast te stellen.Pijn tijdens of na geslachtsgemeenschap
Pijn tijdens of na de geslachtsgemeenschap kan een ander teken zijn van baarmoederhalskanker, vooral wanneer de tumor zich uitbreidt naar de omliggende weefsels. Dit symptoom kan wijzen op vergevorderde ziekte en vereist medische evaluatie.Onverklaarde gewichtsverlies en vermoeidheid
Onverklaard gewichtsverlies en extreme vermoeidheid kunnen wijzen op een vergevorderde vorm van baarmoederhalskanker. Deze symptomen kunnen optreden wanneer de kanker zich naar andere delen van het lichaam heeft verspreid (metastase).Diagnose en onderzoeken
Diagnostisch onderzoek met colposcopie en biopsiePrecancereuze veranderingen van de baarmoederhals en baarmoederhalskanker zijn niet met het blote oog te identificeren. Speciale testen en instrumenten zijn nodig om dergelijke aandoeningen op te sporen. De arts voert eerst een uitstrijkje uit met afwijkende resultaten. Daarna voert de arts een inwendig kijkonderzoek van de baarmoederhals uit (colposcopie). Tijdens dit onderzoek verwijdert hij stukjes weefsel (biopsie) die naar het laboratorium worden gestuurd voor verder onderzoek. Mogelijk bemerkt hij tijdens het inwendig kijkonderzoek een gezwollen baarmoeder. Ook een kegelbiopsie kan worden uitgevoerd.
Hond
Uit een wetenschappelijk onderzoek dat eind januari 2017 in BMC Cancer verscheen, blijkt dat een beagle (een hondenras) bepaalde stoffen in een uitstrijkje kan opsporen die gelinkt zijn aan baarmoederhalskanker. Het slagingspercentage hiervan is hoger dan 90%. Deze getrainde honden vormen een levensvatbare, betaalbare, niet-invasieve en daarom zeer relevante alternatieve detectiemethode voor afwijkingen aan de baarmoederhals. Bijkomende voordelen van deze methode zijn onder meer de snelle doorlooptijd, het gebruiksgemak en de nauwkeurigheid.
Stadium van kanker bepalen
Als baarmoederhalskanker is gediagnosticeerd, zijn verdere onderzoeken nodig om te bepalen hoe ver de kanker is uitgezaaid:
- Een CT-scan van het bekken
- Een cystoscopie (inwendig kijkonderzoek van de blaas)
- Een intraveneuze pyelografie (dit is een onderzoek dat de arts inzet om afwijkingen in de urinewegen op te sporen)
- Een MRI-scan van het bekken
- Een thoraxfoto (röntgenfoto van de borstkas)
Behandeling
De behandeling van baarmoederhalskanker is afhankelijk van vele factoren zoals de grootte en vorm van de tumor, de leeftijd en algemene gezondheid van de vrouw, de mogelijke kinderwens en het stadium van de kanker.Vroeg stadium
Wanneer baarmoederhalskanker in een vroeg stadium wordt ontdekt, kan het afwijkende of kankerachtige weefsel via een chirurgische ingreep worden verwijderd. In een vroeg stadium zijn enkele soorten ingrepen mogelijk:
- Cryotherapie: Bevriest abnormale cellen
- Lasertherapie: Maakt gebruik van licht om abnormaal weefsel weg te branden
- Lus elektrochirurgische excisieprocedure (LEEP): Maakt gebruik van elektriciteit om abnormaal weefsel te verwijderen
- Hysterectomie: Een hysterectomie is een operatie om de baarmoeder te verwijderen, maar niet de eierstokken; dit wordt niet vaak uitgevoerd bij baarmoederhalskanker die zich nog niet heeft uitgezaaid, maar kan wel worden overwogen bij vrouwen die al meerdere LEEP-behandelingen hebben gehad.
Gevorderd stadium
In een meer gevorderd stadium van baarmoederhalskanker zijn ook behandelingen mogelijk:
- Radicale hysterectomie: Hierbij verwijdert de arts de baarmoeder en veel van de omliggende weefsels, zoals lymfeknopen en het bovenste gedeelte van de vagina.
- Exenteratie bekken: Dit is een extreme vorm van chirurgie waarbij alle organen van het bekken, zoals de blaas en het rectum, worden verwijderd.
- Radiotherapie: Behandeling via bestraling is nuttig bij kanker die zich voorbij de baarmoederhals heeft uitgezaaid of kanker die is teruggekeerd.
- Chemotherapie: De arts zet medicatie in om kankercellen te doden. Dit kan alleen worden toegepast of in combinatie met chirurgie of bestraling.