Metaalsmaak in mond: Oorzaken van metaalachtige smaak

De smaak is een van de vijf zintuigen en wordt bepaald door duizenden smaakpapillen op de tong, evenals door geur, textuur en temperatuur. Bij een verstopte neus is het bijvoorbeeld niet mogelijk om volledig van de smaak van een maaltijd te genieten. Door diverse milde tot ernstige aandoeningen, behandelingen of andere medische problemen kan er soms een metaalachtige smaak in de mond optreden. Dit kan een reactie van het lichaam op een vreemde substantie zijn, maar het kan ook een teken zijn van een ander gezondheidsprobleem. Meestal verdwijnen deze smaakstoornissen (dysgeusie) vanzelf of zijn ze eenvoudig op te lossen, maar in sommige gevallen is een medische behandeling vereist.

• Epidemiologie
• Oorzaken: Medische aandoeningen en metaalachtige smaak in de mond
• Allergieën
• Amandelsteentjes
• Ciguatera-vergiftiging
• Dementie
• Diabetes
• Giardia
• Lichen planus
• Nierfalen
• Sinusproblemen
• Slechte mondgezondheid
• Zwarte haartong of gele haartong
• Oorzaken: Medische behandelingen en metaalsmaak in de mond
• Beeldvormende onderzoeken
• Chirurgie
• Kankerbehandeling
• Medicijnen
• Vitaminen
• Zwangerschap
• Risicofactoren
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling door medicatie en tips
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

De metaalsmaak in de mond, ook wel dysgeusia genoemd, is een symptoom dat kan optreden bij diverse aandoeningen en is geen op zichzelf staande ziekte. De prevalentie varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Het komt voor bij een breed scala aan populaties, van mensen met chronische aandoeningen tot die met acute gezondheidsproblemen. In sommige gevallen kan het een bijwerking zijn van medicatie of een gevolg van voedingsdeficiënties. De prevalentie is vaak hoger bij oudere volwassenen, waarschijnlijk vanwege een combinatie van gezondheidsproblemen en een verouderend smaakorgaan.

Oorzaken: Medische aandoeningen en metaalachtige smaak in de mond

Allergieën

Allergieën kunnen een metaalsmaak in de mond veroorzaken door de afgifte van antilichamen en diverse chemicaliën in de bloedbaan als reactie op allergenen zoals boomstuifmeel, huisdierenharen of voedselallergieën. Tijdens een allergische reactie kunnen deze stoffen veranderingen in de smaak veroorzaken. Voedselallergieën, zoals die voor boomnoten of schelpdieren, kunnen ook bijdragen aan een metaalsmaak in de mond.

Amandelsteentjes

Amandelsteentjes, ook wel tonsillolithen genoemd, ontstaan in de amandelen en kunnen leiden tot een metaalsmaak in de mond. Deze stenen bestaan uit een ophoping van bacteriën, voedselresten en dode cellen die zich ophopen in de kloofjes van de amandelen. Wanneer deze steentjes beginnen te ontbinden, kunnen ze een onaangename geur en smaak veroorzaken, wat soms kan worden ervaren als een metaalsmaak. Behandeling kan bestaan uit het verwijderen van de amandelsteentjes door een arts of het uitvoeren van goede mondhygiëne om de ophoping te verminderen.

Ciguatera-vergiftiging

Ciguatera-vergiftiging is een vorm van voedselvergiftiging die wordt veroorzaakt door het eten van besmette vis, meestal tropische vissen zoals barracuda, grouper of snappers. De vis bevat ciguatoxines die neurologische symptomen kunnen veroorzaken, waaronder een metaalsmaak in de mond. Naast de metaalsmaak kunnen andere symptomen zijn: misselijkheid, braken, diarree, buikpijn, spier- en gewrichtspijn, en neurologische symptomen zoals tintelingen en een branderigheid in de huid.

Dementie

Dementie, waaronder de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Parkinson, kan leiden tot smaakveranderingen. Deze neurologische aandoeningen beïnvloeden de hersenen en kunnen de signalen van de smaakpapillen verstoren. Patiënten met dementie ervaren vaak veranderingen in hun smaakperceptie, wat kan leiden tot een metaalsmaak in de mond. Bij dementie functioneert een bepaald deel van de hersenen mogelijk niet goed, wat smaakstoornissen kan veroorzaken.

