Eliminatiedieet: Voedsel schrappen en dan weer introduceren

Bij diverse gezondheidsproblemen zoals een voedselallergie, beveelt de arts mogelijk een eliminatiedieet aan. De patiënt vertoont bijvoorbeeld een huiduitslag, hoesten, hoofdpijn, pijn, diarree, jeukende ogen, een loopneus en misselijkheid. Bij een eliminatiedieet verandert de patiënt gedurende enkele weken zijn voedingspatroon en schrapt hij heel wat potentiële voedingsmiddelen die klachten veroorzaken. Vervolgens voegt hij langzaam weer deze voedingsproducten toe. Hij komt zo te weten welk voedsel de symptomen veroorzaakt, zodat hij dit voedsel kan elimineren in de toekomst. Vervolgens beperkt of elimineert hij dit voedingsmiddel uit de voeding.

• Indicatie: Gastro-intestinale symptomen en gezondheidsproblemen
• ADHD
• Chronische pijn
• Coeliakie
• Huidaandoeningen
• Intolerantie of allergie
• Lekkende darm
• Migraine
• Prikkelbaredarmsyndroom
• Slokdarmontsteking
• Bezoek aan de arts voor opstarten van eliminatiedieet
• Uitvoering van een eliminatiedieet
• Voorbereiding
• Fase van eliminatie
• Herintroductie
• Evaluatie en aanpassing
• Langetermijnbeheer
• Aandachtspunten
• Voeding en gezondheid
• Medische begeleiding

Indicatie: Gastro-intestinale symptomen en gezondheidsproblemen

Een eliminatiedieet is nuttig voor het opsporen en behandelen van volgende gezondheidsproblemen:

• bepaalde chronische huidaandoeningen
• chronische pijn
• een lekkende darm (leaky gut)
• een slokdarmontsteking
• een voedselallergie
• glutenintolerantie (coeliakie)
• het prikkelbaredarmsyndroom
• lactose-intolerantie
• migraine
• stemmingsstoornissen en aandachtsstoornissen
• vermoeidheid

ADHD

Attention-deficit / hyperactivity disorder (ADHD) is een chronische aandoening die het vaakst bij kinderen optreedt, maar ook volwassenen treft. Patiënten met ADHD vinden het moeilijk om op te letten en hebben moeite met stilzitten of het beheersen van impulsen. Een eliminatiedieet helpt ongeveer 25% van de patiënten met ADHD met tenminste enkele van hun symptomen.

Chronische pijn

Wanneer het immuunsysteem van het lichaam reageert op een mogelijke bedreiging (maar wat niet altijd een 'echte' bedreiging is), reageert het lichaam hierop met warmte, zwelling en pijn. Bepaalde voedingsmiddelen veroorzaken bij sommige patiënten ontstekingen, vooral als ze suiker bevatten of sterk worden verwerkt, zoals diepvriespizza's of microgolfmaaltijden. Als de patiënt vermoedt dat hij problemen heeft met één bepaald voedsel, elimineert hij dit product. Heeft hij er geen idee van welke middelen de klachten veroorzaken, dan elimineert hij eerst zuivel, suiker, verpakt voedsel en bewerkte voedingsmiddelen. Sommige patiënten schrappen ook gluten. Als de patiënt nog steeds symptomen ervaart, elimineert hij varkensvlees, rundvlees, maïs, eieren, schaaldieren, chocolade, koffie of thee uit de voeding om te kijken of hij nog steeds chronische pijn ervaart. Op deze manier identificeert de patiënt mogelijk het uitlokkende voedingsmiddel van de pijnklachten.

Coeliakie

Diarree, een opgeblazen gevoel en winderigheid zijn mogelijk ook te wijten aan coeliakie. Als de patiënt lijdt aan deze aandoening en iets eet wat gluten bevat, valt het immuunsysteem de dunne darm aan. Dankzij een eliminatiedieet is deze aandoening eveneens op te sporen.

