Blaasstenen: Harde ophopingen van mineralen in de blaas

Blaasstenen zijn harde ophopingen van mineralen die zich in de blaas bevinden. Deze ophoping van mineralen gebeurt wanneer de blaas zich niet volledig ledigt na het plassen. Uiteindelijk concentreert de overgebleven urine, en zetten de mineralen in de urine zich om in kristallen. Heel wat aandoeningen en andere factoren resulteren in blaasstenen, maar vaak is een prostaatvergroting bij mannen de grootste uitlokkende factor. Meestal veroorzaken blaasstenen geen symptomen, maar af en toe ontstaan toch diverse problemen zoals onder andere pijn en urineproblemen. Kleine blaasstenen verlaten vaak zelf het lichaam via de urine. Via de voeding zijn deze te voorkomen alsook te behandelen, en ook enkele plastips zijn nuttig, maar soms is een medische procedure nodig. Onbehandeld veroorzaken blaasstenen namelijk infecties of andere complicaties.

• Synoniemen blaasstenen
• Oorzaken en risicofactoren
• Chirurgie
• Cystocele
• Divertikels
• Geslacht
• Medische apparatuur
• Nierstenen
• Ontsteking
• Verlamming
• Verstopping van de blaas
• Voeding
• Symptomen: Problemen met de urine en het plassen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via voeding, plastips en chirurgie
• Complicaties van harde ophopingen van mineralen in de blaas
• Prognose van stenen in de blaas

Synoniemen blaasstenen

Blaasstenen zijn eveneens gekend onder deze synoniemen:

• calculus vesicae
• cystoliet

Oorzaken en risicofactoren

Blaasstenen zijn het resultaat van een reeds bestaand probleem zoals een urineweginfectie. Zij vormen zich vaak wanneer de blaas zich niet volledig ledigt, zodat de urine die achterblijft, kristalliseert in een steen (kristallurie). Onderliggende aandoeningen, medische behandelingen en andere factoren dragen bij aan de vorming van blaasstenen.

Chirurgie

Een chirurgische behandeling van stressincontinentie (lekkage van urine door beweging) bij vrouwen leidt soms tot de ontwikkeling van blaasstenen. Ongeveer één op de twintig patiënten die blaasvergrotingschirurgie ondergaat, ontwikkelt blaasstenen.

Cystocele

Cystocele, ook gekend als een “cystokèle” of “blaasbreuk” is letterlijk vertaald een met huid bedekte uitpuiling of uitzakking van de urineblaas. De blaaswand bij vrouwen verzwakt en zakt soms in de vagina. Hierdoor is de urinestroom in de blaas geblokkeerd. Een cystocele ontwikkelt zich gedurende een periode van overmatige belasting zoals tijdens de bevalling of zwaar tillen, of terwijl de patiënt langdurig op het toilet zich bij constipatie.

Divertikels

Blaasdivertikels zijn zakvormige uitstulpingen die zich in de blaas vormen. Indien de zakjes tot een grote omvang groeien, houden ze urine vast en voorkomen ze dat de blaas zich volledig ledigt. Blaasdivertikels zijn aangeboren of ze ontwikkelen zich als complicatie van een infectie of prostaatvergroting.

Geslacht

Haast enkel mannen lijden aan blaasstenen. Vooral oudere mannen ontwikkelen snel prostaatproblemen. Ook jonge mannen in geïndustrialiseerde landen krijgen sneller blaasstenen omdat de voeding vooral bestaat uit suiker en vet waardoor het risico op blaasgruis verhoogt.

Medische apparatuur

Blaaskatheters veroorzaken soms blaasstenen. Deze katheters zijn effectief maar toch blijft af en toe nog wat urine achter in de blaas. Mineraalkristallen, die zich later ontwikkelen in stenen, ontstaan meestal op het oppervlak van deze apparaten.

Nierstenen

Nierstenen verplaatsen zich soms naar beneden en komen dan terecht in de blaas.

Ontsteking

Blaasstenen ontwikkelen zich eveneens bij een blaasontsteking (cystitis). Dit is het gevolg van een urineweginfectie of radiotherapie aan het bekkengebied.

Verlamming

Patiënten met een ernstig letsel aan de ruggengraat en een verlies van spiercontrole in het bekkengebied (verlamming) zijn niet in staat zijn om de blaas te ledigen.

Verstopping van de blaas

Andere risicofactoren voor blaasstenen zijn onder meer een obstructie (verstopping) van de blaas. Dit gebeurt bij een geblokkeerde urinestroom door bijvoorbeeld een prostaatvergroting (benigne prostaathypertrofie) omdat de prostaat tegen de urinebuis drukt. De urinestroom is eveneens geblokkeerd bij een neurogene blaas (zenuwschade door ziekte of letsel met plasproblemen), een aandoening waarbij de zenuwen beschadigd zijn wat resulteert in een oncontroleerbare blaasfunctie. Een neurogene blaas is het gevolg van een beroerte, multiple sclerose (chronische auto-immuunaandoening), spina bifida (open rug) enzovoort. Ongeveer één op de tien patiënten met een neurogene blaas ontwikkelt naar schatting blaasstenen.

Voeding

Een voeding met veel vet, suiker of zout en met weinig vitamine A en weinig vitamine B verhoogt het risico op blaasgruis. Dit geldt vooral bij patiënten die onvoldoende vocht drinken. Onvoldoende vocht in combinatie met ondervoeding, is ook een risicofactor, wat veel voorkomt in ontwikkelingslanden. Hierdoor verandert de chemische samenstelling van de urine waardoor de patiënt gemakkelijker nierstenen vormt.

