Gezwollen baarmoeder: Oorzaken van baarmoedervergroting

Normaal gesproken is de baarmoeder ongeveer ter grootte van een gebalde vuist of een peer. Tijdens een zwangerschap groeit de baarmoeder echter uit tot de grootte van een voetbal of zelfs een grote watermeloen. Soms kan een vergrote baarmoeder ook optreden zonder zwangerschap. Vaak merkt een vrouw hier niets van, en wordt de aandoening soms pas bij toeval door een arts ontdekt. Bij veel gevallen is behandeling niet noodzakelijk, vooral als er geen symptomen zijn. Echter, sommige aandoeningen die een vergrote baarmoeder veroorzaken kunnen wel klachten zoals pijn, een opgeblazen buik of abnormaal vaginaal bloedverlies met zich meebrengen. De noodzaak van medische behandeling hangt af van de oorzaak. Een vergrote baarmoeder komt vaker voor bij vrouwen in de menopauze, maar kan ook voorkomen bij vrouwen die nog vruchtbaar zijn.

• Oorzaken van zwelling baarmoeder
• Symptomen van baarmoederzwelling
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van baarmoedervergroting
• Prognose van een vergrote baarmoeder
• Complicaties bij een gezwollen baarmoeder
• Preventie van complicaties bij een gezwollen baarmoeder

Oorzaken van zwelling baarmoeder

Er zijn verschillende aandoeningen die kunnen leiden tot een gezwollen baarmoeder:

Adenomyose

Adenomyose is een goedaardige aandoening waarbij het baarmoederslijmvlies (endometrium) zich in de spierwand van de baarmoeder bevindt. Tijdens de menstruatie kunnen bloedingen van de spiercellen optreden, wat kan leiden tot pijn en zwelling, evenals zware bloedingen en krampen. Sommige vrouwen hebben echter geen symptomen. Een adenomyoom is een gezwollen deel van de baarmoederwand dat bij een vaginaal en echografisch onderzoek op een fibroïd kan lijken.

Baarmoederhalskanker

Baarmoederhalskanker (cervixcarcinoom) begint in de baarmoederhals. Dit type kanker wordt vaak veroorzaakt door het humaan papillomavirus. Klachten verschijnen meestal pas in een later stadium en kunnen pijnlijke geslachtsgemeenschap en abnormaal vaginaal bloedverlies omvatten.

Baarmoederkanker

Baarmoederkanker komt meestal voor bij vrouwen tussen de 55 en 64 jaar. Een vergrote baarmoeder kan een van de symptomen zijn. In sommige gevallen wordt de baarmoeder pas gezwollen in een vergevorderd stadium van de kanker.

Fibroïden

De term ‘fibroïden’ verwijst naar fibromen (goedaardige bindweefselgezwellen) of myomen (goedaardige spierweefselgezwellen) in de baarmoeder. Fibroïden zijn goedaardige gezwellen die groeien in de lagen van de baarmoeder. Ze variëren in grootte van een klein knobbeltje tot enkele kilo’s en bevinden zich vaak aan de baarmoederwand. Ze komen voornamelijk voor bij vrouwen tussen de 30 en 50 jaar. Fibroïden kunnen zowel asymptomatisch zijn als symptomen veroorzaken zoals zware, pijnlijke en/of langdurige menstruatiecycli en abnormale vaginale bloedingen. Andere symptomen zijn druk op de blaas en het rectum, wat kan leiden tot frequent urineren (pollakisurie) en constipatie. Fibroïden kunnen ook leiden tot pijn tijdens de geslachtsgemeenschap en zwangerschapscomplicaties. Grote fibroïden kunnen de baarmoeder aanzienlijk vergroten.

Menopauze

Tijdens de perimenopauze, de periode net vóór de menopauze, kan een vergrote baarmoeder ontstaan door hormonale veranderingen. Schommelingen in hormoonspiegels kunnen leiden tot een vergrote baarmoeder, die na de menopauze meestal weer terugkeert naar de normale grootte.

Ovariumcysten

Ovariumcysten zijn abnormale, met vocht gevulde holten op het oppervlak van een eierstok of in de eierstok zelf. Meestal zijn eierstokcysten onschadelijk, maar grote cysten kunnen leiden tot een vergrote baarmoeder en mogelijk rugpijn, buikpijn, plasproblemen, menstruatiepijn en gevoelige borsten. Grote cysten kunnen ook andere ernstige complicaties met zich meebrengen.

Polycysteus ovariumsyndroom

Het polycysteus ovariumsyndroom (PCOS) komt voor bij ongeveer 10% van de vruchtbare vrouwen en kan een vergrote baarmoeder veroorzaken door hormonale schommelingen die leiden tot een onvolledige afstoting van de baarmoederwand. Dit resulteert in een ontsteking en een vergrote baarmoeder. Andere symptomen kunnen zeldzame of langdurige menstruatieperioden, overmatige haargroei (hirsutisme), acne (huidaandoening met ontsteking van de talgklieren) en zwaarlijvigheid zijn.

