Leukonychie: Witte nagels (witte lijntjes, vlekken, puntjes)

In bepaalde situaties kunnen kleine tot grote witte puntjes, vlekjes of lijntjes op de nagels ontstaan, bekend als 'leukonychie' of 'leukonychia'. Vaak wordt deze nagelafwijking veroorzaakt door een tekort in het lichaam, een ziekte of contact met chemicaliën. Naast de witte verkleuring van de nagel kunnen er ook andere klachten optreden, afhankelijk van de onderliggende aandoening. Bij ernstige nagelafwijkingen of bijkomende klachten is het verstandig om een arts te raadplegen. Een medische behandeling is niet altijd nodig; een evenwichtige voeding of het vermijden van de uitlokkende stof kan voldoende zijn. Na verloop van tijd herstelt de nagel dan vanzelf. Soms is echter een uitgebreide behandeling van het onderliggende probleem noodzakelijk.

• Soorten leukonychie
• Aandoeningen en witte verkleuring van de nagels
• Chemicaliën en medicijnen en witte nagels
• Tekorten in het lichaam en leukonychia
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling en tips bij witte vlekjes op de nagels
• Prognose van witte lijntjes, vlekken of puntjes op de nagel
• Preventie van leukonychie

Soorten leukonychie

Leukonychie presenteert zich in verschillende vormen, afhankelijk van de oorzaak.

• Leukonychia punctata: kleine witte vlekjes op de nagels door een trauma of bij inflammatoire huidziekten.
• Leukonychia striata: een dwarse witte streepvorming in de nagels (strepen van Mees), vaak veroorzaakt door een iets zwaarder nageltrauma, een systemische ziekte of medicatiegebruik.
• Leukonychia totalis en subtotalis: volledig of bijna volledig wit gekleurde nagel bij een aangeboren aandoening, geïsoleerd of als onderdeel van een syndroom.
• Longitudinale leukonychie: een witte lijn in de lengte van de nagel.

Aandoeningen en witte verkleuring van de nagels

Diverse aandoeningen veroorzaken witte vlekjes op de nagels.

Allergische reactie

Bij een allergische reactie op nagellak of andere nagelproducten ontstaan witte vlekjes op de nagels. Langdurig gebruik van nagellak of nagelverzorgingsproducten kan ook tot dit symptoom leiden.

Erfelijke aandoeningen

In zeer zeldzame gevallen ontstaan witte nagels als gevolg van een genetische aandoening, zoals:

• De ziekte van Darier (wratachtige vlekken op verschillende lichaamsdelen, nagelafwijkingen en symptomen aan slijmvliezen).
• Het Bart-Pumphrey syndroom (nagelproblemen, knokkelproblemen en doofheid).
• Het Bauer syndroom (een ziekte met nagelproblemen en huidcysten).
• Het Buschkell-Gorlin syndroom (nagelafwijkingen, huidcysten en nierstenen).

Huidziekten

Bij diverse huidziekten komt leukonychie vaker voor, zoals bij:

• Alopecia areata (haaruitval met ronde, kale plekken).
• Chronisch eczeem (huidziekte met een droge huid en een jeukende huid).
• Een huidinfectie.
• Psoriasis (chronische huidaandoening met droge huid en schilfers).
• Vitiligo (huidaandoening met witte vlekken op de huid).

Nageltrauma

Een letsel aan de nagel kan witte vlekken of lijnen veroorzaken. Deze witte vlekken verschijnen vaak enige tijd na het trauma, bijvoorbeeld na nagelbijten, het stoten van de nagel tegen een deur, fout knippen van de nagels, of het dragen van te klein schoeisel, waardoor abnormale druk op de nagels ontstaat. De vlek zal bij een nageltrauma steeds met de nagel meegroeien.

Schimmelnagel

Onychomycose is de medische term voor een schimmelnagel. Dit komt vooral voor bij teennagels, waar witte vlekken op de nagelplaat verschijnen en zich verspreiden naar het nagelbed. De nagel heeft eerst een vlokkige tot schilferige verschijning, verdikt daarna en vervolgens splijt (splitst) de nagel, vooral bij het dragen van schoenen. De arts moet voor de diagnose een stukje van de teennagel wegnemen voor verder onderzoek.

Systemische ziekte

Bij ernstige aandoeningen kan een witte verkleuring van de nagels optreden, zoals bij:

• Bloedarmoede door ijzertekort (ferriprieve anemie).
• Diabetes mellitus (suikerziekte).
• Een hartziekte (congestief hartfalen).
• Een Hodgkin-lymfoom (kanker van het lymfesysteem).
• Een leverziekte zoals levercirrose.
• Een longziekte.
• Een nierziekte (nierstenen, nierfalen).
• Een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie).

