Eliminatiedieet: Voedsel schrappen en dan weer introduceren

Bij diverse gezondheidsproblemen zoals een voedselallergie, beveelt de arts mogelijk een eliminatiedieet aan. De patiënt vertoont bijvoorbeeld een huiduitslag, hoesten, hoofdpijn, pijn, diarree, jeukende ogen, een loopneus en misselijkheid. Bij een eliminatiedieet verandert de patiënt gedurende enkele weken zijn voedingspatroon en schrapt hij heel wat potentiële voedingsmiddelen die klachten veroorzaken. Vervolgens voegt hij langzaam weer deze voedingsproducten toe. Hij komt zo te weten welk voedsel de symptomen veroorzaakt, zodat hij dit voedsel kan elimineren in de toekomst. Vervolgens beperkt of elimineert hij dit voedingsmiddel uit de voeding.

• Indicatie: Gastro-intestinale symptomen en gezondheidsproblemen
• ADHD
• Chronische pijn
• Coeliakie
• Huidaandoeningen
• Intolerantie of allergie
• Lekkende darm
• Migraine
• Prikkelbaredarmsyndroom
• Slokdarmontsteking
• Bezoek aan de arts voor opstarten van eliminatiedieet
• Uitvoering van een eliminatiedieet
• Voorbereiding
• Fase van eliminatie
• Herintroductie
• Evaluatie en aanpassing
• Langetermijnbeheer
• Aandachtspunten
• Voeding en gezondheid
• Medische begeleiding
• Effectiviteit van een eliminatiedieet bij verschillende gezondheidsklachten
• Gastro-intestinale klachten en het eliminatiedieet
• Allergieën en intoleranties
• Fasen van het eliminatiedieet: Gedetailleerde aanpak
• Eliminatiefase: Voedingsmiddelen uitsluiten
• Herintroductiefase: Langzaam terugvoeren van voedingsmiddelen
• Uitdagingen en overwegingen bij het uitvoeren van een eliminatiedieet
• Moeilijkheden bij het volgen van een strikt eliminatiedieet
• Tijdsinvestering en geduld
• Voedingsbeheer na het eliminatiedieet
• Langetermijnstrategie voor het beheren van voedselallergieën
• Gezondheidsondersteuning na het eliminatiedieet
• Evaluatie van het eliminatiedieet: Langetermijnresultaten en aanpassingen
• Analyse van resultaten na het eliminatiedieet
• Voortdurende aanpassing van het voedingspatroon

Indicatie: Gastro-intestinale symptomen en gezondheidsproblemen

Een eliminatiedieet is nuttig voor het opsporen en behandelen van volgende gezondheidsproblemen:

• bepaalde chronische huidaandoeningen
• chronische pijn
• een lekkende darm (leaky gut)
• een slokdarmontsteking
• een voedselallergie
• glutenintolerantie (coeliakie)
• het prikkelbaredarmsyndroom
• lactose-intolerantie
• migraine
• stemmingsstoornissen en aandachtsstoornissen
• vermoeidheid

ADHD

Attention-deficit / hyperactivity disorder (ADHD) is een chronische aandoening die het vaakst bij kinderen optreedt, maar ook volwassenen treft. Patiënten met ADHD vinden het moeilijk om op te letten en hebben moeite met stilzitten of het beheersen van impulsen. Een eliminatiedieet helpt ongeveer 25% van de patiënten met ADHD met tenminste enkele van hun symptomen.

Chronische pijn

Wanneer het immuunsysteem van het lichaam reageert op een mogelijke bedreiging (maar wat niet altijd een 'echte' bedreiging is), reageert het lichaam hierop met warmte, zwelling en pijn. Bepaalde voedingsmiddelen veroorzaken bij sommige patiënten ontstekingen, vooral als ze suiker bevatten of sterk worden verwerkt, zoals diepvriespizza's of microgolfmaaltijden. Als de patiënt vermoedt dat hij problemen heeft met één bepaald voedsel, elimineert hij dit product. Heeft hij er geen idee van welke middelen de klachten veroorzaken, dan elimineert hij eerst zuivel, suiker, verpakt voedsel en bewerkte voedingsmiddelen. Sommige patiënten schrappen ook gluten. Als de patiënt nog steeds symptomen ervaart, elimineert hij varkensvlees, rundvlees, maïs, eieren, schaaldieren, chocolade, koffie of thee uit de voeding om te kijken of hij nog steeds chronische pijn ervaart. Op deze manier identificeert de patiënt mogelijk het uitlokkende voedingsmiddel van de pijnklachten.

