Gezwollen baarmoeder: Oorzaken van baarmoedervergroting

Normaal gesproken is de baarmoeder zo groot als een gebalde vuist of een peer, maar bij een zwangerschap groeit deze uiteraard wel tot de grootte van ongeveer een voetbal of een grote watermeloen. Soms ontstaat een vergrote baarmoeder ook buiten een zwangerschap. Meestal weet een vrouw niets van dit onschuldig symptoom en komt een arts dit slechts toevallig op het spoor. Een behandeling is bij deze milde aandoeningen vrijwel nooit nodig. Een aantal andere aandoeningen veroorzaken echter wel klachten, zoals pijn, een opgeblazen buik of abnormaal vaginaal bloedverlies. Afhankelijk van de oorzaak is een medische behandeling nodig. Een vergrote baarmoeder verschijnt tot slot vaker bij vrouwen in de menopauze, al is een zwelling van de baarmoeder eveneens mogelijk bij nog vruchtbare vrouwen.

• Oorzaken van zwelling baarmoeder
• Symptomen van baarmoederzwelling
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van baarmoedervergroting
• Prognose van vergrote baarmoeder
• Complicaties bij een gezwollen baarmoeder

Oorzaken van zwelling baarmoeder

Enkele aandoeningen veroorzaken een gezwollen baarmoeder.

Adenomyose

Adenomyose is een goedaardige aandoening. Hierbij is de binnenbekleding van de baarmoeder verplaatst naar de buitenwand van de baarmoeder. Tijdens de menstruatiecyclus ontstaan bloedingen van de spiercellen, wat resulteert in pijn en zwelling, maar ook in zware bloedingen en krampen, al zijn een aantal vrouwen wel asymptomatisch. Een adenomyoom wijst op het gezwollen gedeelte van de baarmoederwand. Bij een vaginaal en echografisch onderzoek lijkt het adenomyoom op een fibroïd.

Baarmoederhalskanker

Cervixcarcinoom, de medische term voor baarmoederhalskanker, start in de cervix (baarmoederhals). Veelal veroorzaakt het humaan papillomavirus dit type kanker. Meestal verschijnen pas in een later stadium klachten, zoals een pijnlijke geslachtsgemeenschap en abnormaal vaginaal bloedverlies.

Baarmoederkanker

Baarmoederkanker komt meestal voor bij vrouwen tussen 55 tot 64 jaar. Één van de symptomen die gepaard gaan met baarmoederkanker, is een vergrote baarmoeder. Bij sommige vrouwen met baarmoederkanker, komt een gezwollen baarmoeder pas tot stand in een vergevorderd stadium van de kanker.

Fibroïden

De term ‘fibroïden’ is eigenlijk een verzamelnaam voor een fibroom (een goedaardig bindweefselgezwel), een myoom (een goedaardig spierweefselgezwel) of een (leio)myoom van de uterus (gladvezelig spierweefselgezwel van de baarmoeder). Fibroïden zijn met andere woorden goedaardige gezwellen die groeien in de lagen van de baarmoeder. Ze variëren in grootte van een klein knobbeltje tot een gewicht van enkele kilo’s. Één of meer fibroïden bevinden zich vooral aan de baarmoederwand. Deze gezwellen, die voornamelijk bij vrouwen in het vierde en vijfde decennium voorkomen, zijn soms asymptomatisch, maar andere vrouwen klagen over zware, pijnlijke en/of langdurige menstruatiecycli en abnormale vaginale bloedingen. Daarnaast komt druk te staan op de blaas en het rectum door de aanwezigheid van een tumor, hetgeen zorgt voor frequent urineren (pollakisurie). Constipatie is een ander symptoom, dat verschijnt door druk op het rectum (endeldarm). Pijn tijdens de geslachtsgemeenschap en eventuele zwangerschapscomplicaties zijn wel mogelijk door fibroïden die om onbekende redenen tot stand komen. Erg grote fibroïden doen tevens de baarmoeder vergroten.

Menopauze

Tijdens de perimenopauze – de periode vlak voordat een vrouw in de menopauze komt – is een andere oorzaak van de baarmoederzwelling. De vergrote baarmoeder komt hierbij tot stand als gevolg van hormonale veranderingen. Wanneer deze erg veel schommelen vlak voor de menopauze, dan resulteert dit in een vergrote baarmoeder. Wanneer de vrouw uiteindelijk in de menopauze terecht is gekomen, verkleint de baarmoeder weer tot de normale grootte.