Chemicaliën en medicijnen en witte nagels

Enkele medicijnen en chemicaliën staan in verband met het ontstaan van witte vlekjes op de nagels, zoals:

• Een bijwerking van systemische chemotherapie voor de behandeling van kanker.
• Het gebruik van cytotoxische medicijnen of immunosuppressiva (medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken).
• Sulfonamiden, een medicijn gebruikt voor bacteriële infecties zoals huidinfecties, septikemie (bloedvergiftiging) en urineweginfecties.
• Zware metaalvergiftiging, bijvoorbeeld loodvergiftiging en arsenicumvergiftiging.

Tekorten in het lichaam en leukonychia

Een tekort aan calcium (hypocalciëmie), proteïne en zink (zinkdeficiëntie) kan leiden tot witte vlekken op de nagels.

Calcium

Hypocalciëmie (een verlaagd calciumgehalte in het bloed) kan gepaard gaan met witte plekjes op de nagels. Het is belangrijk om voldoende calcium in de voeding op te nemen om dit probleem te verhelpen.

Proteïne

Het lichaam heeft voldoende proteïne (eiwit) nodig. Bij een tekort ontstaan horizontale streepjes over het nagelbed. Deze witte lijnen groeien niet in het nagelbed zelf. Wanneer de patiënt op de nagel drukt en de lijnen verdwijnen, is een eiwittekort de oorzaak van de witte vlekjes op de nagel. Het is belangrijk om de eiwitinname via de voeding te verhogen zodat de witte lijntjes verdwijnen.

Zink

Zink is een metaal dat van nature voorkomt in veel voedingsmiddelen zoals oesters, kip en champignons. Een tekort aan zink in het lichaam leidt tot witte vlekjes op de nagels. Een aanpassing van de voeding of supplementen is nodig om het zinktekort te herstellen.

Symptomen

Bij leukonychie ontstaan witte puntjes, vlekjes of lijnen op de nagel of het nagelbed. Daarnaast kunnen, afhankelijk van de onderliggende oorzaak, andere klachten optreden. Zo kan er bij een schimmelinfectie een verdikking en splijting van de nagel optreden. Bloedarmoede kan gepaard gaan met vermoeidheid en frequente kneuzingen.

Diagnose en onderzoeken

De arts neemt een stukje van de nagel weg voor microscopisch onderzoek. Soms is ook een stukje weefsel uit de nagel nodig (nagelbiopsie). Daarnaast kan de arts een bloedonderzoek uitvoeren om een systemische ziekte op te sporen.

Behandeling en tips bij witte vlekjes op de nagels

De witte nagels zelf zijn niet direct behandelbaar; de verkleuring moet eruit groeien. De volledige hergroei van een vingernagel duurt gemiddeld zes tot negen maanden, en voor een teennagel twaalf tot achttien maanden.

De patiënt kan de volgende adviezen opvolgen bij witte lijntjes, stipjes of vlekjes op de nagels:

• De nagels bevochtigen.
• De nagels schoonhouden en goed afknippen om het risico op infectie te verminderen.
• De nagels beschermen tegen letsel.
• De witte plekjes laten uitgroeien.
• De witte vlekjes camoufleren met kunstnagels.
• De witte vlekken bedekken met transparante nagellak totdat deze zijn uitgegroeid.
• Een gezonde en evenwichtige voeding met zink, eiwit, calcium, vitamine C en ijzer innemen.
• Contact met irriterende stoffen vermijden.
• Overmatig gebruik van nagellak vermijden.
• Niet op de nagels bijten (nagelbijten).

Bij ernstige symptomen, ernstige nagelveranderingen (verdikkingen, scheuren, etc.) of bij vlekjes die zich verspreiden, is het verstandig om een arts te raadplegen.

Prognose van witte lijntjes, vlekken of puntjes op de nagel

In de meeste gevallen verdwijnen de witte nagels vanzelf na verloop van tijd.

Preventie van leukonychie

Preventieve maatregelen kunnen helpen om leukonychie te voorkomen:

• Vermijd het overmatig gebruik van nagellak en nagelverzorgingsproducten.
• Bescherm de nagels tegen fysiek trauma.
• Handhaaf een gebalanceerd dieet rijk aan essentiële vitamines en mineralen zoals calcium, proteïne en zink.
• Vermijd contact met schadelijke chemicaliën.
• Zorg voor een goede hygiëne van de nagels.
• Gebruik nagelverharders en nagelolie om de nagels te versterken.

Lees verder

• Nagelafwijkingen: Veel voorkomende veranderingen aan nagels
• Nagels: Veranderingen in kleur, sterkte en textuur
• Nagelgezondheid: Tips voor gezonde en goed uitziende nagels