Witte vlekjes op de nagel: leukonychia oorzaak en symptomen

Witte vlekjes op de nagel of witte puntjes op de nagel, hoe kan dat? Witte vlekjes op je nagel ontstaan niet door een calciumtekort doordat je bijvoorbeeld te weinig melk drinkt, wat nogal eens gedacht wordt. Witte vlekjes op de nagel staat bekend als 'leukonychia'. Er worden verschillende vormen onderscheiden, variërend van enkele witte stipjes (leukonychia punctata), vlekjes, of strepen (leukonychia striata) tot een volledig witte nagel (leukonychia totalis). Witte vlekjes op de nagel ontstaat door een milde verhoorningsstoornis (parakeratose), soms zonder aanwijsbare oorzaak of door te ruw terugduwen van de nagelriem. Er kan ook sprake zijn van onderliggende nierziekten, hartinfarct, infectieziekten, auto-immuunziekten en jicht. De witte vlekjes op je nagels nemen dus niet af door de inname van zuivel op te schroeven. Witte vlekjes of stipjes op de nagel kun je niet behandelen, maar de eventuele onderliggende aandoening wel.

• Wat is leukonychia?
• Oorzaken van witte vlekjes op de nagel
• Beschadiging
• Medische aandoeningen
• Geneesmiddelen
• Vergiftiging
• Infectie
• Huidziekten
• Nagellak
• Slechte gezondheid en voedingstekorten
• Allergische reacties
• Systemische ziekten
• Bijwerkingen van chemotherapie
• Zuurstoftekort (hypoxie)
• Metabole stoornissen
• Bepaalde beroepsrisico's
• Risicogroepen en risicofactoren
• Verschillende vormen en symptomen
• Leukonychia totalis
• Leukonychia striata
• Leukonychia punctata
• Wanneer de huisarts raadplegen?
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijke onderzoek
• Differentiaaldiagnose
• Behandeling van witte vlekjes op de nagel
• Geduld is belangrijk
• Bescherm je nagels
• Versterken van nagels
• Voeding en supplementen
• Onderliggende aandoeningen behandelen
• Nagelverzorging bij infecties
• Regelmatig nagels knippen en vijlen
• Zelfzorgmaatregelen witte puntjes op de nagel
• Prognose

Wat is leukonychia?

Leukonychia duidt op de aanwezigheid van witte vlekjes op de nagels. Het komt veel vaker voor op de vingernagels dan op de teennagels en het komt vooral voor in het centrale gedeelte van de nagelplaat. Normaal kleurt het nagelbed roze van kleur als gevolg van de goede doorstroming van bloed onder de nagelplaat. De aanwezigheid van witte vlekjes, stippen of streepjes op de nagels is niet direct iets om ongerust over te zijn. Witte vlekjes op de nagels wijst niet op een tekort aan kalk of zink of een vitaminetekort. Gewoonlijk is leukonychia volledig goedaardig en wordt het veroorzaakt door het hard stoten van de vingertop, hoewel het in sommige gevallen een indicatie kan zijn van een onderliggende aandoening. De witte vlekken verdwijnen na verloop van tijd doordat ze uit de nagel groeien. Veel mensen hebben sporadisch zo'n wit vlekje op een nagel en weer anderen hebben het meer frequent en soms ook op meerdere nagels tegelijk.

Oorzaken van witte vlekjes op de nagel

Er zijn diverse mogelijke oorzaken voor witte vlekjes op de nagel.

Beschadiging

Leukonychia is niet gevaarlijk en meestal is het een gevolg van een alledaagse beschadiging van de nagelmatrix die plaatsvinden als de nagel zich ontwikkelt, bijvoorbeeld doordat je je nagels ergens hard tegenaan stoot.

Medische aandoeningen

Leuconychia kan ook voorkomen bij bepaalde medische aandoeningen:

• Nierfalen;
• Bloedarmoede;
• Hartziekten, zoals congestief hartfalen;
• Leverziekten, zoals levercirrose;
• Respiratoire aandoeningen, zoals een longontsteking;
• Diabetes mellitus (suikerziekte);
• Hodgkin-lymfoom (lymfeklierkanker of lymfoom) met symptomen als vergrote lymfeklieren, koorts en vermoeidheid;
• Overactieve schildklier (hyperthyreoïdie);
• Colitis ulcerosa.

