Opvliegers: Oorzaken van hot flashes (vapeurs)
Opvliegers zijn vervelende ervaringen waarbij een persoon zich plotseling erg warm begint te voelen. Deze intense warmte wordt waarschijnlijk veroorzaakt door veranderingen in de bloedcirculatie. Opvliegers ontstaan wanneer de bloedvaten dicht bij het huidoppervlak zich verwijden om af te koelen. Dit symptoom gaat vaak gepaard met een bonzend hart en een rode huid. Na een opvlieger blijft de patiënt vaak achter met een bezweet shirt en koude rillingen. Meestal zijn opvliegers gerelateerd aan de menopauze en perimenopauze (de periode rond de overgang). Echter, zowel vrouwen als mannen van alle leeftijden kunnen last hebben van dit symptoom, aangezien het ook geassocieerd is met andere aandoeningen en omgevingsfactoren. Voor de meeste patiënten zijn de oorzaken van opvliegers goedaardig of van voorbijgaande aard en kunnen deze makkelijk thuis behandeld worden.
Synoniemen opvliegers
Opvliegers zijn ook bekend als (hot) flashes en vapeurs.
Epidemiologie
De epidemiologie van opvliegers betreft het begrijpen van de frequentie, spreiding en risicofactoren die verband houden met deze symptomen. Opvliegers komen vaak voor bij vrouwen in de perimenopauze en postmenopauze, maar ze kunnen ook bij andere patiënten voorkomen die hormonale veranderingen ervaren.
Prevalentie
Opvliegers zijn een veelvoorkomend symptoom bij vrouwen in de overgang, met een prevalentie die wereldwijd varieert van 60% tot 80%. De symptomen kunnen in ernst en duur variëren, afhankelijk van de persoon en de regio. In sommige landen, waar vrouwen later in de overgang komen, kunnen opvliegers minder vaak voorkomen.
Geografische variatie
Er is een geografische variatie in de prevalentie van opvliegers. Vrouwen in westerse landen zoals de Verenigde Staten, Canada en Europa ervaren vaker intensieve opvliegers dan vrouwen in Azië, waar de prevalentie lager is. Dit kan gedeeltelijk te maken hebben met genetische factoren en het dieet.
Mechanisme
Het mechanisme van opvliegers is nog niet volledig begrepen, maar er zijn enkele belangrijke factoren die bijdragen aan het ontstaan van deze symptomen, vooral gerelateerd aan hormonale veranderingen.
Hormonale veranderingen
Opvliegers worden vaak geassocieerd met een afname van oestrogeenproductie in de eierstokken, wat leidt tot een disbalans in de hormonen die de temperatuurregulatie van het lichaam beïnvloeden. Dit resulteert in een plotselinge toename van de lichaamstemperatuur, wat de typische symptomen van een opvlieger veroorzaakt.
Hypothalamus en thermoregulatie
De hypothalamus, het deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor de temperatuurregulatie, wordt beïnvloed door hormonale veranderingen. Wanneer de oestrogeenspiegels dalen, wordt de thermostaat in de hypothalamus verstoord, waardoor het lichaam zich aanpast door een plotselinge warmtestoot, gevolgd door zweten.
Oorzaken
Opvliegers kunnen veroorzaakt worden door verschillende factoren. Hieronder worden enkele belangrijke oorzaken besproken.
Angst en stress en plotse intense warmte voelen
Angst en stress kunnen zich uiten in symptomen zoals
hartkloppingen en nerveus friemelen. Het is belangrijk om goed te ademen om angstgevoelens te verminderen en
stress te verlichten. Ontspanningsoefeningen, meditatie en
yoga zijn effectieve manieren om angst te verminderen. Als deze methoden niet werken, kan er sprake zijn van een ernstigere vorm van angst, en wordt aangeraden om met een arts of psycholoog te praten.
Chirurgie en vapeurs
Een operatie waarbij de voortplantingsorganen worden verwijderd (
hysterectomie) kan de menopauze veroorzaken en alle gerelateerde symptomen teweegbrengen. De menopauze ontstaat door veranderingen in de
oestrogeenspiegels doordat de geslachtsorganen (inclusief de eierstokken) verwijderd worden.