Huidaandoeningen

Eczeem is een groep huidaandoeningen waarbij een patiënt een rode, jeukende, gebarsten (gebarsten huid) en ontstoken huid heeft. Psoriasis is een aandoening waarbij rode, schilferige vlekken op de huid verschijnen. Bepaalde voedingsmiddelen verergeren mogelijk de tekenen van deze chronische huidziekten.

Intolerantie of allergie

Als de patiënt vermoedt dat zuivelproducten winderigheid, diarree en een opgeblazen gevoel veroorzaken, helpt een eliminatiedieet dit te bevestigen. Bij een voedselintolerantie is een patiënt gevoelig voor een bepaald voedingsmiddel of heeft het lichaam het moeilijk om dit te verteren. Een allergische reactie kan veel ernstiger zijn en leidt mogelijk tot een levensbedreigende reactie, bekend als anafylaxie. Het is voor de patiënt zelf vaak moeilijk om een onderscheid te maken tussen een voedselintolerantie en een voedselallergie, dus hij raadpleegt best een arts voor een goede diagnose.

Lekkende darm

Bij patiënten met een lekkende darm is de binnenkant van de darmen aangetast. De aandoening komt tot stand wanneer de nauwe overgangen van de darmwand beschadigd zijn, waardoor gaten en openingen in de darmwand ontstaan. Schadelijke bacteriën, toxines (gifstoffen), onvolledig verteerde eiwitten en vetten, en afval lekken uit deze holtes en komen vervolgens in de bloedbaan terecht. Symptomen van een lekkende darm zijn onder meer een opgeblazen gevoel in de buik, overmatige winderigheid, krampen, vermoeidheid en gevoeligheden van voedsel. Een eliminatiedieet verbetert de ongecontroleerde of overmatige ontsteking die leidt tot een lekkende darm.

Migraine

Veel voorkomende uitlokkende factoren van migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn) zijn zuivel, chocolade, eieren, citrusvruchten, vlees, tarwe, noten, tomaten, uien, maïs, appels en bananen. Deze voedingsproducten veroorzaken niet altijd en bij iedereen problemen. Wanneer echter migraine gediagnosticeerd is bij de patiënt, is het nuttig om een eliminatiedieet uit te proberen om te kijken of toch bepaalde uitlokkende voedingsmiddelen gevonden kunnen worden die leiden tot een migraineaanval.

Prikkelbaredarmsyndroom

Het is voor sommige patiënten erg handig om een eliminatiedieet op te starten bij het prikkelbaredarmsyndroom. Zij volgen een zogenaamd FODMAP-dieet. De patiënt vermijdt een groep van bepaalde koolhydraten die het lichaam moeilijk kan verteren. De patiënt elimineert bij dit dieet dan appels, pruimen, perziken, uien, bloemkool en andere groenten en fruit, in combinatie met voedsel en dranken met hoge waarden van fructose glucosestroop. Deze voedingsmiddelen veroorzaken namelijk sneller een vocht- en gasophoping, buikpijn en een opgeblazen gevoel. De patiënt neemt steeds contact op met een arts of diëtist alvorens zelf te starten met dit dieet.

Slokdarmontsteking

Eosinofiele oesofagitis is een chronische aandoening waarbij allergieën een ontsteking van de slokdarm veroorzaken. De patiënt heeft hierbij slikproblemen wanneer hij voedsel moet doorslikken dat droog en licht is. Dit verhoogt het risico op verstikking. Bij meer dan drie op de vier patiënten met dit type slokdarmontsteking verbeteren de klachten dankzij een eliminatiedieet.

Bezoek aan de arts voor opstarten van eliminatiedieet

Alvorens te starten met een eliminatiedieet, moet een patiënt een arts raadplegen. De arts heeft dan een volledig overzicht van de medische geschiedenis en doet een grondig lichamelijk onderzoek om andere mogelijke oorzaken van de klachten uit te sluiten.