Symptomen van baarmoederzwelling

De symptomen van een vergrote baarmoeder kunnen variëren afhankelijk van de oorzaak. Mogelijke klachten zijn:

• Bleekheid (pallor)
• Bloedarmoede (anemie) door een overmatige menstruatiebloeding
• Bloedingen na de menopauze
• Constipatie
• Een drukkend gevoel op de baarmoeder en omliggende structuren
• Een gewichtstoename bij de taille door de baarmoedergroei
• Een waterige vaginale afscheiding
• Zwelling en krampen in de benen
• Zwelling over de onderbuik
• Krampen in het bekkengebied
• Meer plassen of dringend plassen
• Menstruatiecyclusafwijkingen, zoals zware bloedingen en krampen
• Pijn tijdens de geslachtsgemeenschap
• Rugpijn
• Zwakte

Diagnose en onderzoeken

Soms merkt een vrouw niet dat haar baarmoeder vergroot is. Dit kan worden ontdekt tijdens een standaard gynaecologisch onderzoek of bij een beeldvormend onderzoek van het bekkengebied. De arts gebruikt vaak een echografie en mogelijk een CT-scan om de oorzaak van de baarmoedervergroting vast te stellen.

Behandeling van baarmoedervergroting

Bij veel oorzaken van een vergrote baarmoeder is een medische behandeling niet nodig, vooral als er geen symptomen zijn. Vrij verkrijgbare pijnstillers kunnen nuttig zijn bij pijn in combinatie met een vergrote baarmoeder. Bij zware menstruatiebloedingen (menorragie) kan de arts anticonceptiva (anticonceptiepil) of een spiraaltje met progesteron voorschrijven om de symptomen te verlichten. In ernstige gevallen kan een hysterectomie (chirurgische verwijdering van de baarmoeder) noodzakelijk zijn. Bij baarmoederkanker kan het nodig zijn de baarmoeder, eileiders en eierstokken te verwijderen. Na de operatie kunnen chemotherapie en/of radiotherapie nodig zijn. Bij baarmoederhalskanker is vaak een combinatie van chirurgie, chemotherapie en/of radiotherapie vereist.

Prognose van een vergrote baarmoeder

In de meeste gevallen wijst een vergrote baarmoeder op een goedaardige aandoening. Bij een vergrote baarmoeder veroorzaakt door fibromen of adenomyose kan de toestand vaak verbeteren met medicijnen of zonder behandeling. De prognose is meestal goed, hoewel de behandeling van de onderliggende oorzaak afhankelijk is van de ernst en het soort aandoening. Baarmoederkanker en baarmoederhalskanker vereisen onmiddellijke medische aandacht en een behandeling op maat, die meestal succesvol is in de vroege stadia van de ziekte.

Complicaties bij een gezwollen baarmoeder

De oorzaken van een vergrote baarmoeder kunnen leiden tot complicaties als de onderliggende aandoening niet adequaat wordt behandeld of als de klachten verergeren. Mogelijke complicaties omvatten:

• Een hysterectomie (verwijdering van geheel of een deel van de baarmoeder), die nodig kan zijn bij ernstige gevallen van baarmoedervergroting.
• Een infectie zoals endometritis (baarmoederontsteking), die kan ontstaan als gevolg van een onderliggende aandoening.
• Onvruchtbaarheid (vrouwelijke onvruchtbaarheid) door beschadiging van de baarmoeder of andere reproductieve organen.
• Zwangerschapscomplicaties zoals een miskraam of voortijdige bevalling, die kunnen optreden door een vergrote baarmoeder die druk uitoefent op omliggende structuren.

Preventie van complicaties bij een gezwollen baarmoeder

Hoewel niet alle oorzaken van een vergrote baarmoeder te voorkomen zijn, kunnen enkele stappen helpen om complicaties te voorkomen:

• Regelmatige gynaecologische controles: Vroege detectie en behandeling van aandoeningen zoals fibromen of adenomyose kunnen complicaties verminderen.
• Gezonde levensstijl: Een uitgebalanceerd dieet en regelmatige lichaamsbeweging kunnen bijdragen aan een goede algemene gezondheid en mogelijk helpen bij het voorkomen van hormonale onevenwichtigheden.
• Behandeling van onderliggende aandoeningen: Adequate medische behandeling van aandoeningen zoals PCOS of baarmoederhalskanker kan het risico op ernstige complicaties verminderen.
• Educatie en bewustzijn: Informatie over symptomen van baarmoederproblemen en het belang van tijdige medische hulp kan helpen bij het vroegtijdig opsporen van aandoeningen en het voorkomen van ernstige gevolgen.

Lees verder

• Adenomyose: Pijnlijke menstruatie door verdikte baarmoeder
• Baarmoeder: Soorten aandoeningen aan uterus bij vrouwen
• Baarmoederkanker: Abnormale vaginale bloedingen
• Baarmoederpoliepen: Gezwellen in baarmoederwand
• Baarmoederverzakking (uterusprolaps): Oorzaken & behandeling