Medicijnen veroorzaken mogelijk hot flashes /
Bron: Stevepb, PixabayMedicijnen en opvliegers
Vapeurs kunnen een bijwerking zijn van veel voorgeschreven geneesmiddelen, zoals
opioïden/opiaten (geneesmiddelen die
pijn verlichten),
antidepressiva,
bètablokkers (medicatie die de hartslag en bloeddruk verlaagt), sommige
bisfosfonaten (medicijnen voor de behandeling van
osteoporose) en bepaalde
chemotherapie (medicijnen voor de
behandeling van kanker). Als opvliegers optreden bij het starten van deze medicatie, kan de medicatie de oorzaak zijn. Het is belangrijk om de arts hierover in te lichten, zodat hij mogelijk kan overschakelen naar een ander medicijn dat geen opvliegers veroorzaakt. Het is ook mogelijk dat de vapeurs verdwijnen wanneer het lichaam gewend raakt aan de medicatie. De arts kan de patiënt geruststellen dat het ongemak van tijdelijke aard is.
Medische aandoeningen
Hot flashes komen voor bij verschillende medische problemen, zoals een
overactieve schildklier (hyperthyreoïdie). Symptomen zoals hartkloppingen,
onverklaarbaar gewichtsverlies,
vaak plassen (pollakisurie) en extreme
vermoeidheid kunnen wijzen op een overactieve schildklier. Ook virale infecties zijn in verband gebracht met opvliegers. Symptomen van een infectie zijn onder andere
koorts,
buikpijn en
diarree. Letsels aan het ruggenmerg kunnen eveneens een risicofactor zijn voor opvliegers.
Menopauze bij vrouwen
Meestal worden vapeurs veroorzaakt door de
menopauze en de periode rond de menopauze (
perimenopauze). Ongeveer drie op de vier vrouwen ervaart hot flashes als gevolg van hormonale veranderingen. Deze opvliegers variëren in frequentie, van één opvlieger per week tot meerdere vapeurs per uur.
Andere veel voorkomende tekenen van de menopauze zijn onder meer:
Acupunctuur kan veel symptomen van de menopauze verlichten, maar ook medicijnen, supplementen en hormonale therapie zijn beschikbaar om de klachten van de (peri)menopauze te verlichten.
Overgewicht en hot flashes
Overtollig gewicht verstoort het
metabolisme, waardoor hot flashes kunnen ontstaan. Voedingsaanpassingen en lichaamsbeweging zijn noodzakelijke behandelingsmethoden voor
overgewicht.
Voedsel en opvliegers
Het is normaal om een opvlieger te ervaren na het eten van zeer gekruid of pittig voedsel. Alcohol,
cafeïne, hete dranken en additieven zoals
sulfieten zijn ook veelvoorkomende oorzaken van hot flashes. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan de reacties van het lichaam om de uitlokkende factor van een opvlieger te ontdekken. Het vermijden van deze voedingsmiddelen en dranken kan opvliegers voorkomen. Lukt dit niet, dan is het verstandig om met een arts of voedingsdeskundige te praten over een gestructureerd
eliminatiedieet.
Warme slaapkamer en nachtelijke warme opwellingen
De lichaamstemperatuur fluctueert de hele nacht. Het is normaal dat mensen midden in de nacht wakker worden en zich oververhit of bezweet voelen (nachtzweten). Opvliegers 's nachts kunnen veroorzaakt worden door een warme kamer, te veel dekens of te warme kleding. De thermostaat verlagen, een ventilator laten draaien tijdens het slapen, een koelkussen gebruiken of slapen met minder dekens of kleding zijn eenvoudige oplossingen.

Roken ligt mogelijk aan de basis van opvliegers /
Bron: Geralt, PixabayAndere oorzaken van flashes
Andere mogelijke oorzaken van een opvlieger zijn:
- roken (stoppen met roken om hot flashes te vermijden)
- strakke kleding dragen (comfortabele, ruim zittende kleding dragen om opvliegers te voorkomen)
- voorover buigen
- zwangerschap, vooral tijdens het eerste en tweede trimester
Risicofactoren
Verschillende risicofactoren dragen bij aan de kans dat een patiënt opvliegers zal ervaren. Deze factoren kunnen genetisch, hormonaal of omgevingsgerelateerd zijn.