Geneesmiddelen

Witte vlekjes op de nagel kunnen een gevolg zijn van cytotoxische of immunosuppressieve geneesmiddelen. Leukonychia kan bij sommige mensen ook optreden als een ongebruikelijke bijwerking van systemische chemotherapie.

Vergiftiging

Leuconychia kan zich ook manifesteren bij mensen met een arsenicumvergiftiging of een loodvergiftiging.

Infectie

Een wit vlekje op je nagel kan ook ontstaan door een doorgemaakte infectie, bijvoorbeeld na de griep, keelontsteking, verkoudheid, of een huidinfectie.

Huidziekten

Bij sommige huidziekten kunnen ook witte vlekjes op de nagels voorkomen, zoals:

• Psoriasis;
  Alopecia areata kan gepaard gaan met nagelafwijkingen / Bron: Fresnel/Shutterstock.nl
• Chronisch eczeem;
• Schimmelnagel;
• Ziekte van Darier;
• Lichen striatus;
• Alopecia areata.

Nagellak

Langdurige gebruik van nagellak wordt ook in verband gebracht met leukonychia.

Slechte gezondheid en voedingstekorten

Een algehele slechte gezondheid en voedingstekorten kunnen ook leiden tot witte vlekjes in de nagel:

• Een verlaagd gehalte aan eiwitten in het bloed (hypoalbuminemie) door bijvoorbeeld ondervoeding;
• Vitaminetekort
• Zinktekort;
• Proteïnetekort
• Ijzertekort.

Allergische reacties

Witte vlekjes op de nagels kunnen ontstaan door een allergische reactie op nagelverzorgingsproducten, zoals kunstnagels, nagellijm of bepaalde nagellakremovers. De chemicaliën in deze producten kunnen de nagelplaat irriteren.

Systemische ziekten

Bepaalde chronische ziekten kunnen witte vlekjes op de nagels veroorzaken, zoals:

• Chronische nierziekte: Verminderd functioneren van de nieren kan veranderingen in de nagels teweegbrengen, waaronder leukonychia.
• Leverziekten: Leveraandoeningen zoals cirrose kunnen ook leiden tot witte nagels (Terry's nagels).
• Hartfalen: Soms kan hartfalen nagelafwijkingen veroorzaken, waaronder witte verkleuringen.
• Genetische oorzaken

In sommige gevallen is leukonychia een aangeboren eigenschap. Dit betekent dat je van nature witte vlekjes op je nagels hebt, zonder dat er een duidelijke externe oorzaak is. Dit wordt genetische leukonychia genoemd.

Bijwerkingen van chemotherapie

Mensen die chemotherapie ondergaan, kunnen als bijwerking leukonychia ontwikkelen. Dit komt doordat chemotherapie de nagelgroei beïnvloedt en de nagelstructuur kan verstoren.

Zuurstoftekort (hypoxie)

Een gebrek aan voldoende zuurstof in het bloed (hypoxie) kan ook leiden tot witte nagels. Dit komt soms voor bij mensen met aandoeningen die de zuurstofcirculatie belemmeren, zoals chronische obstructieve longziekte (COPD).

Metabole stoornissen

Bepaalde stofwisselingsziekten, zoals diabetes of hyperthyreoïdie, kunnen de nagels aantasten en witte vlekjes veroorzaken door verstoring van de nagelgroei.

Bepaalde beroepsrisico's

Langdurige blootstelling aan bepaalde chemicaliën of irriterende stoffen in de werkomgeving (zoals oplosmiddelen of schoonmaakmiddelen) kan witte vlekjes op de nagels veroorzaken, vooral bij mensen die veel met hun handen werken.