Diabetes

Bij diabetes, vooral bij hypoglykemie (lage bloedsuikerspiegels), kan een metaalsmaak in de mond optreden. Symptomen van hypoglykemie omvatten zweten, koude rillingen, nervositeit, prikkelbaarheid, vermoeidheid, verwardheid, bevingen, misselijkheid en soms zelfs toevallen en bewusteloosheid. De metaalsmaak is vaak een vroeg teken en kan veroorzaakt worden door een verhoogde adrenalineproductie. Sommige patiënten ervaren eerder een bittere smaak in de mond dan een metaalsmaak.

Giardia

Giardia is een parasitaire infectie die de dunne darm aantast en leidt tot symptomen zoals diarree en buikkrampen. De infectie wordt veroorzaakt door de protozoa Giardia lamblia en kan leiden tot een metaalsmaak in de mond, hoewel dit minder vaak wordt gerapporteerd. Behandeling omvat meestal antibiotica of antiparasitaire middelen om de infectie te bestrijden en symptomen te verlichten.

Lichen planus

Lichen planus is een chronische aandoening die huid, mondslijmvlies en geslachtsorganen kan aantasten. In de mond manifesteert het zich vaak als witte, pijnlijke vlekken, zweren of roodheid. Deze aandoening kan leiden tot veranderingen in de smaak, waaronder een metaalsmaak. Behandeling kan corticosteroïden omvatten om ontsteking en pijn te verminderen en de symptomen te beheersen.

Nierfalen

Nierfalen is een ernstige oorzaak van een metaalsmaak in de mond. Bij patiënten met diabetes mellitus kan diabetische nefropathie leiden tot nierfalen, wat een metaalsmaak kan veroorzaken. Nierfalen treft ongeveer één op de drie patiënten met diabetes type 1 en één tot vier op de tien patiënten met diabetes type 2. De ophoping van afvalstoffen in de nieren veroorzaakt een slechte adem (halitose) en een verlies van eetlust, wat bijdraagt aan een metaalsmaak in de mond.

Sinusproblemen

Sinusproblemen kunnen de geur- en smaakzintuigen beïnvloeden, wat kan leiden tot een metaalsmaak in de mond. Een verstopte neus, vaak een teken van sinusproblemen, kan deze smaakverandering veroorzaken. De metaalsmaak verdwijnt doorgaans zodra de sinusproblemen worden behandeld. Sinusaandoeningen die een metaalsmaak in de mond kunnen veroorzaken, zijn onder andere:

• allergieën
• middenoorontsteking
• een recente middenooroperatie
• infecties van de hogere luchtwegen
• medicatiegebruik
• neuspoliepen (goedaardige gezwellen in neus of sinussen)
• sinusitis
• verkoudheid

Slechte mondgezondheid

Slechte mondgezondheid kan leiden tot een metaalsmaak in de mond. Mensen die niet regelmatig hun tanden poetsen of flossen, hebben een verhoogd risico op smaakstoornissen door aandoeningen zoals gingivitis (tandvleesontsteking), parodontitis (ontsteking en schade aan het weefsel en bot dat de tanden ondersteunt) of tandinfecties. Slechte mondhygiëne kan ook leiden tot tandvleesbloedingen, wat de metaalsmaak kan verergeren. Het behandelen van deze aandoeningen met medicijnen kan de metaalsmaak verminderen. Regelmatige mondverzorging en tandartsbezoeken zijn essentieel om problemen tijdig te behandelen en te voorkomen. Bovendien kan een operatie zoals de verwijdering van verstandskiezen ook een metaalsmaak veroorzaken.

Zwarte haartong of gele haartong

Een zwarte haartong en een gele haartong zijn aandoeningen die ontstaan door veranderingen in de bekleding van de tong. Bij zwarte haartong worden de tongpapillen donker en kan de tong een zwarte, behaarde uitstraling krijgen door de ophoping van dode cellen en bacteriën. Bij gele haartong kleurt de tong geel door een ophoping van dode cellen en bacteriën, vaak in combinatie met een slechte mondhygiëne of een infectie. Beide aandoeningen kunnen leiden tot een metaalsmaak in de mond. Behandeling richt zich op het verbeteren van de mondhygiëne en het verwijderen van de ophoping van dode cellen en bacteriën door regelmatig poetsen en het gebruik van een tongschraper.

Oorzaken: Medische behandelingen en metaalsmaak in de mond

Beeldvormende onderzoeken

Bij enkele beeldvormende onderzoeken kan een patiënt tijdelijk een metaalsmaak in de mond ervaren, vooral bij een CT-scan van de ogen en oogkas en bij een radiografie (röntgenfoto).