Hormonale veranderingen
De belangrijkste risicofactor voor opvliegers is de afname van oestrogeen tijdens de overgang. Vrouwen die eerder in de overgang komen, hebben doorgaans een intensievere ervaring van opvliegers. Andere hormonale veranderingen, zoals een verhoogd niveau van testosteron of een verstoord evenwicht tussen verschillende hormonen, kunnen ook bijdragen aan het ontstaan van opvliegers.
Levensstijl en omgevingsfactoren
Levensstijlfactoren zoals roken, overmatig alcoholgebruik, en stress kunnen opvliegers verergeren. Bovendien kunnen omgevingsfactoren, zoals een warme omgeving of het gebruik van bepaalde kleding, de symptomen beïnvloeden. Een onregelmatig voedingspatroon of onvoldoende slaap kan de frequentie van opvliegers verhogen.
Risicogroepen
Niet alle patiënten hebben hetzelfde risico op het ontwikkelen van opvliegers. Bepaalde groepen lopen meer kans om opvliegers te ervaren, afhankelijk van genetische, hormonale en omgevingsfactoren.
Vrouwen in de overgang
De grootste risicogroep voor opvliegers zijn vrouwen in de overgang. Dit proces gaat gepaard met hormonale fluctuaties, die de frequentie en intensiteit van opvliegers beïnvloeden. Het moment waarop vrouwen de overgang ingaan, verschilt wereldwijd, maar het gemiddelde is rond de 50 jaar.
Vrouwen met bepaalde medische aandoeningen
Vrouwen die lijden aan medische aandoeningen zoals endometriose, borstkanker (vooral na chemotherapie), of die een hysterectomie hebben ondergaan, hebben mogelijk een verhoogd risico op het ontwikkelen van opvliegers. Dit komt door de invloed die deze aandoeningen of behandelingen hebben op de hormonale balans.
Geassocieerde symptomen bij hot flashes
Symptomen van opvliegers zijn onder meer:
- een huid die plotseling warm aanvoelt
- een snellere hartslag dan normaal
- roodheid van de huid op het gezicht, de nek, de oren, de borst of andere gebieden
- tintelingen in de vingers
- zweten, vooral in het bovenlichaam
Een opvlieger komt plotseling op en houdt meestal enkele seconden tot maximaal tien minuten aan. Na de vapeurs hebben patiënten vaak rillingen of een koud gevoel.
Alarmsymptomen
Opvliegers worden vaak beschouwd als een normaal symptoom van de overgang, maar in sommige gevallen kunnen er alarmsymptomen optreden die wijzen op een onderliggende aandoening of complicatie.
Aanhoudende of verergerende symptomen
Wanneer opvliegers ernstiger worden of langer aanhouden dan verwacht, kan dit een teken zijn van andere gezondheidsproblemen, zoals een hormonale onbalans, infecties, of schildklierproblemen. Patiënten moeten alert zijn op het verergeren van de symptomen, vooral wanneer ze gepaard gaan met andere symptomen zoals gewichtsverlies, vermoeidheid of stemmingswisselingen.
Hartaandoeningen of herseninfarcten
In zeldzame gevallen kunnen opvliegers gepaard gaan met symptomen die wijzen op een ernstige hartaandoening of herseninfarct, zoals pijn op de borst, duizeligheid of plotselinge zwakte. Dit vereist onmiddellijk medisch onderzoek en interventie.
Diagnose en onderzoeken
De arts diagnosticeert opvliegers meestal op basis van een beschrijving van de symptomen. Een
bloedonderzoek kan eventuele afwijkingen onthullen.
Behandeling
Enkele medicijnen kunnen de symptomen van opvliegers verlichten indien huismiddeltjes niet helpen:
- antidepressiva
- clonidine, een medicijn voor de behandeling van een hoge bloeddruk (hypertensie)
- gabapentin, een medicijn voor de behandeling van epilepsie
- hormoonvervangingstherapie
Afhankelijk van de oorzaak kunnen ook andere medicijnen worden ingezet. Soms is een chirurgische ingreep nodig bij schildklierproblemen.