Risicogroepen en risicofactoren

Contact met extreme kou zou kunnen leiden tot progressie van leukonychia. Psychogene stressoren, waaronder psychosociale stress, zijn eveneens een belangrijk oorzakelijke element van leukonychia. Mensen met een familiegeschiedenis van leukonychia hebben veel meer kans op leukonychia in vergelijking met andere mensen. Een andere risicofactor is het hebben van een beroep, hobby of bezigheid waarbij je je nagels keer op keer beschadigd.

Andere risicogroepen zijn:

De klussers en doe-het-zelvers: altijd met de handen in de weer
Mensen die graag timmeren, boren, of andere handwerkjes doen, lopen het risico hun nagels te stoten of te beschadigen. Een hamer die je net iets te hard vasthoudt of een deur die je net niet snel genoeg sluit? Dat kleine tikje op je nagel kan zomaar een wit vlekje veroorzaken. Je handen zijn je belangrijkste gereedschap, maar ook kwetsbaar!

• Voorbeeld: Stel je bent bezig met een meubel in elkaar zetten en je slaat per ongeluk op je nagel. Dat witte vlekje verschijnt binnen no-time als stille herinnering aan je misser!

De nagelkunstenaars: verslaafd aan nagellak en gelnagels
Mensen die altijd bezig zijn met het lakken en versieren van hun nagels lopen risico op leukonychia. Te veel gebruik van nagellak en agressieve removers kan de nagel uitdrogen of beschadigen. En dan hebben we het nog niet eens over kunstnagels en gelnagels die de natuurlijke nagel kunnen verzwakken!

• Voorbeeld: Je hebt elke maand een nieuw nagelontwerp met glitter en steentjes, maar al die chemicaliën kunnen de nagelplaat irriteren en leiden tot witte vlekjes.

De voedingsslechteriken: altijd een ongezonde hap op het menu
Als je dieet te weinig vitaminen en mineralen bevat, zoals zink, calcium of ijzer, kunnen je nagels hiervan de dupe zijn. Ongezonde eetgewoonten of een gebrek aan variatie in je voeding kunnen leiden tot voedingstekorten, en de witte vlekjes op je nagels zijn dan je lichaam dat zegt: "Help, ik mis iets!"

• Voorbeeld: Stel je leeft van fastfood en snacks, zonder je groenten en fruit aan te raken. Na verloop van tijd verschijnen die kleine witte vlekjes op je nagels, een teken dat je nagels wel wat extra voedingsstoffen kunnen gebruiken.

De gezondheidsstrijders: leven met een chronische aandoening
Mensen met chronische ziekten zoals nierproblemen, leveraandoeningen of diabetes lopen een groter risico op nagelverkleuringen en -problemen. Deze ziekten beïnvloeden het hele lichaam, inclusief de nagels, waardoor ze kwetsbaarder worden voor leukonychia.

• Voorbeeld: Als je leeft met diabetes, kunnen je nagels broos en vatbaar worden voor witte vlekjes door veranderingen in je stofwisseling en bloedcirculatie.

De medische gladiatoren: vechten tegen ziektes met medicijnen
Als je medicijnen gebruikt, zoals chemotherapie of zware antibiotica, kan dit je nagels flink beïnvloeden. Sommige medicijnen vertragen de nagelgroei of verstoren de nagelstructuur, waardoor leukonychia kan ontstaan. Het is alsof je lichaam aan het vechten is tegen de ziekte, en je nagels de strijd voelen.

• Voorbeeld: Chemotherapie helpt je tegen kanker, maar als bijwerking krijg je te maken met broze nagels vol witte vlekjes.

De werkpaarden: altijd blootgesteld aan chemicaliën of vocht
Mensen die in een omgeving werken waar ze voortdurend met hun handen in water, schoonmaakmiddelen of chemicaliën zitten, zoals schoonmakers, kappers of bouwvakkers, lopen extra risico. Deze stoffen kunnen de nagels uitdrogen en beschadigen, waardoor witte vlekjes kunnen ontstaan.

• Voorbeeld: Als je dag in dag uit werkt met schoonmaakmiddelen zonder handschoenen, kunnen je nagels zwakker worden en wit uitslaan door de constante blootstelling aan agressieve chemicaliën.