Symptomen: Problemen met de urine en het plassen

Soms blijven de blaasstenen vastzitten aan de blaaswand of urineleider. Patiënten ontwikkelen één blaassteen of anders een groep blaasstenen. De stenen variëren in vorm (bolvormig of onregelmatige vorm). Volgende symptomen zijn mogelijk bij blaasstenen:

• pijn of ongemak in de penis (penispijn)
• bloed in de urine (hematurie)
• een branderig gevoel bij het plassen
• een overactieve blaas met frequent urineren (pollakisurie) gedurende de dag maar ook ‘s nachts (nycturie)
• moeilijk urineren of onderbreking van de urinestroom
• pijn bij het plassen (dysurie)
• pijn in de onderbuik (vaak ernstig)
• troebele urine of abnormaal donkergekleurde urine

Diagnose en onderzoeken

De arts voert mogelijk diverse onderzoeken uit om blaasstenen te identificeren zoals:

• een bloedonderzoek: Hiermee spoort de arts een infectie van de blaas op.
• een CT-scan
• een cystoscopie: Dit is een inwendig kijkonderzoek van de blaas waarmee de uroloog de blaasstenen ziet.
• een digitaal rectaal onderzoek: De arts spoort hiermee een prostaatvergroting op.
• een echografie
• een lichamelijk onderzoek: De arts betast de onderbuik en bemerkt de vergrote blaas.
• een röntgenfoto: Hiermee identificeert de arts blaasstenen, al zijn niet alle soorten blaasstenen zichtbaar via radiografisch onderzoek.
• een urineonderzoek
• speciale beeldvorming van de urinewegen zoals een intraveneuze pyelografie (dit is een onderzoek dat de arts inzet om afwijkingen in de urinewegen op te sporen)

Behandeling via voeding, plastips en chirurgie

Zelfzorg
Voeding
Vaak speelt de voeding een grote rol bij de vorming van blaasstenen. Een slechte voeding wijzigt de chemische structuur van urine, waardoor de kans op blaasstenen verhoogt. Een gezonde en evenwichtige voeding is bijgevolg belangrijk om het risico op het vormen van blaasstenen te verminderen. Dit houdt in dat de patiënt een vezelrijke voeding nuttigt met weinig vet maar wel met diverse voedzame voedingsmiddelen. Goede voedingsproducten zijn onder meer veel volle granen, fruit en groenten, magere zuivel en magere eiwitbronnen, zoals gevogelte en vis. Peterselie is een natuurlijk diureticum (vocht afdrijvend middel) dus dit verhoogt de urineproductie waardoor het gemakkelijker voor de blaassteen om het lichaam te verlaten via de urine. Yoghurt heeft verder goede en gezonde bacteriën waardoor het lichaam een gezonde flora behoudt. Tevens is het drinken van voldoende vocht nodig om de blaas te spoelen. Goede dranken omvatten water, kokoswater, rozenwater, ananassap, ongezoete vruchtensap, veenbessensap, sinaasappelsap of uiensap. Uitdroging en onvoldoende waterinname zijn namelijk risicofactoren voor het ontwikkelen van blaasstenen. Minstens acht glazen per dag zijn aanbevolen.

Plastips
Verder helpt het om zittend te plassen bij prostaatvergroting en dubbel te plassen (plassen, even stoppen en dan terug plassen) bij een urineweginfectie. Bovendien is het nodig om meteen te gaan plassen bij het voelen van een aandrang en dit niet uit te stellen. Constipatie voorkomen is tot slot aanbevolen; desnoods neemt de patiënt hiervoor laxeermiddelen (geneesmiddelen bij obstipatie) in.

Professionele medische zorg
De meeste stenen verlaten spontaan de blaas via de urine. Grotere blaasstenen moet de arts verwijderen, omdat ze anders leiden tot complicaties, zoals verstopping en verdere besmetting. Cystolithoclasie is een medische behandeling waarbij de arts een buisje met een camera aan het uiteinde door de urineleider in de blaas inbrengt. Hij verbrijzelt vervolgens deze stenen in kleinere stukken door middel van diverse mechanische apparaten zodat deze nadien gemakkelijk uit te spoelen zijn. Open chirurgie is nodig wanneer de blaasstenen te groot zijn om te breken. De arts maakt hierbij een incisie (snede) in de blaas om de stenen te verwijderen.

Complicaties van harde ophopingen van mineralen in de blaas

Soms krijgt een patiënt met blaasstenen te maken met terugkerende urineweginfecties. Bij andere patiënnten ontstaat een chronische blaasdisfunctie. Een patiënt voelt hierbij dan chronische pijn, of hij moet vaak plassen (pollakisurie). In sommige gevallen kan hij zelfs niet plassen omdat de blaasstenen de urine blokkeren (urineretentie).

Prognose van stenen in de blaas

De behandeling van blaasstenen is meestal zeer succesvol waardoor de patiënt niet meer kampt met blaasstenen. Als de oorzaak niet verholpen is, keren blaasstenen soms terug.

Lees verder

• Obstructieve uropathie: Blokkering van urinestroom
• Blaasdruk: Oorzaken van gevoel van druk op de blaas
• Blaaskanker: Kanker in blaas met bloed in urine
• Blaaspoliepen: Goedaardig gezwel in blaas met bloed in urine
• Blaasspasmen: Plotse krampen door samentrekking van blaas