Adenomyose: Pijnlijke menstruatie door verdikte baarmoeder
Adenomyose is een goedaardige aandoening waarbij de baarmoeder verdikt is. Dit treedt op wanneer endometriumweefsel (baarmoederslijmvlies = binnenbekleding van de baarmoeder) zich verplaatst naar de buitenwand van de baarmoeder (baarmoederspier). Veelal is een patiënte asymptomatisch. Andere symptomen zijn vooral gerelateerd met de menstruatie die langer duurt, heviger is en pijnlijker verloopt. De diagnose van deze aandoening is moeilijk te stellen en gebeurt vooral door beeldvormend onderzoek. Een chirurgische verwijdering van de baarmoeder biedt zekerheid over de diagnose, maar gebeurt veelal enkel bij ernstige symptomen. Adenomyose werd voor het eerst beschreven door Rokitansky in 1860 en daarna duidelijk omschreven door Von Recklinghausen in 1896.
Synoniemen adenomyose
Adenomyose is eveneens gekend onder deze synoniemen:
- Adenomyoma
- Adenomyosis uteri
- Endometriosis interna
- Parietalis uteri
Epidemiologie aandoening
Adenomyose is een veel voorkomende aandoening. Exacte cijfers over de prevalentie of incidentie zijn niet gevonden in de geraadpleegde bronnen. De ziekte komt het meest voor bij vrouwen tussen de leeftijd van veertig en vijftig jaar die minstens één keer zwanger geweest zijn. Vrouwen die eerder een baarmoederoperatie hebben gehad, lopen mogelijk een verhoogd risico voor adenomyose.
Oorzaken verdikte baarmoeder
Het baarmoederslijmvlies verplaatst zich bij de aandoening naar de baarmoederspier. De precieze oorzaak van adenomyose is onbekend. Wellicht lokken verschillende hormonen zoals
oestrogeen, progesteron, prolactine en follikel stimulerend hormoon (FSH) de aandoening uit.
Symptomen: Pijnlijke menstruatie
Adenomyose veroorzaakt veelal geen symptomen. Wanneer de patiënte zich toch presenteert met symptomen, heeft ze makkelijk
pijn in het bekken tijdens de geslachtsgemeenschap. De patiënte ondervindt eveneens veranderingen in de menstruatie. Deze is vaak pijnlijk, wat nog verergert. Daarnaast bloedt de patiënte langdurig of zwaar. Ook
bloedstolsels zijn mogelijk bij de menstruatie. De patiënte heeft bovendien een
opgeblazen gevoel en een drukkend gevoel op de buik (in
medische termen gekend als abdominale druk). In de laatste fase van de aandoening treedt ook een snelle
gewichtstoename op.
Krampen,
rugpijn, ernstige
hoofdpijn (meestal net voor of in het begin van de menstruatie),
misselijkheid en
braken zijn ook enkele gedocumenteerde symptomen. Adenomyose veroorzaakt tot slot mogelijk een adenomyoom in de uterus. Dit is een goedaardig gezwel dat bestaat uit klierweefsel en glad spierweefsel dat zich in de
baarmoeder bevindt.
Diagnose en onderzoeken
Diagnostisch onderzoek
Tijdens een bekkenonderzoek (gynaecologisch onderzoek) identificeert de arts een zacht en licht vergrote baarmoeder. Het onderzoek wijst mogelijk op een massa in de baarmoeder, een
gezwollen baarmoeder of een gevoelige baarmoeder. Beeldvormend onderzoek zoals een
transvaginale echografie (
echografisch onderzoek) of en
MRI-onderzoek van de baarmoeder biedt informatie over het verschil tussen adenomyose en andere baarmoedertumoren. De baarmoeder van een vrouw is bij adenomyose vaak twee tot drie keer zo groot dan een normale baarmoeder. De enige manier om de diagnose te bevestigen is door onderzoek van het weefsel van de baarmoeder na een
hysterectomie (chirurgische verwijdering van baarmoeder).
Differentiële diagnose
De arts verwart adenomyose vaak met
poliepen, tumoren of
vleesbomen (goedaardige gezwellen in de baarmoeder).
Behandeling
Adenomyose komt bij de meeste vrouwen voor omdat ze de
menopauze naderen. Slechts enkele patiënten presenteren zich met symptomen. De meeste vrouwen hebben bijgevolg geen behandeling nodig. Een warmtekompres helpt bij milde symptomen. De
anticonceptiepil en een progesteron bevattend spiraaltje verminderen zware bloedingen. Anti-inflammatoire geneesmiddelen zoals
ibuprofen of
naproxen verlichten de
pijn en neemt de patiënt één tot twee dagen voor het begin van de menstruatie in en zet ze ook nog enkele dagen verder nadat de menstruatie is begonnen. Voorts is hormonale therapie (hormoontherapie) ook nuttig bij sommige patiënten. Uit een Chinees onderzoek uit januari 2016 blijkt dat alle patiënten na een
Novasure-ingreep verbetering ervoeren van de
pijnlijke menstruatie en
anemie. Een hysterectomie is voorts noodzakelijk bij vrouwen met ernstige symptomen.
Prognose van ziekte
Veelal verdwijnen de symptomen na twaalf maanden nadat de vrouw de laatste menstruatie heeft gehad. Een volledige hysterectomie verlicht de symptomen. Hoewel adenomyose een goedaardige aandoening is die niet levensbedreigend te noemen is, is soms de kwaliteit van leven van een vrouw verlaagd door de frequente pijn en de zware bloedingen.
Complicaties van adenomyose
Door de zware bloedingen treedt mogelijk anemie (bloedarmoede) op, waardoor de patiënt
vermoeid is,
hartkloppingen heeft en lijdt aan
kortademigheid. Terugkerende pijn leidt mogelijk tot
depressie, prikkelbaarheid,
angst, woede en gevoelens van hulpeloosheid. De patiënte zoekt daarom het beste zo snel mogelijk de arts op bij menstruatieklachten.
Lees verder