Uitvoering van een eliminatiedieet

Bij een eliminatiedieet schrapt de patiënt één of meerdere voedingsmiddelen uit de voeding. Daarna voegt de patiënt langzaam weer voedingsproducten toe aan zijn dieet, met als doel het verantwoordelijk voedingsmiddel voor de klachten te identificeren. Als de klachten verdwijnen nadat de patiënt bepaalde voedingsmiddelen elimineert, en de klachten terugkeren zodra hij het verdachte voedsel weer in de voeding opneemt, weet hij dat dit voedingsmiddel verantwoordelijk is voor de klachten.

Voorbereiding

Voordat een eliminatiedieet wordt gestart, is het belangrijk om een gedetailleerd voedingsdagboek bij te houden. Dit helpt om symptomen te documenteren en mogelijke uitlokkende voedingsmiddelen te identificeren. De patiënt moet ook goed geïnformeerd worden over het dieet en de te volgen stappen. Dit kan met behulp van een diëtist of voedingsdeskundige.

Fase van eliminatie

Tijdens deze fase verwijdert de patiënt de verdachte voedingsmiddelen volledig uit zijn dieet. Dit kan enkele weken duren, afhankelijk van de ernst van de symptomen en de duur van de klachten. Het is cruciaal dat de patiënt strikt alle verdachte voedingsmiddelen vermijdt om betrouwbare resultaten te verkrijgen.

Herintroductie

Na de eliminatiefase begint de patiënt met het langzaam weer introduceren van voedingsmiddelen in zijn dieet. Dit gebeurt meestal één voedingsmiddel per keer om te bepalen welk voedsel de symptomen veroorzaakt. Het is belangrijk om elke nieuwe voedingsmiddel gedurende een paar dagen te testen en zorgvuldig de reacties van het lichaam te observeren.

Evaluatie en aanpassing

Na de herintroductiefase evalueert de patiënt de resultaten. Het kan nuttig zijn om de bevindingen met een arts of diëtist te bespreken om een plan op te stellen voor het vermijden van de geïdentificeerde uitlokkende voedingsmiddelen in de toekomst. Dit helpt bij het opstellen van een duurzaam dieetplan dat rekening houdt met de ontdekte voedselgevoeligheden.

Langetermijnbeheer

Op basis van de bevindingen kan de patiënt een aangepast dieet volgen dat helpt om de symptomen te beheersen. Dit kan ook inhouden dat hij andere dieetstrategieën aanneemt of aanvullende behandelingen volgt zoals aanbevolen door een gezondheidsprofessional. Regelmatige controles bij een zorgverlener kunnen noodzakelijk zijn om de voortgang te monitoren en het dieet waar nodig aan te passen.

Aandachtspunten

Voeding en gezondheid

Het is cruciaal om ervoor te zorgen dat het dieet evenwichtig blijft en dat alle essentiële voedingsstoffen worden binnengekregen. Dit kan bijzonder belangrijk zijn als meerdere voedingsmiddelen worden geëlimineerd. Het kan nuttig zijn om voedingssupplementen te overwegen om eventuele tekorten te voorkomen.

Medische begeleiding

Professionele begeleiding is vaak nodig, vooral als het dieet langdurig of complex is. Dit helpt bij het voorkomen van voedingstekorten en zorgt voor een effectieve aanpak van de voedselgevoeligheden. Een diëtist of voedingsdeskundige kan waardevolle ondersteuning bieden bij het plannen en uitvoeren van het dieet.

Lees verder

• Fodmap-dieet niet goed voor darmflora bij gezonde mensen
• Voedselallergie en voedselintolerantie: Symptomen
• Coeliakie: Maag- en darmproblemen door eten van gluten
• Lactose-intolerantie: Symptomen bij melk en zuivelproducten
• Prikkelbaredarmsyndroom: Symptomen van diarree en obstipatie