Chirurgie

Tijdens een operatie aan het middenoor of bij het plaatsen van oorbuisjes kan de arts mogelijk de ‘chorda tympani’ beschadigen. Deze structuur, die zich dicht bij het binnenoor bevindt, is verantwoordelijk voor de smaak op de tong. Dit kan leiden tot smaakveranderingen, waaronder een metaalsmaak.

Kankerbehandeling

Kankerbehandelingen, zoals chemotherapie en radiotherapie aan het hoofd- en halsgebied, veroorzaken vaak bijwerkingen, waaronder smaakveranderingen. Deze behandelingen kunnen bij sommige patiënten de smaakpapillen en speekselklieren beschadigen, wat kan resulteren in een metaalsmaak. Deze verandering is meestal tijdelijk; de normale smaaksensaties keren terug zodra de behandeling is beëindigd.

Medicijnen

Een aantal geneesmiddelen kan als bijwerking een vervelende metaalsmaak in de mond veroorzaken. Dit gebeurt vaak wanneer het lichaam bezig is met het absorberen van de medicatie. Bijwerkingen van medicijnen kunnen ook leiden tot een droge mond (xerostomie), wat soms gepaard gaat met een metaalsmaak. Enkele veelvoorkomende geneesmiddelen die bekend staan om het veroorzaken van een metaalsmaak zijn onder andere:

• antibiotica
• antidepressiva en andere psychiatrische medicijnen
• antihistaminica (medicijnen tegen allergische reacties)
• bloeddrukmedicijnen
• diuretica (plaspillen)
• glaucoommedicijnen (behandeling van de oogziekte glaucoom, waarbij de oogboldruk te hoog is en schade aan de oogzenuw veroorzaakt)
• nicotinepleisters
• osteoporosemedicijnen (bisfosfonaten)
• schimmeldodende medicijnen (antimycotica)
• steroïden (krachtige ontstekingsremmende medicijnen)

Vitaminen

Vitaminen die zware metalen zoals koper, zink of chroom bevatten, kunnen soms de oorzaak zijn van een metaalsmaak. IJzersupplementen, calciumsupplementen of bepaalde vitaminen die door zwangere vrouwen worden ingenomen, kunnen tot hetzelfde probleem leiden. De smaak verdwijnt meestal wanneer het lichaam de vitaminen absorbeert. Het is echter raadzaam om de dosis te controleren.

Zwangerschap

Tijdens de vroege stadia van de zwangerschap ervaren sommige vrouwen als gevolg van hormonale veranderingen een verandering in smaak en geur (hyposmie). Dit kan vergelijkbaar zijn met de ochtendmisselijkheid (braken en misselijkheid) die vooral in het eerste trimester van de zwangerschap voorkomt. De metaalsmaak verdwijnt meestal na verloop van tijd bij de meeste vrouwen.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ervaren van een metaalsmaak in de mond verhogen. Het gebruik van bepaalde medicatie is een belangrijke risicofactor, vooral bij langdurig gebruik. Mensen met slechte mondhygiëne of orale infecties hebben een verhoogd risico op smaakstoornissen. Voedingsdeficiënties, zoals een tekort aan essentiële vitaminen en mineralen, spelen ook een rol. Daarnaast zijn mensen met chronische ziekten zoals diabetes, nierziekte en leveraandoeningen meer vatbaar voor smaakstoornissen. Roken en het gebruik van alcohol kunnen ook bijdragen aan een verstoorde smaakperceptie.

Geassocieerde symptomen

Een metaalsmaak in de mond gaat vaak gepaard met andere symptomen die afhankelijk zijn van de onderliggende oorzaak. Dit kan onder andere een droge mond, een verminderde eetlust, en een slechte mondgeur omvatten. Bij een orale infectie kunnen symptomen zoals een branderigheid in de mond, pijn en roodheid van het tandvlees optreden. Bij voedingsdeficiënties kunnen ook symptomen zoals vermoeidheid, huiduitslag en andere tekorten aan voedingsstoffen aanwezig zijn. Als de metaalsmaak het gevolg is van een medicijn, kunnen er bijkomende bijwerkingen zoals misselijkheid of maagklachten optreden.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen die gepaard kunnen gaan met een metaalsmaak in de mond en die een medische evaluatie vereisen zijn onder andere aanhoudende of verergerende smaakstoornissen, ernstige pijn in de mond, moeite met slikken, en tekenen van een ernstige allergische reactie zoals zwelling van de lippen of tong. Andere alarmtekens kunnen zijn: onverklaarbare vermoeidheid, gewichtsverlies, en symptomen van een systemische ziekte zoals koorts of algemene malaise.

