Virusziekte of virale ziekte

Een virusziekte, ook wel virale ziekte genoemd, komt net zo vaak voor bij de mens als bij knaagdier, konijn, hond of kat. Bij de mens is de verkoudheid een bekende en veel voorkomende virusziekte. Ook de mazelen, de bof of AIDS wordt veroorzaakt door een virus. Daarnaast veroorzaken sommige virussen bepaalde vormen van kanker. Er zijn virussen met een korte en met een lange incubatietijd. Bij deze laatste kan het soms tot jaren duren voordat de ziekte tot uiting komt.

Wat is een virus?

Een virus is geen diersoort en ook geen organisme. Dit in tegenstelling tot een bacterie, dat wel een organisme is. Een virus wordt niet gezien als een levend wezen met een eigen metabolisme. Een virus is voor de voortplanting afhankelijk van zijn gastheercel. De gastheercel zal hierbij afsterven. Buiten een gastheerorganisme is een virus niet in staat zich voort te planten. Een virus is niet met het blote oog te zien. Het heeft een diameter van slechts 0,000 000 020 tot 0,000 000 300 meter. Dit komt overeen met 20 tot 300 nanometer.

Latent virus

Latente virussen zijn virussen die de gastheer ziek maken, en daarna latent aanwezig blijven. Dit houdt in dat het virus niet wordt afgebroken door het lichaam. Het is en blijft in het lichaam aanwezig, maar veroorzaakt op dat moment geen ziektebeeld meer. Onder bepaalde omstandigheden wordt het virus weer actief, waarna de gastheer duidelijke ziekteverschijnselen krijgt. Een belangrijk voorbeeld van een latent virus is het herpesvirus. De bekende koortslip, maar ook gordelroos wordt veroorzaakt door het herpesvirus. Waterpokken vallen hier ook onder. Kinderen die waterpokken gehad hebben, blijven drager van het herpesvirus. Het veroorzaakt geen ziektebeeld mee maar is dus wel latent aanwezig. Op latere leeftijd kan het virus weer actief worden en gordelroos veroorzaken.

Korte en lange incubatietijd

Virussen worden onderscheiden in twee groepen: met een korte en een lange incubatietijd. De incubatietijd is de periode tussen besmetting en het uitbreken van het eerste ziekteverschijnsel. Voor het griepvirus en het verkoudheidsvirus bedraagt de incubatietijd 3 tot 10 dagen, afhankelijk van het type virus. Het bof-virus heeft een incubatietijd van 12 tot 25 dagen. Voor de mazelen bedraagt dit 7 tot 18 dagen. AIDS wordt ook veroorzaakt door een virus, het HI-virus (HIV). De incubatietijd van het HIV bedraagt 9 tot 10 jaar. In deze periode wordt men ook wel seropositief genoemd. Na de incubatietijd ontstaan er ziektebeelden en heeft men AIDS.

De kortste incubatietijd voor een virus bestaat uit slechts enkele uren. Ook kan een korte incubatie tijd bereikt worden door de plaats waar het virus het lichaam binnendringt. Bij hondsdolheid (rabiës) is de incubatietijd veel korter wanneer het virus via een (honden)beet in het gezicht zijn weg naar de hersenen vindt. Via een beet aan de voet is de incubatietijd veel langer.

Kanker

Bepaalde virussen kunnen vormen van kanker veroorzaken. Zo is bekend dat baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door het humaan papillomavirus. Dit virus wordt in de meeste gevallen afgebroken door het afweersysteem. Wanneer dit niet het geval is, kan er baarmoederhalskanker ontstaan.

Het HTLV-virus type 1 en 2 veroorzaakt zeldzame vormen van leukemie oftewel bloedkanker. Dit type virus komt in Europa vrij weinig voor. In Afrika en Japan wordt het meer gezien. Ook het Epstein-Barr virus kan leukemie veroorzaken. Toch kan besmetting met een virus ook juist tegen kanker beschermen. Hoe meer een kind in zijn jonge levensjaren besmet is geweest met virussen, hoe beter de afweer tegen kankerverwekkende virussen.

Virus bij konijn, knaagdier, hond en kat

Niet alleen mensen worden ziek door een virus, dieren ook. Menselijke virussen zijn allemaal ontstaan uit virussen die een dier als gastheer hadden. Ze zijn overgegaan op de mens en daar gemuteerd, zodat ze zich kunnen voortplanten in de menselijke gastheercellen. Bij konijnen en knaagdieren komt vaak VHD oftewel VHS voor. Het is een dodelijke virusziekte. Ook Myxomatose wordt door een virus veroorzaakt en zorgt ieder jaar weer voor veel dode konijnen. Inenten tegen dit type virus is vaak wel aan te raden, vooral wanneer men in het buitengebied woont.

Bij honden is parvo een bekende virusziekte. Het komt het vaakst voor bij pups en veroorzaakt meestal de dood. Ook volwassen, niet ingeënte honden lopen kans op besmetting. Hepatits Contagiosa Canis (HCC) is een andere virusziekte bij honden. Kennelhoest en rabiës (hondsdolheid) zijn ook bekende ziekten die worden veroorzaakt door een virus. Rabiës is ook nog eens besmettelijk voor de mens.

Bij katten komt FeLV oftewel leukemie voor, veroorzaakt door een virus. Ook kattenaids of kat FIV wordt vaak gezien onder katten. Kattenniesziekte wordt veroorzaakt door zowel een virus als een bacterie. Tegen de meeste virusziekten is een goede inenting mogelijk. Sommige entingen mogen pas vanaf een bepaalde leeftijd toegediend worden. Jonge dieren moeten daarom weggehouden worden van andere (zieke) dieren.