Prognose
De prognose van opvliegers hangt af van verschillende factoren, waaronder de ernst van de symptomen en de onderliggende gezondheidstoestand van de patiënt. De meeste vrouwen zullen na de overgang verlichting ervaren, maar bij sommige kunnen de symptomen langduriger zijn.
Herstel na de overgang
De meerderheid van de vrouwen ervaart een afname van opvliegers na de overgang. Dit kan variëren van enkele maanden tot enkele jaren, afhankelijk van de individuele gezondheid en hormonale balans.
Langdurige gevolgen
Voor sommige patiënten kunnen opvliegers langdurige gevolgen hebben, zoals slaapstoornissen, vermoeidheid of zelfs depressie. Het is belangrijk om in dergelijke gevallen passende therapieën of psychotherapie te overwegen om de levenskwaliteit te verbeteren.
Complicaties van een opvlieger
Nachtelijke opvliegers (nachtelijk zweten) kunnen na verloop van tijd chronische slapeloosheid veroorzaken. Verder verhogen hot flashes de kans op het
obstructief slaapapneusyndroom,
diabetes mellitus (suikerziekte),
hartziekten en botverlies.
Preventie
Opvliegers kunnen een grote impact hebben op het dagelijks leven, maar er zijn verschillende tips die kunnen helpen om ze te voorkomen of te verminderen. Hier zijn enkele preventieve maatregelen:
Gezonde levensstijl
Een gezonde levensstijl kan de frequentie en intensiteit van opvliegers verminderen.
- Lichaamsbeweging: Regelmatige lichaamsbeweging helpt om stress te verminderen en een gezond gewicht te behouden, wat beide opvliegers kan verminderen.
- Gezonde voeding: Een dieet rijk aan groenten, fruit, volle granen en mager eiwit kan helpen. Vermijd suiker, verwerkt voedsel en grote hoeveelheden koolhydraten.
- Hydratatie: Drink voldoende water om je lichaam gehydrateerd te houden.
Vermijd triggers
Identificeer en vermijd persoonlijke triggers die opvliegers kunnen uitlokken.
- Kruidig en heet voedsel: Pittig eten en warme dranken kunnen opvliegers veroorzaken.
- Alcohol en cafeïne: Deze stoffen kunnen de bloedvaten verwijden en opvliegers verergeren.
- Roken: Roken is een bekende trigger voor opvliegers, dus stoppen met roken kan helpen.
Stressbeheer
Stress kan opvliegers uitlokken of verergeren.
- Ontspanningstechnieken: Yoga, meditatie, diep ademhalen en andere ontspanningstechnieken kunnen helpen om stress te verminderen.
- Slaap: Zorg voor een goede nachtrust door een regelmatig slaapschema aan te houden en een ontspannende bedtijdroutine te ontwikkelen.
Kleding en omgeving
Aanpassingen in kleding en omgeving kunnen helpen om opvliegers te voorkomen.
- Luchtige kleding: Draag lagen van ademende, lichte kleding die je gemakkelijk kunt uitdoen als je het warm krijgt.
- Koele omgeving: Zorg voor een koele slaapomgeving door gebruik te maken van ventilatoren, airconditioning en lichtgewicht beddengoed.
- Lichaamsverzorging: Een koel bad of douche nemen kan helpen om je lichaamstemperatuur te verlagen.
Medische interventies
Voor sommige mensen kunnen medische behandelingen nodig zijn om opvliegers te voorkomen of te verminderen.
- Hormoontherapie: Hormoonvervangingstherapie (HRT) kan effectief zijn, maar het is belangrijk om de risico's en voordelen met je arts te bespreken.
- Niet-hormonale medicijnen: Sommige antidepressiva, clonidine en gabapentine kunnen opvliegers helpen verminderen.
- Alternatieve therapieën: Acupunctuur en kruidenremedies, zoals zwarte cohosh en soja-isoflavonen, worden door sommige mensen gebruikt, hoewel de effectiviteit varieert en het belangrijk is om dit met een arts te bespreken.