Ovariumcysten

Ovariumcysten zijn abnormale met waterig vocht gevulde holten die zich bevinden op het oppervlak van een eierstok of in de eierstok zelf. Meestal zijn deze ovariumcysten (eierstokcysten) onschadelijk, maar te grote cysten (abnormaal gevormde holten in lichaam) leiden tot een baarmoederzwelling, alsook tot mogelijk rugpijn, buikpijn, plasproblemen, menstruatiepijn en gevoelige borsten. Daarnaast leidt een gezwollen baarmoeder als gevolg van ovariumcysten ook tot andere ernstige complicaties.

Polycysteus ovariumsyndroom

Het polycysteus ovariumsyndroom (PCOS), wat bij ongeveer 10% van de vruchtbare vrouwen optreedt, veroorzaakt eveneens een vergrote baarmoeder. Dit vloeit voort uit de hormonale schommelingen in de menstruatie waarbij een onvolledige afstoting van de baarmoederwand van de baarmoeder optreedt. Door de ophoping van de baarmoederwand ontstaat een ontsteking met een gezwollen baarmoeder als resultaat. Andere symptomen zijn zeldzame of langdurige menstruatieperioden, een overmatige haargroei (hirsutisme), acne (huidaandoening met een ontsteking van talgklieren) en zwaarlijvigheid.

Symptomen van baarmoederzwelling

De symptomen van een vergrote baarmoeder variëren afhankelijk van de oorzaak. Volgende klachten zijn mogelijk:

• bleekheid (pallor)
• bloedarmoede (anemie) door een overmatige menstruatiebloeding
• bloedingen na de menopauze
• constipatie
• een drukkend gevoel op de baarmoeder en de omliggende structuren
• een gewichtstoename bij de taille door de baarmoedergroei
• een waterige vaginale afscheiding
• een zwelling en krampen in de benen
• een zwelling over de onderbuik
• krampen in het bekkengebied
• meer plassen of dringend plassen
• menstruatiecyclusafwijkingen, zoals zware bloedingen en krampen
• pijn tijdens de geslachtsgemeenschap
• rugpijn
• zwakte

Diagnose en onderzoeken

Soms bemerkt een vrouw niet dat ze een baarmoedervergroting heeft. De arts bemerkt dit dan tijdens een standaard gynaecologisch onderzoek of bij een beeldvormend onderzoek van het bekkengebied. De arts zet naast een echografie vaak een CT-scan in om de oorzaken van de gezwollen baarmoeder te achterhalen.

Behandeling van baarmoedervergroting

Bij heel wat oorzaken van een vergrote baarmoeder is een medische behandeling niet vereist, omdat een patiënte geen symptomen heeft. Vrij verkrijgbare pijnstillers zijn wel nuttig indien een vrouw pijn ervaart in combinatie met de gezwollen baarmoeder. Bij een zware menstruatiebloeding (menorragie) zet de arts contraceptiva (anticonceptiepil) of spiraaltjes in die progesteron bevatten om zo te symptomen te verminderen. In zeer ernstige gevallen hebben een aantal vrouwen een hysterectomie (chirurgische verwijdering van baarmoeder) nodig. Is sprake van baarmoederkanker, dan moet de arts mogelijk de baarmoeder, de eileiders en de eierstokken verwijderen. Na deze operatie is vaak nog chemotherapie en/of radiotherapie vereist. Ook bij baarmoederhalskanker is een combinatie van chirurgie, chemotherapie en/of radiotherapie vereist.

Prognose van vergrote baarmoeder

Normaal gesproken wijst een zwelling van de baarmoeder niet op een ernstige medische aandoening. Wel is een regelmatig gynaecologisch onderzoek nodig om vroegtijdig eventuele problemen op te sporen, deze snel te behandelen en zo complicaties te voorkomen.

Complicaties bij een gezwollen baarmoeder

De oorzaken van de baarmoedervergroting leiden tot complicaties als de arts de symptomen van de onderliggende aandoening niet behandelt of wanneer deze klachten nog verergeren.

Complicaties van een baarmoederzwelling omvatten:

• een hysterectomie (verwijdering van geheel of een deel van de baarmoeder)
• een infectie als gevolg van een baarmoederontsteking (endometritis)
• een miskraam en andere zwangerschapscomplicaties
• onvruchtbaarheid (vrouwelijke onvruchtbaarheid)

Lees verder

• Adenomyose: Pijnlijke menstruatie door verdikte baarmoeder
• Baarmoeder: Soorten aandoeningen aan uterus bij vrouwen
• Baarmoederkanker: Abnormale vaginale bloedingen
• Baarmoederpoliepen: Gezwellen in baarmoederwand
• Baarmoederverzakking (uterusprolaps): Oorzaken & behandeling