Intraveneuze pyelografie: Röntgenfoto's van urinewegstelsel

Een intraveneuze pyelografie (IVP) is een röntgenonderzoek van de nieren, blaas en urineleiders (de buisjes die urine van de nieren naar de blaas transporteren). Dit onderzoek wordt gebruikt om afwijkingen in het urinewegstelsel op te sporen, zoals cysten, tumoren en nierstenen. Voor het onderzoek wordt een contrastoplossing met jodium toegediend, zodat de structuren van het urinewegstelsel beter zichtbaar worden. De meeste patiënten ervaren slechts mild ongemak tijdens deze procedure. Tegenwoordig worden CT-scans vaak gebruikt als alternatief voor een IVP, en MRI-scans kunnen ook worden ingezet om de nieren, urineleiders en blaas te onderzoeken. Hoewel CT en MRI ook nuttig zijn, biedt IVP specifieke voordelen bij het opsporen van nierstenen en het beoordelen van urinewegobstructies en structurele afwijkingen.

• Indicaties voor intraveneuze pyelografie
• Tegenindicaties voor intraveneuze pyelografie
• Voorbereiding op het onderzoek van nieren, blaas en urineleiders
• Procedure van het maken van röntgenfoto's
• Voorafgaand aan de test
• Tijdens de procedure
• Na de procedure
• Resultaten van het onderzoek van het urinewegstelsel
• Risico's van het onderzoek van de urinewegen
• Vergelijkbare en alternatieve onderzoeken
• Langdurige gevolgen van IVP

Indicaties voor intraveneuze pyelografie

Dit medisch onderzoek is geïndiceerd bij:

• blaas- en nierinfecties
• bloed in de urine
• buikblessures
• flankpijn, mogelijk door nierstenen
• tumoren

Tegenindicaties voor intraveneuze pyelografie

Een intraveneuze pyelografie mag niet worden uitgevoerd bij:

• Allergische reacties op jodium of contrastmiddelen
• Patiënten met ernstige nieraandoeningen
• Vermoedelijke of bevestigde zwangerschap, vanwege de risico’s van ioniserende straling voor de foetus

Voorbereiding op het onderzoek van nieren, blaas en urineleiders

Voorbereidingen die de arts moet kennen:

• Aanwezigheid van een nierziekte of diabetes mellitus
• Een (vermoedelijke) zwangerschap
• Een allergie voor contrastmateriaal
• Huidig medicatiegebruik
• Allergieën voor medicijnen

Meestal wordt aangeraden om vier uur voor het onderzoek niet te eten, drinken of roken. Soms moet de patiënt enkele uren voor de test een laxeermiddel gebruiken om de darmen te reinigen voor een beter zicht op de urinewegen.

Procedure van het maken van röntgenfoto's

Voorafgaand aan de test

De IVP wordt uitgevoerd op een radiologieafdeling van een ziekenhuis. De patiënt moet een geneesmiddel innemen om de darmen te legen vóór de procedure. Dit verbetert de zichtbaarheid van de urinewegen. De patiënt moet de blaas legen net voordat de procedure begint en dragen een ziekenhuisjasje, waarbij alle sieraden moeten worden verwijderd.

Tijdens de procedure

De arts injecteert een op jodium gebaseerd contrastmiddel intraveneus in een ader in de arm. De patiënt kan een brander of blozend gevoel ervaren op de injectieplaats en in het lichaam. Het is normaal om een metaalachtige smaak in de mond te voelen, die snel verdwijnt. Andere mogelijke reacties zijn warme gevoelens in het gezicht (blozen), verhoogde bloeddruk, hoofdpijn, misselijkheid, of braken. Vervolgens maakt de arts een reeks röntgenfoto's op verschillende tijdstippen om te zien hoe de nieren het contrastmiddel verwerken en hoe het zich in de urine verzamelt. De patiënt moet stil blijven liggen tijdens de procedure, die doorgaans 30 tot 60 minuten duurt. Na de eerste reeks foto’s moet de patiënt opnieuw plassen om te controleren hoe goed de blaas is geleegd.

Na de procedure

Na het onderzoek kan de patiënt weer normaal eten en zijn gebruikelijke medicijnen innemen. Het is belangrijk om voldoende water te drinken om het contrastmiddel uit het lichaam te verwijderen.

Resultaten van het onderzoek van het urinewegstelsel

De IVP kan informatie opleveren over:

• Aangeboren afwijkingen van het urinewegstelsel
• Blaasstenen (harde mineralenophopingen in de blaas)
• Prostaatvergroting
• Nieraandoeningen zoals nierstenen of niercysten
• Schade aan het urinewegstelsel
• Tumoren in de nieren, urineleiders of blaas
• Littekens door operatie of urineweginfecties

De resultaten worden beoordeeld door een radioloog en besproken met de behandelend arts, die deze met de patiënt zal doornemen.

Risico's van het onderzoek van de urinewegen

Enkele risico's en bijwerkingen van een IVP zijn:

• Allergische reacties: Sommige patiënten kunnen allergisch reageren op het contrastmiddel, zelfs als ze eerdere onderzoeken zonder problemen hebben ondergaan. Bij bekende allergieën voor jodium kan een alternatief onderzoek zoals een retrograde pyelografie, MRI-scan, of echografie worden uitgevoerd.
• Stralingsblootstelling: Hoewel de blootstelling aan straling tijdens een IVP relatief laag is, is het risico kleiner in vergelijking met de voordelen van het onderzoek. Kinderen zijn gevoeliger voor straling, en daarom wordt IVP niet aanbevolen tijdens de zwangerschap.

Vergelijkbare en alternatieve onderzoeken

• CT-scan: Een computertomografie (CT-scan) kan gedetailleerde beelden van de nieren, blaas en urineleiders bieden en wordt vaak gebruikt als alternatief voor een IVP.
• MRI-scan: Magnetic Resonance Imaging (MRI) is een stralingsvrije optie die gedetailleerde beelden van de urinewegen kan leveren.
• Echografie: Echografie wordt vaak ingezet om nierstenen, cysten en andere structurele afwijkingen te beoordelen zonder ioniserende straling.

Langdurige gevolgen van IVP

Er zijn geen langdurige effecten van een IVP bekend bij normaal gebruik. De blootstelling aan straling is minimaal, en de meeste patiënten herstellen snel na de procedure zonder blijvende bijwerkingen. Bij patiënten met een verhoogd risico op allergische reacties of nieraandoeningen moet de arts mogelijk alternatieve diagnostische methoden overwegen.

Lees verder

• Radiografie: Onderzoek van het lichaam met röntgenstralen