Humane T-lymfotrope virus type-1 (HTLV-1): Virale infectie

Het humane T-lymfotrope virus type-1 (HTLV-1) veroorzaakt diverse mogelijke aandoeningen zoals kanker van het bloed of de lymfocyten (soort witte bloedcellen), verlamming van de onderste ledematen en andere mogelijke neurologische symptomen, een ontsteking van de gewrichten en een ontsteking van de huid. De verspreiding van het virus verloopt via bloed, via borstvoeding en via onveilig seksueel contact. Het virus werd door wetenschappers voor het eerst ontdekt in 1980. Het is het eerste ontdekte retrovirus.

• Epidemiologie van humane T-lymfotrope virus type-1
• Oorzaken van virale infectie
• Verspreiding van virus
• Symptomen
• Gewrichten
• Huid
• Kanker
• Verlamming en neurologische tekenen
• Geassocieerde aandoeningen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van HTLV-1
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie van humane T-lymfotrope virus type-1

Naar schatting zijn anno oktober 2020 wereldwijd 20 miljoen patiënten besmet met het humane T-lymfotrope virus type-1 en dit voornamelijk in Centraal Australië, Gabon, Peru, Brazilië, Japan en het Caribisch gebied. Af en toe komt een ziekte veroorzaakt door het virus ook tot stand in Europa zoals in België of Roemenië. Het virus ontplooit zich het vaakst in minder welgestelde gebieden. Vrouwen zijn tot slot het vaakst getroffen.

Oorzaken van virale infectie

Het humane T-lymfotrope virus type-1 (HTLV-1) is een retrovirus, net zoals het hiv-virus. Het humane T-lymfotrope virus type-1 veroorzaakt myelopathie (schade aan het ruggenmerg) / tropische spastische parese. Ook is HTLV verantwoordelijk voor bepaalde kankers zoals een adult T-celleukemie en een type non-Hodgkinlymfoom. Verder worden nog andere lichaamsstructuren aangetast door het virus. De exacte oorzaak van het virus is niet bekend anno oktober 2020.

Verspreiding van virus

De verspreiding van het virus gebeurt via:

• de borstvoeding (hierdoor worden ook baby’s van geïnfecteerde moeders besmet)
• een bloedtransfusie
• een orgaantransplantatie
• het delen van naalden
• onveilig seksueel contact

Na besmetting nestelt het virus zich in de DNA-code van patiënten.

Symptomen

Vaak is het virus reeds tientallen jaren in het lichaam van de patiënt alvorens de eerste tekenen verschijnen. Circa één op de twintig patiënten krijgt te maken met tekenen. Sommige patiënten ervaren echter geen symptomen.

Gewrichten

HTLV-1 tast mogelijk de gewrichten aan (HTLV-geassocieerde arthropathie) waarbij twee tot vier gewrichten getroffen zijn (oligoartritis). Een patiënt met septische (infectieuze) artritis kampt dan met een gewrichtsontsteking aan voornamelijk de schouders, polsen en knieën. Koorts, spierpijn (myalgie) en huidletsels treden gewoonlijk op bij het begin van de ontsteking van meerdere gewrichten.

Huid

Infectieuze dermatitis (ontsteking van de huid veroorzaakt door het virus) is eveneens één van de mogelijke klinische presentaties van het virus. Deze huidinfectie, die vooral kinderen treft, veroorzaakt eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid) en grote wonden.

Kanker

Adult T-celleukemie / lymfoom is een vorm van kanker die wordt veroorzaakt door witte bloedcellen die zich abnormaal snel vermenigvuldigen. Deze vorm van kanker tast het bloed (leukemie) of de lymfeklieren (lymfoom, meer bepaald een non-Hodgkinlymfoom) aan.

Adult T-celleukemie / lymfoom ontwikkelt zich:

• bij 1 op de 30 of 40 patiënten die besmet zijn met HTLV-1
• meestal bij patiënten die als baby zijn geïnfecteerd
• meestal tientallen jaren nadat de infectie is opgelopen

Sommige typen adult T-celleukemie / lymfoom ontwikkelen zich zeer snel, terwijl andere zich veel langzamer ontwikkelen.

De symptomen bestaan meestal uit:

• braken
• een huiduitslag
• gezwollen lymfeklieren
• koorts
• misselijkheid
• vermoeidheid
• zweten

Verlamming en neurologische tekenen

Bij circa één op de honderd patiënten met een HTLV-1-infectie treedt schade op aan het ruggenmerg, hetgeen resulteert in een progressie verlamming van het onderlichaam. Meestal zijn veertigplussers hierdoor getroffen. De eerste tekenen zijn subtiel en bestaan uit loopproblemen, onverklaarbare valpartijen, spierstijfheid en spierkrampen, lage rugpijn, obstipatie, urinaire urgentie (een dringende behoefte om vaker te plassen) / urineincontinentie, fecale incontinentie (onvrijwillig verlies van stoelgang) en gevoelloosheid of pijn in de onderste ledematen. In de loop van de jaren volgt progressieve spierzwakte in de benen, gevolgd door de verergering van de darm-, urine- en sensorische symptomen. De progressie is wel variabel: Sommige patiënten zijn na enkele maanden al rolstoelgebonden terwijl anderen na vele decennia nog mobiel zijn.

Andere neurologische aandoeningen komen soms ook tot uiting bij met HTLV-I geïnfecteerde patiënten, waaronder een ziekte in de perifere zenuw (neuropathie), een spierziekte (myopathie), milde cognitieve gebreken, een amyotrofisch lateraal sclerose-achtig syndroom en tremoren (bevingen).

Geassocieerde aandoeningen

Een infectie met HTLV-I gaat soms gepaard met systemische symptomen zoals pulmonaire alveolitis, een ontsteking van het oog (uveïtis), een ontsteking van de gewrichten (artritis) en een ontsteking van de schildklier (thyeoïditis). Het Sicca-syndroom, dat zich kenmerkt door droge ogen en een droge mond, komt vaak voor. Cystitis (blaasontsteking met plasproblemen) en prostatitis (prostaatklierontsteking) komen sporadisch ook tot stand.

Diagnose en onderzoeken

Het virus is op te sporen via antilichamen via een bloedonderzoek. Bij veel patiënten blijft de virale infectie sluimerend aanwezig zonder symptomen te veroorzaken. Daardoor gebeurt de diagnose soms per toeval omdat de arts het bloed onderzoekt om een andere reden.

Behandeling van HTLV-1

Er is anno oktober 2020 geen vastgestelde behandeling voor een HTLV-1-virusinefctie. De arts zet antivirale medicijnen of andere medicatie in die de symptomen van een ziekte veroorzaakt door HTLV vertragen. Chemotherapie, stamceltherapie en antivirale medicijnen behandelen adult T-cel leukemie / lymfoom. Fysiotherapie is ook nuttig bij neurologische symptomen en gewrichtsproblemen. Urinekatheters zijn bruikbaar bij incontinentie.

Complicaties

Wanneer de huid aangetast is of verlamming optreedt, worden patiënten sociaal en economisch mogelijk uitgesloten van de maatschappij. Dit leidt tot meer armoede en een nog grotere verspreiding van het virus, ook omdat HTLV niet goed bekend is bij artsen en bij de bevolking.

Preventie

Het is belangrijk om veilig seksueel contact uit te oefenen. Besmette moeders voeden hun kinderen voorts best met poedermelk in plaats van moedermelk. Ook het delen van naalden is uit den boze.