Aanpassing van medicatie
Als opvliegers het gevolg zijn van medicatie, overleg dan met je arts over mogelijke alternatieven die minder waarschijnlijk opvliegers veroorzaken.
Door deze preventieve maatregelen toe te passen, kunnen veel mensen de frequentie en ernst van opvliegers verminderen en hun algehele welzijn verbeteren.
Praktische tips voor opvliegers
Opvliegers zijn plotselinge gevoelens van intense warmte, vaak gepaard met zweten en soms roodheid van de huid, die veel voorkomen bij vrouwen in de overgang. Ze kunnen ongemakkelijk zijn, maar er zijn verschillende manieren om de symptomen te verlichten.
Blijf koel
Draag ademende kleding, bij voorkeur van natuurlijke materialen zoals katoen, die de luchtstroom bevorderen en je lichaam koel houden. Het dragen van losse kleding voorkomt dat je het te warm krijgt. Daarnaast kan het helpen om een koelkompres op je gezicht of nek aan te brengen tijdens een opvlieger.
Vermijd triggers
Verschillende factoren kunnen opvliegers uitlokken, zoals warme dranken, pittig voedsel, stress en alcohol. Het vermijden van deze triggers kan helpen om de frequentie en intensiteit van opvliegers te verminderen. Probeer bijvoorbeeld
alcoholaandoeningen en sterk gekruid eten te vermijden.
Dieet en voedingspatroon
Een evenwichtig voedingspatroon kan bijdragen aan het verminderen van opvliegers. Eet regelmatig kleine maaltijden en focus op voedingsmiddelen die rijk zijn aan fyto-oestrogenen, zoals sojaproducten, lijnzaad en peulvruchten. Deze stoffen kunnen een rol spelen bij het stabiliseren van hormoonspiegels, wat opvliegers kan verminderen.
Blijf gehydrateerd
Opvliegers kunnen gepaard gaan met overmatig zweten, wat het risico op uitdroging verhoogt. Zorg ervoor dat je voldoende water drinkt om gehydrateerd te blijven. Het drinken van koud water kan bovendien helpen om snel af te koelen wanneer een opvlieger optreedt.
Ontspan je geest
Stress kan opvliegers verergeren. Probeer ontspanningstechnieken zoals yoga, meditatie of diepe ademhalingsoefeningen om je lichaam en geest te kalmeren. Dit kan helpen om het aantal opvliegers te verminderen. Bovendien kunnen
mondproblemen door stress of gespannen kaakspieren verminderen door ontspanningsoefeningen.
Vermijd warme omgevingen
Blijf uit de buurt van warme ruimtes, zoals de zon of drukke, goed verwarmde ruimtes. Zorg ervoor dat de omgeving goed geventileerd is, zodat de lucht koel blijft. Het kan ook nuttig zijn om een ventilator of airconditioning in je slaapkamer te gebruiken voor een koelere nachtrust.
Hormonale therapieën en medicatie
Als je last blijft houden van opvliegers, kunnen hormoonbehandelingen of andere medicatieopties door een arts worden voorgesteld. Deze behandelingen kunnen helpen om de frequentie en intensiteit van opvliegers te verminderen. Bespreek met je arts de mogelijke voordelen en bijwerkingen, vooral als je medische aandoeningen hebt zoals
leveraandoeningen.
Plan controleafspraken
Het is verstandig om regelmatig controleafspraken te plannen bij je arts, vooral als opvliegers verergeren of andere symptomen optreden die je zorgen baren. Dit kan helpen om andere onderliggende gezondheidsproblemen zoals
huidtumoren uit te sluiten of tijdig te behandelen.
Door deze praktische tips toe te passen, kun je de impact van opvliegers verminderen en je comfort verbeteren. Het is belangrijk om goed voor jezelf te zorgen en eventuele medische opties te verkennen in overleg met een zorgverlener.