De stresskippen: altijd onder druk
Stress is een sluipmoordenaar voor je lichaam, en je nagels vormen daarop geen uitzondering. Onder stress of als je niet genoeg slaapt, kunnen je nagels brozer worden en vatbaarder voor beschadigingen. Voeg daar een paar onbewuste stoten en het bijten op je nagels aan toe, en voilà: de witte vlekjes zijn daar.

• Voorbeeld: Tijdens een stressvolle werkweek merk je ineens dat je nagels niet alleen korter zijn omdat je erop bijt, maar ook dat er witte vlekjes verschijnen. Tijd om wat ontspanning in te plannen!

De genenklappers: erfelijkheid als stille oorzaak
Sommige mensen hebben pech en krijgen leukonychia door hun genen. Dit betekent dat witte vlekjes op hun nagels niet het gevolg zijn van een dieetfout of nagelstoot, maar simpelweg een erfelijke factor. Als je ouders het hebben, is de kans groot dat je het zelf ook krijgt.

• Voorbeeld: Je kijkt naar de handen van je moeder en ziet dezelfde witte vlekjes op haar nagels. Het lijkt erop dat je dit “cadeautje” van je familie hebt meegekregen!

Verschillende vormen en symptomen

Er worden verschillende vormen leukonychia onderscheiden, onder meer:

Leukonychia totalis

De hele nagel kleurt wit. Komt vooral door een tekort aan albumine in het bloed, een genetische aandoening en antibioticagebruik op basis van sulfonamiden (antimicrobiële middelen die bij veel infecties toepasbaar zijn).

Leukonychia striata

Hierbij zijn witte ringen op de nagel te zien, welke die parallel lopen aan het nagelbed. Oorzaak kan onder meer bestaan uit metaalvergiftiging, chemotherapie, levercirrose, en zwaarder letsel aan de nagel.

Leukonychia punctata

Leukonychia punctata, met kleine witte vlekken op de nagels, vooral veroorzaakt door letsel aan de basis van de nagel.

Wanneer de huisarts raadplegen?

Een incidenteel wit vlekje op de nagel is geen reden tot bezorgdheid. Als meerdere of zelf alle nagels steeds witte vlekken vertonen, is het verstandig de huisarts te raadplegen. Vooral als er ook andere afwijkingen, zoals groeven, putjes en deuken, ontstaan. In dat geval zou er wel eens sprake kunnen zijn van een onderliggende ziekte. Dit komt echter niet zo vaak voor en vaak heb je in dat geval al last (gehad) van andere klachten, waardoor je al naar de dokter bent gegaan.

Onderzoek en diagnose

Lichamelijke onderzoek

De huisarts inspecteert de nagel en neemt zo nodig een stukje van de nagel weg om dit microscopisch te laten onderzoeken. Verder kan een bloedonderzoek zinvol zijn om een systemische ziekte op te sporen.

Differentiaaldiagnose

De huisarts zal bekijken of er mogelijk sprake is van een ander fenomeen:

• Mee's lines;
• Beau's lines;
• Muehrcke's lines;
• half and half nails; en
• Terry’s nails.

Behandeling van witte vlekjes op de nagel

Er is geen succesvolle behandeling voor leukonychia. De witte vlekjes op de nagel zullen vanzelf uit de nagel groeien. Dit kan lang duren, want nagels groeien langzaam. De volledige hergroei van een nagel duurt vaak zo'n zes tot negen maanden voor een vingernagel en twaalf tot achttien maanden bij een teennagel. Als er sprake is van een onderliggende aandoening, is het belangrijk dat je de behandeling opvolgt die de arts voorschrijft.

Geduld is belangrijk

Zoals je al aangaf, groeien witte vlekjes op de nagels vanzelf uit, maar het kan enkele maanden duren voordat de nagel volledig is hersteld. Dit komt omdat nagels langzaam groeien, ongeveer 2-3 millimeter per maand voor vingernagels en iets minder voor teennagels. Geduld en het voorkomen van verdere schade zijn in deze gevallen essentieel.

