Adenomyose: Pijnlijke menstruatie door verdikte baarmoeder

Adenomyose is een goedaardige aandoening waarbij de baarmoeder verdikt is. Dit treedt op wanneer endometriumweefsel (baarmoederslijmvlies = binnenbekleding van de baarmoeder) zich verplaatst naar de buitenwand van de baarmoeder (baarmoederspier). Veelal is een patiënte asymptomatisch. Andere symptomen zijn vooral gerelateerd met de menstruatie die langer duurt, heviger is en pijnlijker verloopt. De diagnose van deze aandoening is moeilijk te stellen en gebeurt vooral door beeldvormend onderzoek. Een chirurgische verwijdering van de baarmoeder biedt zekerheid over de diagnose, maar gebeurt veelal enkel bij ernstige symptomen. Adenomyose werd voor het eerst beschreven door Rokitansky in 1860 en daarna duidelijk omschreven door Von Recklinghausen in 1896.

• Synoniemen voor adenomyose
• Epidemiologie van aandoening
• Oorzaken van verdikte baarmoeder
• Symptomen: Pijnlijke menstruatie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van de aandoening
• Complicaties van adenomyose
• Preventie

Synoniemen voor adenomyose

Adenomyose is ook bekend onder de volgende namen:

• Adenomyoma
• Adenomyosis uteri
• Endometriosis interna
• Parietalis uteri

Epidemiologie van aandoening

Adenomyose is een veelvoorkomende aandoening. Precieze cijfers over de prevalentie of incidentie zijn niet gevonden in de geraadpleegde bronnen. De ziekte komt het meest voor bij vrouwen tussen de 40 en 50 jaar die minstens één keer zwanger zijn geweest. Vrouwen die eerder een baarmoeder operatie hebben ondergaan, lopen mogelijk een verhoogd risico op adenomyose.

Oorzaken van verdikte baarmoeder

Bij deze aandoening verplaatst het baarmoederslijmvlies zich naar de baarmoederspier. De precieze oorzaak van adenomyose is onbekend. Mogelijk spelen verschillende hormonen, zoals oestrogeen, progesteron, prolactine en follikel stimulerend hormoon (FSH), een rol bij het ontstaan van de aandoening.

Symptomen: Pijnlijke menstruatie

Adenomyose verloopt vaak zonder symptomen. Heeft een vrouw wel klachten, dan ervaart ze vaak pijn in het bekken tijdens de geslachtsgemeenschap. De menstruatie verloopt anders: ze is vaak pijnlijk, wat nog toeneemt. Daarnaast bloedt de vrouw langdurig of overmatig. Ook bloedstolsels tijdens de menstruatie zijn mogelijk. De vrouw heeft bovendien een opgeblazen gevoel en een drukkend gevoel op de buik (in [ARTIKEL=171133]medische termen gekend als abdominale druk). In een vergevorderd stadium van de aandoening treedt ook een snelle gewichtstoename op. Krampen, rugpijn, ernstige hoofdpijn (meestal net voor of tijdens de menstruatie), misselijkheid en braken zijn ook gedocumenteerde symptomen. Adenomyose kan leiden tot de ontwikkeling van een adenomyoom in de baarmoeder. Dit is een goedaardig gezwel dat bestaat uit klierweefsel en glad spierweefsel in de baarmoeder.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

Tijdens een gynaecologisch onderzoek voelt de arts een zachte en licht vergrote baarmoeder. Het onderzoek kan wijzen op een massa in de baarmoeder, een vergrote baarmoeder of een gevoelige baarmoeder. Beeldvormend onderzoek, zoals een transvaginale echografie ([echografisch onderzoek) of MRI-scan van de baarmoeder, geeft meer informatie en kan adenomyose onderscheiden van andere baarmoedertumoren. De baarmoeder van een vrouw met adenomyose is vaak twee tot drie keer zo groot als een normale baarmoeder. De enige manier om de diagnose definitief te bevestigen is door het weefsel van de baarmoeder te onderzoeken na een hysterectomie (chirurgische verwijdering van de baarmoeder).

Differentiële diagnose

Artsen verwarren adenomyose vaak met poliepen, tumoren of vleesbomen (goedaardige gezwellen in de baarmoeder).

Behandeling

Bij de meeste vrouwen verdwijnen de symptomen van adenomyose vanzelf wanneer ze de menopauze naderen. Slechts een klein aantal vrouwen ervaart ernstige symptomen. De meeste vrouwen hoeven daarom niet behandeld te worden. Bij milde symptomen kan een warmtekompres verlichting bieden. De anticonceptiepil en een progesteronhoudend spiraaltje kunnen helpen bij overmatige bloedingen. Anti-inflammatoire geneesmiddelen zoals ibuprofen of naproxen verminderen de [SPECIAL=9573]pijn en worden ingenomen van één tot twee dagen voor het begin van de menstruatie en nog enkele dagen daarna. Hormonale therapie kan bij sommige patiënten ook nuttig zijn. Uit een Chinees onderzoek van januari 2016 bleek dat alle patiënten na een Novasure-ingreep verbetering ervoeren van hun pijnlijke menstruatie en anemie. In ernstige gevallen, wanneer de symptomen ondragelijk zijn, is een hysterectomie noodzakelijk.

Prognose van de aandoening

In de meeste gevallen verdwijnen de symptomen binnen twaalf maanden na de laatste menstruatie van de vrouw. Een volledige hysterectomie verlicht de symptomen volledig. Hoewel adenomyose een goedaardige aandoening is die niet levensbedreigend is, kan de frequente pijn en het hevige bloeden de kwaliteit van leven van een vrouw aanzienlijk verminderen.

Complicaties van adenomyose

Mogelijke complicaties van adenomyose zijn onder meer:

• Anemie (bloedarmoede) als gevolg van zware bloedingen, wat kan leiden tot vermoeidheid, hartkloppingen en kortademigheid.
• Terugkerende pijn kan bijdragen aan depressie, prikkelbaarheid, angst, woede en gevoelens van hulpeloosheid.
• Het is belangrijk dat patiënten met symptomen van adenomyose tijdig medische hulp zoeken om verdere complicaties te voorkomen.

Preventie

Er is geen bewezen manier om adenomyose te voorkomen. Er zijn echter enkele factoren die het risico op het ontwikkelen van de aandoening kunnen verhogen, zoals:

• Leeftijd: Adenomyose komt het meest voor bij vrouwen tussen de 40 en 50 jaar.
• Zwangerschappen: Vrouwen die meermaals zwanger zijn geweest, hebben een hoger risico op adenomyose.
• Erfelijkheid: Vrouwen met een moeder of zuster met adenomyose hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van de aandoening.
• Chirurgische ingrepen aan de baarmoeder: Vrouwen die een baarmoeder operatie hebben ondergaan, zoals een keizersnede of myoomverwijdering, hebben een iets hoger risico op adenomyose.

Lees verder

• Menstruele pijn: Krampen en andere symptomen bij menstruatie
• Baarmoeder: Soorten aandoeningen aan uterus bij vrouwen