Misvattingen rond opvliegers
Opvliegers komen alleen voor bij vrouwen in de menopauze
Hoewel opvliegers vaak geassocieerd worden met de menopauze bij vrouwen, kunnen ze ook optreden in andere situaties. Bijvoorbeeld, mannen kunnen ook opvliegers ervaren door veranderingen in hun hormoonspiegels, zoals een afname van testosteron. Daarnaast kunnen opvliegers ook optreden als gevolg van stress, voeding, of bepaalde medicijnen. Het is dus niet alleen een symptoom van de menopauze, maar kan ook andere onderliggende oorzaken hebben.
Opvliegers zijn altijd ernstig en moeten onmiddellijk behandeld worden
Opvliegers kunnen ongemakkelijk zijn, maar ze zijn meestal niet gevaarlijk voor de gezondheid. In veel gevallen verdwijnen opvliegers vanzelf naarmate het lichaam zich aanpast aan de hormonale veranderingen. Het is echter belangrijk om de ernst van de symptomen te beoordelen, vooral als ze leiden tot verstoring van het dagelijks leven. Voor sommige mensen kunnen natuurlijke remedies of aanpassingen in de levensstijl, zoals het verbeteren van het
evenwichtig voedingspatroon, verlichting bieden zonder dat medische behandeling nodig is.
Alleen hormoontherapie kan opvliegers verlichten
Hormoontherapie (HRT) is een gangbare behandeling voor vrouwen die last hebben van opvliegers, maar het is niet de enige optie. Veel mensen kiezen voor alternatieve benaderingen, zoals het aanpassen van hun dieet, het verminderen van stress door ontspanningstechnieken, of het verbeteren van de slaapkwaliteit. Het is belangrijk om samen met een arts te overleggen en te onderzoeken welke behandelingsopties het beste bij je situatie passen. Soms kunnen simpele veranderingen in de levensstijl al aanzienlijke verlichting bieden.
Opvliegers zijn altijd gekoppeld aan nachtzweten
Hoewel opvliegers vaak gepaard gaan met nachtzweten, is dit niet altijd het geval. Sommige mensen ervaren opvliegers voornamelijk overdag, zonder significante nachtelijke symptomen. Nachtzweten kan wel een bijkomend symptoom zijn, maar het is niet noodzakelijk voor de diagnose van opvliegers. De frequentie en intensiteit van opvliegers kunnen sterk variëren tussen individuen, afhankelijk van factoren zoals hormoonspiegels, dieet, en levensstijl.
Opvliegers komen alleen voor bij mensen in de menopauze of zwangerschap
Opvliegers worden vaak geassocieerd met de menopauze en zwangerschap, maar ze kunnen ook voorkomen bij mensen die te maken hebben met bepaalde medische behandelingen, zoals chemotherapie of bestraling. In deze gevallen kunnen opvliegers optreden als gevolg van de impact van de behandeling op het hormonale systeem. Het is belangrijk om te begrijpen dat opvliegers in veel verschillende situaties kunnen voorkomen, en niet alleen bij de menopauze of zwangerschap.
Opvliegers zijn een onvermijdelijk onderdeel van de menopauze
Hoewel opvliegers een veelvoorkomend symptoom zijn van de menopauze, betekent dit niet dat ze onvermijdelijk moeten zijn. Niet elke vrouw ervaart opvliegers tijdens de menopauze, en bij sommige vrouwen zijn de symptomen mild. Er zijn verschillende manieren om de intensiteit van opvliegers te verminderen, zoals door het aanpassen van het
evenwichtig voedingspatroon, het nemen van voldoende rust, of het volgen van ontspanningstechnieken. Als opvliegers echter ernstig zijn, kan medische behandeling worden overwogen, zoals hormoontherapie of andere medicijnen.
Opvliegers zijn het gevolg van een onjuiste levensstijl
Hoewel een ongezonde levensstijl, zoals een slecht dieet, onvoldoende lichaamsbeweging, of te veel stress, opvliegers kan verergeren, is het niet altijd de enige oorzaak. Hormonale veranderingen, zoals die tijdens de
zwangerschap of de menopauze, kunnen opvliegers veroorzaken, ongeacht de levensstijl. Het is belangrijk om te begrijpen dat opvliegers een natuurlijk biologisch proces kunnen zijn dat niet altijd kan worden voorkomen of volledig voorkomen door levensstijlaanpassingen.
Lees verder