Opvliegers: Oorzaken van hot flashes (vapeurs)

Opvliegers zijn vervelende gevoelens waarbij een persoon zich plots erg warm begint te voelen. Deze intense warmte houdt wellicht verband met veranderingen in de bloedcirculatie. Opvliegers komen tot uiting wanneer de bloedvaten bij het huidoppervlak zich verwijden om af te koelen. Dit symptoom gaat vaak gepaard met een bonzend hart en een rode huid. Na een opvlieger houdt de patiënt een shirt met zweet en koude rillingen over. Meestal zijn deze opvliegers gerelateerd aan de menopauze en perimenopauze (periode rond de overgang). Vrouwen en mannen van alle leeftijden kampen echter mogelijk met dit symptoom want ze zijn ook nog geassocieerd met andere aandoeningen en omgevingsfactoren. Voor de meeste patiënten zijn de oorzaken van opvliegers goedaardig of van voorbijgaande aard en zijn deze makkelijk thuis te behandelen.

• Synoniemen opvliegers
• Angst en stress en plotse intense warmte voelen
• Chirurgie en vapeurs
• Medicijnen en opvlieger
• Medische aandoeningen
• Menopauze bij vrouwen
• Overgewicht en hot flashes
• Voedsel en vapeur
• Warme slaapkamer en nachtelijke warme opwellingen
• Andere oorzaken van flashes
• Geassocieerde symptomen bij hot flashes
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Complicaties van een vapeur

Synoniemen opvliegers

Opvliegers zijn ook nog bekend als (hot) flashes en vapeurs.

Angst en stress en plotse intense warmte voelen

Angst en stress uiten zich in bijvoorbeeld hartkloppingen en nerveus friemelen. Het is belangrijk om goed te ademen om de angstgevoelens tot rust te brengen en de stress te verlichten. Ontspanningsoefeningen, meditatie en yoga zijn ook effectieve angstbrekers. Als deze niet werken, ervaart de patiënt mogelijk een ernstigere vorm van angst. Praten met een arts of psycholoog is dan aanbevolen.

Chirurgie en vapeurs

Een operatie om de voortplantingsorganen te verwijderen (hysterectomie) veroorzaakt mogelijk de menopauze en alle gerelateerde symptomen. De menopauze komt tot stand door de veranderingen in oestrogeenspiegels doordat de arts de geslachtsorganen (inclusief de eierstokken) verwijdert.

Medicijnen en opvlieger

Vapeurs zijn een bijwerking van veel veelvoorkomende door de arts voorgeschreven geneesmiddelen, zoals opioïden/opiaten (geneesmiddelen die pijn verlichten), antidepressiva, bètablokkers (medicatie die de hartslag en bloeddruk verlaagt), sommige bisfosfonaten (medicijnen voor de behandeling van osteoporose) en bepaalde chemotherapie (medicijnen voor de behandeling van kanker). Treden opvliegers op wanneer de medicatie opgestart is, dan liggen de medicijnen wellicht aan de basis van de hot flashes. Het is belangrijk om de arts hierover in te lichten, zodat hij misschien kan overschakelen naar een soortgelijk medicijn dat geen opvliegers met zich meebrengt. Het is eveneens mogelijk dat de vapeurs verdwijnen wanneer het lichaam gewend is aan de medicatie. De arts stelt dan de patiënt gerust dat het ongemak niet lang aan zal houden.

Medische aandoeningen

Hot flushes komen voor bij tal van medische problemen, zoals een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie). Hartkloppingen, onverklaarbaar gewichtsverlies, vaak plassen (pollakisurie) en extreme vermoeidheid op bepaalde momenten van de dag zijn allemaal symptomen die gepaard gaan met een overactieve schildklier. Ook virale infecties zijn in verband gebracht met opvliegers. Koorts, buikpijn en diarree zijn veel voorkomende tekenen van een infectie. Letsels aan het ruggenmerg zijn tot slot een bekende risicofactor voor de warme opwellingen.

Menopauze bij vrouwen

Meestal zijn vapeurs te wijten aan de menopauze en de periode rond de menopauze (perimenopauze). Ongeveer drie op de vier vrouwen ervaart hot flashes als gevolg van hormonale veranderingen. Deze opvliegers zijn variabel in frequentie van bijvoorbeeld één opvlieger per week tot meerdere vapeurs per uur.