Bescherm je nagels

Het voorkomen van nieuwe beschadigingen is een belangrijke stap. Dit kan door je nagels goed te verzorgen:

• Draag handschoenen bij huishoudelijke taken, tuinieren of werk waarbij je met chemicaliën of water werkt.
• Vermijd agressieve nagelproducten zoals acetonhoudende nagellakremover of harde nagelvijlen.
• Hydrateer je nagels door het gebruik van nagelolie of een hydraterende crème, vooral bij droge handen of nagels.

Versterken van nagels

Sommige mensen kiezen ervoor om hun nagels te versterken met specifieke producten zoals nagelverharders. Dit kan de nagelstructuur helpen beschermen tegen stoten of verdere schade. Let op dat je producten kiest die geen irriterende ingrediënten bevatten, zoals formaldehyde, dat de nagels juist brozer kan maken.

Voeding en supplementen

Hoewel de vlekjes vaak onschuldig zijn, kan het in sommige gevallen helpen om je voedingspatroon te verbeteren. Een gezond dieet met voldoende vitamines en mineralen, zoals:

• Zink: belangrijk voor gezonde nagelgroei.
• IJzer: voorkomt broze nagels.
• Biotine (vitamine B8): bevordert de nagelsterkte en -groei.

In sommige gevallen kan je arts je aanraden om supplementen te nemen als blijkt dat er tekorten zijn die bijdragen aan de nagelproblemen.

Onderliggende aandoeningen behandelen

Als leukonychia het gevolg is van een onderliggende medische aandoening (zoals nier- of leverproblemen, een infectie, of een auto-immuunziekte), is het van cruciaal belang om die aandoening aan te pakken. Door de juiste behandeling te volgen voor de onderliggende oorzaak, kun je de kans op terugkerende nagelproblemen verminderen.

Nagelverzorging bij infecties

Als de witte vlekjes het gevolg zijn van een schimmelinfectie of bacteriële infectie, zoals in sommige gevallen bij leukonychia mycotica, zal je arts mogelijk antischimmelmiddelen of antibiotica voorschrijven om de infectie te behandelen. Deze medicatie kan topisch worden aangebracht of oraal worden ingenomen, afhankelijk van de ernst van de infectie.

Regelmatig nagels knippen en vijlen

Het bijhouden van de lengte van je nagels kan voorkomen dat ze onnodig beschadigd raken. Regelmatig knippen en voorzichtig vijlen zorgt ervoor dat de nagels sterker blijven en helpt de witte vlekjes sneller uit te laten groeien zonder verdere schade.

Zelfzorgmaatregelen witte puntjes op de nagel

Je kunt niet veel doen aan witte vlekjes op de nagel(s). Wel kun je ervoor zorgen dat je voorzichtig bent en je nagels niet beschadigt. Dus ook niet pulken, stoten en nagelbijten.

Hier zijn enkele algemene tips om met witte vlekken op je nagels om te gaan:

• Laat de nagel uitgroeien;
• Eet een gezond dieet met voldoende zink, eiwit, calcium, vitamine C en ijzer;
  Kunstnagels / Bron: Bvasilev1, Wikimedia Commons (CC BY-4.0)
• Houd je nagels schoon en knip de nagels goed af om het risico op een infectie te verminderen;
• Voorkom dat je je nagels beschadigt;
• Niet op je nagels bijten;
• Gebruik niet veelvuldig nagellak.

Prognose

De witte nagelvlekken verdwijnen vanzelf als de nagel uitgroeit, al neemt dit vele maanden in beslag. Je kunt de vlekjes eventueel camoufleren met transparante nagellak. Eventueel kun je de vlekjes camoufleren met kunstnagels.

Lees verder

• Soorten nagelafwijkingen: symptomen, oorzaak en behandeling
• Putjes in de nagels: oorzaak van putjesnagels en groeven
• Nagelpsoriasis: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Nagelriemontsteking (paronychia): symptomen en behandeling
• Mees' lines: witte horizontale lijnen in nagel teen/vinger