Coeliakie

Diarree, een opgeblazen gevoel en winderigheid zijn mogelijk ook te wijten aan coeliakie. Als de patiënt lijdt aan deze aandoening en iets eet wat gluten bevat, valt het immuunsysteem de dunne darm aan. Dankzij een eliminatiedieet is deze aandoening eveneens op te sporen.

Huidaandoeningen

Eczeem is een groep huidaandoeningen waarbij een patiënt een rode, jeukende, gebarsten (gebarsten huid) en ontstoken huid heeft. Psoriasis is een aandoening waarbij rode, schilferige vlekken op de huid verschijnen. Bepaalde voedingsmiddelen verergeren mogelijk de tekenen van deze chronische huidziekten.

Intolerantie of allergie

Als de patiënt vermoedt dat zuivelproducten winderigheid, diarree en een opgeblazen gevoel veroorzaken, helpt een eliminatiedieet dit te bevestigen. Bij een voedselintolerantie is een patiënt gevoelig voor een bepaald voedingsmiddel of heeft het lichaam het moeilijk om dit te verteren. Een allergische reactie kan veel ernstiger zijn en leidt mogelijk tot een levensbedreigende reactie, bekend als anafylaxie. Het is voor de patiënt zelf vaak moeilijk om een onderscheid te maken tussen een voedselintolerantie en een voedselallergie, dus hij raadpleegt best een arts voor een goede diagnose.

Lekkende darm

Bij patiënten met een lekkende darm is de binnenkant van de darmen aangetast. De aandoening komt tot stand wanneer de nauwe overgangen van de darmwand beschadigd zijn, waardoor gaten en openingen in de darmwand ontstaan. Schadelijke bacteriën, toxines (gifstoffen), onvolledig verteerde eiwitten en vetten, en afval lekken uit deze holtes en komen vervolgens in de bloedbaan terecht. Symptomen van een lekkende darm zijn onder meer een opgeblazen gevoel in de buik, overmatige winderigheid, krampen, vermoeidheid en gevoeligheden van voedsel. Een eliminatiedieet verbetert de ongecontroleerde of overmatige ontsteking die leidt tot een lekkende darm.

Migraine

Veel voorkomende uitlokkende factoren van migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn) zijn zuivel, chocolade, eieren, citrusvruchten, vlees, tarwe, noten, tomaten, uien, maïs, appels en bananen. Deze voedingsproducten veroorzaken niet altijd en bij iedereen problemen. Wanneer echter migraine gediagnosticeerd is bij de patiënt, is het nuttig om een eliminatiedieet uit te proberen om te kijken of toch bepaalde uitlokkende voedingsmiddelen gevonden kunnen worden die leiden tot een migraineaanval.

Prikkelbaredarmsyndroom

Het is voor sommige patiënten erg handig om een eliminatiedieet op te starten bij het prikkelbaredarmsyndroom. Zij volgen een zogenaamd FODMAP-dieet. De patiënt vermijdt een groep van bepaalde koolhydraten die het lichaam moeilijk kan verteren. De patiënt elimineert bij dit dieet dan appels, pruimen, perziken, uien, bloemkool en andere groenten en fruit, in combinatie met voedsel en dranken met hoge waarden van fructose glucosestroop. Deze voedingsmiddelen veroorzaken namelijk sneller een vocht- en gasophoping, buikpijn en een opgeblazen gevoel. De patiënt neemt steeds contact op met een arts of diëtist alvorens zelf te starten met dit dieet.

Slokdarmontsteking

Eosinofiele oesofagitis is een chronische aandoening waarbij allergieën een ontsteking van de slokdarm veroorzaken. De patiënt heeft hierbij slikproblemen wanneer hij voedsel moet doorslikken dat droog en licht is. Dit verhoogt het risico op verstikking. Bij meer dan drie op de vier patiënten met dit type slokdarmontsteking verbeteren de klachten dankzij een eliminatiedieet.

Bezoek aan de arts voor opstarten van eliminatiedieet

Alvorens te starten met een eliminatiedieet, moet een patiënt een arts raadplegen. De arts heeft dan een volledig overzicht van de medische geschiedenis en doet een grondig lichamelijk onderzoek om andere mogelijke oorzaken van de klachten uit te sluiten.

Uitvoering van een eliminatiedieet

Bij een eliminatiedieet schrapt de patiënt één of meerdere voedingsmiddelen uit de voeding. Daarna voegt de patiënt langzaam weer voedingsproducten toe aan zijn dieet, met als doel het verantwoordelijk voedingsmiddel voor de klachten te identificeren. Als de klachten verdwijnen nadat de patiënt bepaalde voedingsmiddelen elimineert, en de klachten terugkeren zodra hij het verdachte voedsel weer in de voeding opneemt, weet hij dat dit voedingsmiddel verantwoordelijk is voor de klachten.

