Baarmoederkanker: Abnormale vaginale bloedingen

Baarmoederkanker is kanker die begint in het baarmoederslijmvlies, de bekleding van de baarmoeder. Een verhoogd oestrogeengehalte verhoogt het risico op het ontwikkelen van dit type kanker, maar ook andere aandoeningen en omgevingsfactoren spelen hierbij een rol. Abnormale bloedingen en pijn in de onderbuik of krampen in het bekkengebied zijn de belangrijkste symptomen van baarmoederkanker. De behandeling van deze kanker bestaat uit chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie. Wanneer de diagnose in een vroeg stadium wordt gesteld, zijn de vooruitzichten doorgaans zeer goed. De vooruitzichten zijn echter minder gunstig wanneer de behandeling pas wordt ingezet nadat de kanker is uitgezaaid. Onbehandeld kan baarmoederkanker leiden tot diverse complicaties. Vrouwen met een verhoogd risico op baarmoederkanker worden regelmatig nauwkeurig opgevolgd door een arts.

• Synoniemen baarmoederkanker
• Epidemiologie kanker van het baarmoederslijmvlies
• Oorzaken: Verhoogd oestrogeengehalte
• Risicofactoren
• Symptomen: Abnormale vaginale bloedingen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen baarmoederkanker

Baarmoederkanker is een veelgebruikte term, maar correcter is eigenlijk de term "baarmoederslijmvlieskanker". De medische termen hiervoor zijn "endometriumkanker" en "endometriumcarcinoom". Het endometrium staat namelijk voor het baarmoederslijmvlies, de binnenste laag van de uterus (baarmoeder) die het cavum (baarmoederholte) bedekt. Af en toe wordt de term "baarmoederlichaamkanker" ook gebruikt.

Epidemiologie kanker van het baarmoederslijmvlies

Baarmoederkanker is de tweede meest voorkomende kanker bij vrouwen. Meestal krijgen vrouwen tussen de zestig- en zeventigjarige leeftijd te maken met baarmoederkanker. De leeftijd varieert echter, want sommige vrouwen krijgen de diagnose vóór hun veertigste.

Oorzaken: Verhoogd oestrogeengehalte

De precieze oorzaak van baarmoederkanker is onbekend, maar een verhoogd oestrogeengehalte speelt mogelijk een rol. Oestrogeen is verantwoordelijk voor de overmatige groei van het baarmoederslijmvlies, wat een risicofactor is voor het ontstaan van baarmoederkanker.

Risicofactoren

Verhoogd risico

Volgende factoren houden verband met een verhoogd oestrogeengehalte, wat de kans op het ontwikkelen van baarmoederkanker verhoogt:

• acanthosis nigricans (verdikte en verkleurde huid)
• borstkanker
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• dikkedarmkanker
• een galblaasaandoening
• een geschiedenis van baarmoederpoliepen (gezwellen in baarmoederwand)
• een hoge bloeddruk (hypertensie)
• een onregelmatige menstruatie
• het gebruik van het medicijn tamoxifen (inzetbaar voor de behandeling van borstkanker)
• het Lynch-syndroom (verhoogd risico op dikke darmkanker of andere kanker)
• het polycysteus ovariumsyndroom (PCOS: hormonale veranderingen)
• nooit zwanger zijn (nullipariteit)
• oestrogeenvervangingstherapie zonder het gebruik van progesteron
• start menopauze na vijftigjarige leeftijd
• start menstruatie voor twaalfjarige leeftijd
• zwaarlijvigheid (obesitas)

Verlaagd risico

Roken verlaagt het risico op baarmoederslijmvlieskanker, vooral bij zwaarlijvige vrouwen. Roken veroorzaakt echter vele andere gezondheidsproblemen, zoals een verhoogd risico op longkanker.

Symptomen: Abnormale vaginale bloedingen

Vrouwen met baarmoederkanker ervaren vaak pijn in de onderbuik of krampen in het bekkengebied. Daarnaast komen abnormale vaginale bloedingen voor, zoals tussentijdse bloedingen, bloedingen na de menopauze of bloedverlies na geslachtsgemeenschap. Ook kan er sprake zijn van langdurige, zware menstruatie. Na de menopauze is soms een dunne, witte of heldere vaginale afscheiding merkbaar.

Alarmsymptomen

Belangrijke alarmsymptomen zijn abnormale vaginale bloedingen bij vrouwen na de menopauze en hevige of ongewone bloedingen bij vrouwen ouder dan veertig jaar. Deze symptomen vereisen onmiddellijke medische aandacht.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

In de vroege stadia van baarmoederkanker worden tijdens een gynaecologisch onderzoek vaak geen afwijkingen gevonden. Bij verder gevorderde kanker kunnen echter veranderingen in de afmeting of vorm van de baarmoeder zichtbaar worden.

Diagnostische onderzoeken

Een baarmoederbiopsie (endometriumbiopsie) of een dilatatie en curettage zijn de voornaamste diagnostische onderzoeken. Een uitstrijkje is geen betrouwbaar diagnostisch hulpmiddel voor baarmoederkanker, maar kan wel worden uitgevoerd. Daarnaast worden beeldvormende onderzoeken ingezet om te controleren of de kanker is uitgezaaid en om het stadium van de kanker te bepalen.

Stadia van baarmoederkanker

• Stadium 1: De kanker bevindt zich alleen in de baarmoeder.
• Stadium 2: De kanker bevindt zich in de baarmoeder en baarmoederhals.
• Stadium 3: De kanker is uitgezaaid buiten de baarmoeder, maar niet voorbij het bekkengebied. De kanker bevindt zich reeds bij de lymfeklieren in het bekken of nabij de aorta (de grootste slagader in de buik).
• Stadium 4: De kanker is uitgezaaid naar het binnenste gedeelte van de darm, de blaas, de buik, de lever (levermetastasen) of andere organen.

Behandeling

De behandeling van baarmoederkanker bestaat uit een combinatie van chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie. In een vroeg stadium kan een hysterectomie nodig zijn, waarbij de baarmoeder en soms ook de eierstokken worden verwijderd. Bij meer gevorderde stadia kan chemotherapie of hormonale therapie nuttig zijn.

Prognose

Als de kanker in een vroeg stadium wordt ontdekt, is de prognose over het algemeen goed. De vijfjaarsoverleving bij vroege ontdekking bedraagt 95%. Wanneer de kanker is uitgezaaid, daalt dit percentage aanzienlijk.

Complicaties

Complicaties van baarmoederkanker kunnen onder andere zijn:

• anemie (tekort aan rode bloedcellen) als gevolg van bloedverlies (voordat de diagnose gesteld is)
• bijwerkingen van radiotherapie en chemotherapie
• perforatie (gat) van de baarmoeder (baarmoederperforatite), dat plaatsvindt tijdens een dilatatie en curettage of tijdens een baarmoederbiopsie
• risico's van een operatie

Preventie

Een effectief screeningsprogramma voor baarmoederkanker is niet beschikbaar. Vrouwen met risicofactoren worden regelmatig gecontroleerd met een gynaecologisch onderzoek, een uitstrijkje of een baarmoederbiopsie. Gebruik van de anticonceptiepil en het behouden van een gezond gewicht kunnen het risico verlagen.

Lees verder

• Abnormaal vaginaal bloedverlies: Oorzaken & risicofactoren
• Abnormale vaginale afscheiding: Geur, kleur en consistentie
• Baarmoederpoliepen: Gezwellen in baarmoederwand
• Hysterectomie: Chirurgische verwijdering van baarmoeder
• Baarmoeder: Soorten aandoeningen aan uterus bij vrouwen