Eliminatiedieet: Voedsel schrappen en dan weer introduceren

Bij diverse gezondheidsproblemen zoals een voedselallergie, beveelt de arts mogelijk een eliminatiedieet aan. De patiënt vertoont bijvoorbeeld een huiduitslag, hoesten, hoofdpijn, pijn, diarree, jeukende ogen, een loopneus en misselijkheid. Bij een eliminatiedieet verandert de patiënt gedurende enkele weken zijn voedingspatroon en schrapt hij heel wat potentiële voedingsmiddelen die klachten veroorzaken. Vervolgens voegt hij langzaam weer deze voedingsproducten toe. Hij komt zo te weten welk voedsel de symptomen veroorzaakt, zodat hij dit voedsel kan elimineren in de toekomst. Vervolgens beperkt of elimineert hij dit voedingsmiddel uit de voeding.

• Indicatie: Gastro-intestinale symptomen en gezondheidsproblemen
• ADHD
• Chronische pijn
• Coeliakie
• Huidaandoeningen
• Intolerantie of allergie
• Lekkende darm
• Migraine
• Prikkelbaredarmsyndroom
• Slokdarmontsteking
• Bezoek aan de arts voor opstarten van eliminatiedieet
• In de praktijk: Voedsel schrappen en daarna weer introduceren
• Eliminatiefase
• Herintroductiefase
• Voedsel zorgvuldig testen
• Duur van verwijderen en weer proberen van voedingsmiddelen

Indicatie: Gastro-intestinale symptomen en gezondheidsproblemen

Een eliminatiedieet is nuttig voor het opsporen en behandelen van volgende gezondheidsproblemen:

• bepaalde chronische huidaandoeningen
• chronische pijn
• een lekkende darm (leaky gut)
• een slokdarmontsteking
• een voedselallergie
• glutenintolerantie (coeliakie)
• het prikkelbaredarmsyndroom
• lactose-intolerantie
• migraine
• stemmingsstoornissen en aandachtsstoornissen
• vermoeidheid

ADHD

Attention-deficit / hyperactivity disorder (ADHD) is een chronische aandoening die het vaakst bij kinderen optreedt, maar ook volwassenen treft. Patiënten met ADHD vinden het moeilijk om op te letten en hebben moeite met stilzitten of het beheersen van impulsen. Een eliminatiedieet helpt ongeveer 25% van de patiënten met ADHD met tenminste enkele van hun symptomen.

Chronische pijn

Wanneer het immuunsysteem van het lichaam reageert op een mogelijke bedreiging (maar wat niet altijd een 'echte' bedreiging is), reageert het lichaam hierop met warmte, zwelling en pijn. Bepaalde voedingsmiddelen veroorzaken bij sommige patiënten ontstekingen, vooral als ze suiker bevatten of sterk worden verwerkt, zoals diepvriespizza's of microgolfmaaltijden. Als de patiënt vermoedt dat hij problemen heeft met één bepaald voedsel, elimineert hij dit product. Heeft hij er geen idee van welke middelen de klachten veroorzaken, dan elimineert hij eerst zuivel, suiker, verpakt voedsel en bewerkte voedingsmiddelen. Sommige patiënten schrappen ook gluten. Als de patiënt nog steeds symptomen ervaart, elimineert hij varkensvlees, rundvlees, maïs, eieren, schaaldieren, chocolade, koffie of thee uit de voeding om te kijken of hij nog steeds chronische pijn ervaart. Op deze manier identificeert de patiënt mogelijk het uitlokkende voedingsmiddel van de pijnklachten.

Coeliakie

Diarree, een opgeblazen gevoel en winderigheid zijn mogelijk ook te wijten aan coeliakie. Als de patiënt lijdt aan deze aandoening en iets eet wat gluten bevat, valt het immuunsysteem de dunne darm aan. Dankzij een eliminatiedieet is deze aandoening eveneens op sporen.

Huidaandoeningen

Eczeem is een groep huidaandoeningen waarbij een patiënt een rode, jeukende, gebarsten (gebarsten huid) en ontstoken huid heeft. Psoriasis is een aandoening waarbij rode, schilferige vlekken op de huid verschijnen. Bepaalde voedingsmiddelen verergeren mogelijk de tekenen van deze chronische huidziekten.

Intolerantie of allergie

Als de patiënt vermoedt dat zuivelproducten winderigheid, diarree en een opgeblazen gevoel veroorzaken, helpt een eliminatiedieet dit te bevestigen. Bij een voedselintolerantie is een patiënt gevoelig voor een bepaald voedingsmiddel of heeft het lichaam het moeilijk om dit te verteren. Een allergische reactie is veel ernstiger zijn en leidt mogelijk tot een levensbedreigende reactie, bekend als anafylaxie. Het is voor de patiënt zelf vaak moeilijk om een onderscheid te maken van een voedselintolerantie en een voedselallergie, dus hij raadpleegt best een arts voor een goede diagnose.

Lekkende darm

Bij patiënten met een lekkende darm is de binnenkant van de darmen aangetast. De aandoening komt tot stand wanneer de nauwe overgangen van de darmwand beschadigd zijn, waardoor gaten en openingen in de darmwand ontstaan. Schadelijke bacteriën, toxines (gifstoffen), onvolledig verteerde eiwitten en vetten, en afval lekken uit deze holtes en komen vervolgens in de bloedbaan terecht. Symptomen van een lekkende darm zijn onder meer een opgeblazen gevoel in de buik, overmatige winderigheid, krampen, vermoeidheid en gevoeligheden van voedsel. Een eliminatiedieet verbetert de ongecontroleerde of overmatige ontsteking die leidt tot een lekkende darm.

