De Geschiedenis van Aids

Aids is meer dan een ziekte, meer dan een epidemie. Aids heeft grote invloed op de economie van een land omdat het toeslaat bij de productieve leeftijdsgroepen. Daarnaast heeft het grote invloed op het persoonlijk leven van mensen, vanwege de angst die met besmetting samenhangt. In dit artikel aandacht voor de geschiedenis van aids.

Oorsprong

De oorsprong van hiv/aids is niet helemaal duidelijk. In het algemeen wordt aangenomen dat de oorsprong te vinden is in Afrika. Waarschijnlijk zijn er al mensen met hiv geweest in de jaren zestig, maar omdat de ziekte nog onbekend was, viel dat niet op. Het begin van de daadwerkelijke epidemie begon waarschijnlijk eind jaren zeventig. In 1980 had de ziekte zich over de vijf continenten verspreid en waren zo’n 100.000 tot 300.000 mensen besmet geraakt.

Toename van Longziekte

De ontdekking van de ziekte begon met de toename in een aantal tot die tijd vrij onbelangrijke ziekten. In New York ontwikkelde zich een agressieve versie van het Kaposi’s Sarcoma, een relatief milde vorm van huidkanker die op dat moment vooral bij bejaarden voorkwam. De nieuwe versie van KS kwam voor onder jonge homosexuelen. In zowel New York als Californië kwamen opeens ongekend veel gevallen voor van een tot dan toe vrij zeldzame longaandoening. Centers for Disease Control (CDC) in de Verenigde Staten publiceerden een rapport over de longaandoening en dit werd later gezien als ‘het begin van aids’, maar eigenlijk is het het begin van het bewustzijn van aids.

“Homoziekte”

Men zag in dat er een nieuwe ziekte was opgedoken en nu was de vraag hoe men besmet raakte. De kennis veranderde voortdurend en aanvankelijk werd de ziekte als een homoziekte beschouwd, omdat het alleen bij homosexuelen voorkwam. Heterosexuelen en vrouwen waren aanvankelijk niet besmet. In december 1981 echter bleek die vooronderstelling onjuist te zijn, er werden gevallen ontdekt bij drugsgebruikers. En het eerste geval van aids in Groot-Brittannië werd vastgelegd. De ziekte had vooralsnog geen naam en sommige mensen bleven het hardnekkig als een homoziekte zien, zoals blijkt uit bijvoorbeeld de benaming in The Lancet ‘gay compromise syndrome’. In juni 1982 dook voor het eerst data op dat de ziekte sexueel overdraagbaar zou kunnen zijn.

Aids

Met het opduiken van gevallen in Haïti vermoedden sommigen dat de ziekte daar haar oorsprong zou kunnen vinden. Voor het eerst doken nu ook zieken op onder hemofilie-patiënten. Met het opduiken van heterosexuele mannen als dragers van de ziekte werden de oude benamingen onbruikbaar en in augustus 1982 kreeg de ziekte haar naam, het acroniem Aids (Acquired Immune Deficiency Syndrome). Nog steeds was echter niet duidelijk wat voor besmetting met de ziekte zorgden, maar er kwamen organisaties op die zich met de ziekte bezig hielden en sommigen raden aan om voorzichtig om te gaan met homosexuele contacten. In diezelfde periode overleed een kind van twintig maanden aan de gevolgen van aids-gerelateerde infecties. Het kind had diverse bloedtransfusies gehad en men begon er rekening mee te houden dat bloed een mogelijke vorm van besmetting in kon houden. Ook werd het duidelijk dat het gevaar van besmetting van een zwangere vrouw voor haar ongeboren kind kon bestaan. Met het opduiken van besmette kinderen, hemofiliepatiënten en anderen, begon de publieke opinie met betrekking tot de ziekte te veranderen. Het was duidelijk niet alleen een homoziekte. Ook in Europa begonnen zich steeds meer gevallen van aids voor te doen. Daarnaast raakten ook vrouwen besmet, waardoor duidelijk werd dat ook heterosexuele contacten tot besmetting konden leiden. In 1984 ging in Amsterdam een kleinschalig project van start waarbij het mogelijk was om gebruikte naalden in te wisselen voor nieuwe, dit met het oog op besmetting via bloed.

Aids en Afrika

Omdat onduidelijk bleef hoe besmetting precies plaats vond, raakten sommige mensen in paniek. In de Verenigde Staten stond paniek met betrekking tot Haïtianen, die als mogelijke dragers van de ziekten werden gezien. En ook homosexuelen bleven een slechte naam houden. In Europa leek het alsof er twee versies van de ziekte bestonden: homosexuelen die contacten hadden gehad met Amerikanen en mensen van Afrikaanse origine die de ziekte droegen. Omdat deze Afrikanen (vooral in België en Frankrijk) geen homosexuele contacten hadden gehad, geen bloedtransfusies hadden ondergaan en geen intraveneuze drugsgebruikers waren, begon men met onderzoek naar de ziekte in Centraal Afrika. In landen als Oeganda en Congo was al een tijd sprake van een ziekte die lokaal bekend stond als ‘slim’.

LAV of HTLV-III

Het Pasteur Instituut in Frankrijk had intussen een nieuw virus geïsoleerd waarvan men vermoedde dat het de oorzaak was van aids, het virus werd LAV genoemd. Aanvankelijk ging dit feit verloren in het gekrakeel over de ziekte. Een jaar later stelde Dr. Gallo van het National Cancer Institute dat hij het aids-virus had geïsoleerd, hij noemde het HTLV-III. Al snel kwam men met een test die zekerheid gaf of iemand al dan niet besmet was. In januari 1985 bleek dat LAV en HTLV-III hetzelfde virus betroffen. In datzelfde jaar werd de eerste Internationale Conferentie over Aids gehouden in Atlanta. Hierbij waren de drie belangrijkste discussiepunten: aids op internationaal gebied, de aidstest en de mogelijkheid van heterosexuele besmetting. Na de conferentie besloot de WHO (Wereld Gezondheids Organisatie) wereldwijde actie te ondernemen.

Medicijn

De acteur Rock Hudson overleed op 3 november 1985. Hij was de eerste beroemdheid die overleed aan de ziekte. Omdat de definitie van aids zoals die in 1982 was opgesteld in de VS niet voldeed voor gebieden in Afrika, daarom werd een nieuwe definitie opgesteld die bekend werd onder de Bangui definitie. Westerse deskundigen begonnen zich bewust te worden van wat er gaande was in Afrika en kregen oog voor de ‘slim-ziekte’, die al enige jaren vele slachtoffers maakte. Ook werd duidelijk dat borstvoeding een manier van besmetting kon zijn. Tegelijkertijd werd in 1985 de eerste besmetting in China vastgelegd. In 1986 kwam voor het eerst een medicijn op de markt dat de aanval van het virus afzwakte: azidothymidine (AZT).

HIV

Vanwege gekrakeel tussen de Amerikanen en de Fransen over de naam van het nieuwe virus (waarbij elk vond dat zij de eerste ontdekkers waren) werd een nieuwe naam gekozen: HIV (Human Immunodeficiency Virus). Op de internationale conferentie in Parijs sprak Dr. Mahler, directeur van de WHO zijn zorg uit dat wereldwijd al 10 miljoen mensen besmet zouden kunnen zijn met hiv.