Diagnose en onderzoeken

De arts zal verschillende onderzoeken uitvoeren. Eerst volgt een vraaggesprek over de algemene gezondheidsgeschiedenis en het medicatiegebruik van de patiënt. Vervolgens wordt een lichamelijk onderzoek van de oren, neus en keel uitgevoerd. Mogelijk wordt ook een smaaktest gedaan om eventuele smaakstoornissen te diagnosticeren. Bij tandproblemen of slechte mondhygiëne volgt een tandheelkundig onderzoek. Indien nodig worden aanvullende beeldvormende onderzoeken uitgevoerd, zoals een röntgenfoto (bij problemen met de zenuwen in de mond of het hoofd) of een CT-scan of MRI-scan bij een sinusprobleem. Als de arts vermoedt dat de patiënt lijdt aan een andere aandoening, kunnen aanvullende laboratoriumonderzoeken en beeldvormende onderzoeken worden uitgevoerd.

Behandeling door medicatie en tips

Wanneer medische behandelingen de smaakstoornis veroorzaken, is dit vaak een tijdelijk probleem, of kan de arts de medicatie aanpassen. Afhankelijk van de oorzaak kan de arts medicijnen voorschrijven om de metaalsmaak te verlichten. Daarnaast kunnen patiënten enkele adviezen opvolgen om de metaalsmaak te verminderen:

• de mond spoelen met zuiveringszout
• de tanden poetsen en flossen na het eten
• keukengerei zonder metaal gebruiken en voorverpakt voedsel zonder metaal consumeren
• meer water drinken (behalve als de onderliggende oorzaak nierfalen is)
• stoppen met roken
• suikervrije kauwgom kauwen of suikervrije pepermuntjes eten
• verschillende kruiden en marinades uitproberen bij het eten
• voedings-, drink- of levensstijlgewoonten aanpassen, zoals bijvoorbeeld meer citrusvruchten eten

Prognose

De prognose voor een metaalsmaak in de mond hangt af van de onderliggende oorzaak. In veel gevallen kan de metaalsmaak verdwijnen zodra de oorzaak effectief wordt behandeld. Bij medicatiegerelateerde smaakstoornissen kan een wijziging in de medicatie leiden tot verbetering. Als de metaalsmaak het gevolg is van een chronische aandoening, kan de prognose variëren afhankelijk van hoe goed de aandoening onder controle is. Over het algemeen is de prognose goed als de onderliggende oorzaak tijdig wordt geïdentificeerd en behandeld.

Complicaties

Hoewel een metaalsmaak in de mond op zichzelf niet ernstig is, kunnen er complicaties ontstaan als het niet wordt behandeld of als de onderliggende oorzaak ernstig is. Langdurige smaakstoornissen kunnen leiden tot een verminderde eetlust, wat kan resulteren in gewichtsverlies en ondervoeding. Daarnaast kunnen de symptomen de kwaliteit van leven beïnvloeden, vooral als ze gepaard gaan met andere ernstige symptomen. In gevallen van systemische aandoeningen kunnen complicaties optreden die verband houden met de onderliggende ziekte, zoals nier- of levercomplicaties.

Preventie

Preventie van een metaalsmaak in de mond omvat het vermijden van bekende risicofactoren en het handhaven van een goede mondhygiëne. Dit omvat regelmatig tandenpoetsen, het gebruik van mondspoelingen en het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik. Een evenwichtig voedingspatroon dat rijk is aan essentiële vitaminen en mineralen kan ook helpen om voedingsdeficiënties te voorkomen. Het is belangrijk om medicatie alleen volgens voorschrift te gebruiken en eventuele bijwerkingen met een arts te bespreken. Regelmatige medische controles kunnen helpen om systemische aandoeningen vroegtijdig te identificeren en te behandelen.

Lees verder

• Smaakstoornis: Verminderd smaakgevoel (smaakverlies)
• Zoute smaak in mond: Oorzaken van zoutachtige smaak
• Zoete smaak in mond: Oorzaken van fruitige smaak
• Zeepachtige smaak in mond: Oorzaken van zeepsmaak
• Bittere smaak in mond: Oorzaken van bitter smaakgevoel