Migraine

Veel voorkomende uitlokkende factoren van migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn) zijn zuivel, chocolade, eieren, citrusvruchten, vlees, tarwe, noten, tomaten, uien, maïs, appels en bananen. Deze voedingsproducten veroorzaken niet altijd en bij iedereen problemen. Wanneer echter migraine gediagnosticeerd is bij de patiënt, is het nuttig om een eliminatiedieet uit te proberen om te kijken of toch bepaalde uitlokkende voedingsmiddelen gevonden kunnen worden die leiden tot een migraineaanval.

Prikkelbaredarmsyndroom

Het is voor sommige patiënten erg handig om een eliminatiedieet op te starten bij het prikkelbaredarmsyndroom. Zij volgen een zogenaamd FODMAP-dieet. De patiënt vermijdt een groep van bepaalde koolhydraten die het lichaam moeilijk kan verteren. De patiënt elimineert bij dit dieet dan appels, pruimen, perziken, uien, bloemkool en andere groenten en fruit, in combinatie met voedsel en dranken met hoge waarden van fructose glucosestroop. Deze voedingsmiddelen veroorzaken namelijk sneller een vocht- en gasophoping, buikpijn en een opgeblazen gevoel. De patiënt neemt steeds contact op met een arts of diëtist alvorens zelf te starten met dit dieet.

Slokdarmontsteking

Bij eosinofiele oesofagitis is een chronische aandoening waarbij allergieën een ontsteking van de slokdarm veroorzaken. De patiënt heeft hierbij slikproblemen wanneer hij voedsel moet doorslikken dat droog en licht is. Dit verhoogt het risico op verstikking. Bij meer dan drie op de vier patiënten met dit type slokdarmontsteking verbeteren de klachten dankzij een eliminatiedieet.

Bezoek aan de arts voor opstarten van eliminatiedieet

Alvorens te starten met een eliminatiedieet, moet een patiënt een arts bezoeken. Dit dieet heeft namelijk mogelijk invloed op andere behandelingen of aandoeningen. Ook moet de arts bepaalde medicijnen voor de behandeling van diabetes mellitus (suikerziekte), een hoge bloeddruk, en bloedverdunners aanpassen. Daarnaast loopt een patiënt mogelijk een risico op voedingstekorten en vitaminetekorten als hij te veel voedsel elimineert of als het dieet al zeer beperkt is. Als de symptomen ernstig zijn, moet de patiënt steeds eerst een arts bezoeken.

In de praktijk: Voedsel schrappen en daarna weer introduceren

Eliminatiefase

De patiënt vermijdt tijdens de eliminatiefase voedsel waarvan hij denkt dat deze de boosdoener is van de symptomen. Deze fase duurt twee à drie weken. Meestal start de patiënt met het vermijden van noten, maïs, soja, zuivel, citrusvruchten, nachtschade groenten, tarwe, voedingsmiddelen met gluten, varkensvlees, eieren en zeevruchten. De patiënt kijkt dan de volgende twee à drie weken of de symptomen al dan niet verdwijnen.

Herintroductiefase

De patiënt gaat bij de herintroductiefase langzaam het geëlimineerd voedsel weer introduceren in de voeding. Wanneer één of meer van volgende tekenen tot stand komen, heeft de patiënt wellicht het voedingsmiddel gevonden dat de problemen veroorzaakt:

• een huiduitslag en huidveranderingen
• een opgeblazen gevoel
• gewrichtspijn
• hoofdpijn of migraine
• maagpijn of maagkrampen
• slaapproblemen
• veranderingen in de ademhaling
• veranderingen in stoelgang
• vermoeidheid

Voedsel zorgvuldig testen

Wanneer een patiënt het voedsel lokaliseert dat de symptomen veroorzaakt, is het vaak moeilijk te weten waarom dit problemen veroorzaakt. Het probleem ligt bijvoorbeeld aan het eten zelf maar ook de voorbereiding, verwerking, de ingrediënten of de kruiding van deze voedingsproducten spelen mogelijk een rol. Veroorzaakt varkensvlees bijvoorbeeld klachten, dan mag de patiënt biologisch geteeld varkensvlees of vlees gemaakt zonder nitraten (een conserveermiddel in sommige vleeswaren) proberen. Of hij mag het varkensvlees roosteren in plaats van dit in vet te braden. Door deze zorgvuldige testen is het soms mogelijk dat de patiënt nog datgene kan eten wat hij lekker vindt en toch geen symptomen ervaart.

Duur van verwijderen en weer proberen van voedingsmiddelen

De symptomen veroorzaakt door het eten van bepaalde voedingsmiddelen verdwijnen meestal binnen vier tot zes weken na het veranderen van de voeding. Als deze na acht weken niet zijn gestopt, zijn die voedingsmiddelen waarschijnlijk niet de oorzaak.

Lees verder

• Fodmap-dieet niet goed voor darmflora bij gezonde mensen
• Voedselallergie en voedselintolerantie: Symptomen
• Coeliakie: Maag- en darmproblemen door eten van gluten
• Lactose-intolerantie: Symptomen bij melk en zuivelproducten
• Prikkelbaredarmsyndroom: Symptomen van diarree en obstipatie