Andere veel voorkomende tekenen van de menopauze zijn onder meer:

• blozen
• een opgeblazen gevoel
• hoofdpijn
• nachtelijk zweten
• koud zweten
• opvliegers (gewoonlijk het ergst gedurende de eerste één à twee jaar)
• hartkloppingen,
• haaruitval
• menstruatiepijn
• borstpijn
• vruchtbaarheidsproblemen
• slaapproblemen
• stemmingswisselingen
• urineproblemen
• vaginale droogheid

Accupunctuur verlicht veel symptomen van de menopauze, al zijn ook medicijnen, supplementen en hormonale therapie beschikbaar voor het verlichten van de klachten van de (peri)menopauze.

Overgewicht en hot flashes

Overtollig gewicht verstoort het metabolisme, waardoor eveneens hot flashes tot stand komen. Voedingsaanpassingen en lichaamsbeweging zijn nodige behandelingsmethoden voor overgewicht.

Voedsel en vapeur

Een opvlieger ervaren is heel normaal bij het eten van iets wat zeer gekruid of pittig is. Alcohol, cafeïne, hete drankjes en additieven zoals sulfieten zijn eveneens enkele veel voorkomende oorzaken van hot flushes. Het is aangewezen om aandacht te besteden aan waarop het lichaam reageert om de uitlokkende factor van een vapeur te ontdekken. Het vermijden van deze voedingsmiddelen en dranken voorkomt een opvlieger. Lukt dit niet, dan is het verstandig om met een arts of voedingsdeskundige te praten over een gestructureerd eliminatiedieet.

Warme slaapkamer en nachtelijke warme opwellingen

De lichaamstemperatuur fluctueert de hele nacht. Het is normaal dat mensen midden in de nacht wakker worden en zich oververhit of bezweet voelen (nachtzweten). Treden opvliegers in het midden van de nacht op, dan is dit mogelijk te wijten aan een warme kamer, te veel dekens of het dragen van te veel kleding. De thermostaat verlagen, een ventilator laten draaien tijdens het slapen, een koelkussen gebruiken of slapen met minder dekens of kleding zijn hiervoor eenvoudige oplossingen.

Andere oorzaken van flashes

Andere mogelijke oorzaken van een vapeur zijn:

• roken (best stoppen met roken om hot flashes te vermijden)
• strakke kleding dragen (best comfortabele, ruim zittende kledij dragen om vapeurs te voorkomen)
• voorover buigen
• zwangerschap, vooral tijdens het eerste en tweede trimester

Geassocieerde symptomen bij hot flashes

Symptomen van warme opwellingen zijn onder meer:

• een huid die plotseling warm aanvoelt
• een snellere hartslag dan normaal
• roodheid van de huid op het gezicht, de nek, de oren, de borst of andere gebieden
• tintelingen in de vingers
• zweten, vooral in het bovenlichaam

Een opvlieger komt plotseling op en houdt gewoonlijk enkele seconden tot maximaal tien minuten aan. Na de vapeurs hebben patiënten vaak rillingen of een koud gevoel.

Diagnose en onderzoeken

De arts diagnosticeert opvliegers meestal op basis van een beschrijving van de symptomen. Een bloedonderzoek onthult eventuele afwijkingen.

Behandeling

Enkele medicijnen verlichten de symptomen van opvliegers indien huismiddeltjes niet helpen:

• antidepressiva
• clonidine, een medicijn voor de behandeling van een hoge bloeddruk (hypertensie)
• gabapentin, een medicijn voor de behandeling van epilepsie
• hormoonvervangingstherapie

Afhankelijk van de oorzaak zijn ook nog andere medicijnen inzetbaar. Sporadisch is een chirurgische ingreep nodig bij schildklierproblemen.

Complicaties van een vapeur

Nachtelijke opvliegers (nachtelijk zweten) veroorzaakt mogelijk na verloop van tijd chronische slapeloosheid. Verder verhogen hot flashes de kans op het obstructief slaapapneusyndroom, diabetes mellitus (suikerziekte), hartziekten en botverlies.

Lees verder

• Menopauze: Einde van de menstruatieperiode (overgang)