Voorbereiding

Voordat een eliminatiedieet wordt gestart, is het belangrijk om een gedetailleerd voedingsdagboek bij te houden. Dit helpt om symptomen te documenteren en mogelijke uitlokkende voedingsmiddelen te identificeren. De patiënt moet ook goed geïnformeerd worden over het dieet en de te volgen stappen. Dit kan met behulp van een diëtist of voedingsdeskundige.

Fase van eliminatie

Tijdens deze fase verwijdert de patiënt de verdachte voedingsmiddelen volledig uit zijn dieet. Dit kan enkele weken duren, afhankelijk van de ernst van de symptomen en de duur van de klachten. Het is cruciaal dat de patiënt strikt alle verdachte voedingsmiddelen vermijdt om betrouwbare resultaten te verkrijgen.

Herintroductie

Na de eliminatiefase begint de patiënt met het langzaam weer introduceren van voedingsmiddelen in zijn dieet. Dit gebeurt meestal één voedingsmiddel per keer om te bepalen welk voedsel de symptomen veroorzaakt. Het is belangrijk om elke nieuwe voedingsmiddel gedurende een paar dagen te testen en zorgvuldig de reacties van het lichaam te observeren.

Evaluatie en aanpassing

Na de herintroductiefase evalueert de patiënt de resultaten. Het kan nuttig zijn om de bevindingen met een arts of diëtist te bespreken om een plan op te stellen voor het vermijden van de geïdentificeerde uitlokkende voedingsmiddelen in de toekomst. Dit helpt bij het opstellen van een duurzaam dieetplan dat rekening houdt met de ontdekte voedselgevoeligheden.

Langetermijnbeheer

Op basis van de bevindingen kan de patiënt een aangepast dieet volgen dat helpt om de symptomen te beheersen. Dit kan ook inhouden dat hij andere dieetstrategieën aanneemt of aanvullende behandelingen volgt zoals aanbevolen door een gezondheidsprofessional. Regelmatige controles bij een zorgverlener kunnen noodzakelijk zijn om de voortgang te monitoren en het dieet waar nodig aan te passen.

Aandachtspunten

Voeding en gezondheid

Het is cruciaal om ervoor te zorgen dat het dieet evenwichtig blijft en dat alle essentiële voedingsstoffen worden binnengekregen. Dit kan bijzonder belangrijk zijn als meerdere voedingsmiddelen worden geëlimineerd. Het kan nuttig zijn om voedingssupplementen te overwegen om eventuele tekorten te voorkomen.

Medische begeleiding

Professionele begeleiding is vaak nodig, vooral als het dieet langdurig of complex is. Dit helpt bij het voorkomen van voedingstekorten en zorgt voor een effectieve aanpak van de voedselgevoeligheden. Een diëtist of voedingsdeskundige kan waardevolle ondersteuning bieden bij het plannen en uitvoeren van het dieet.

Effectiviteit van een eliminatiedieet bij verschillende gezondheidsklachten

Het eliminatiedieet kan zeer effectief zijn bij het identificeren van voedingsmiddelen die een negatieve invloed hebben op de gezondheid van de patiënt. Dit type dieet kan helpen bij het vaststellen van voedselintoleranties, -allergieën of overgevoeligheden die verschillende symptomen veroorzaken. Het proces van voedsel eliminatie en herintroductie maakt het mogelijk om de specifieke boosdoeners te identificeren, wat kan leiden tot significante gezondheidsverbeteringen.

Gastro-intestinale klachten en het eliminatiedieet

Bij veel patiënten met gastro-intestinale klachten, zoals het prikkelbare darmsyndroom of voedselintoleranties, kan een eliminatiedieet waardevolle informatie opleveren over welke voedingsmiddelen de symptomen verergeren. Door systematisch voedingsmiddelen te elimineren en langzaam weer in te voeren, kunnen patiënten beter begrijpen welke specifieke producten hun darmfunctie en algemene spijsvertering beïnvloeden.

Allergieën en intoleranties

Het eliminatiedieet wordt vaak toegepast bij patiënten met voedselallergieën of -intoleranties. Dit kan helpen bij het vaststellen welke stoffen het immuunsysteem overgevoelig maakt. Het vermijden van deze voedingsmiddelen in de toekomst kan helpen om allergische reacties te verminderen of te voorkomen, wat de algehele gezondheid en het welzijn van de patiënt aanzienlijk verbetert.

Fasen van het eliminatiedieet: Gedetailleerde aanpak

Het eliminatiedieet wordt vaak uitgevoerd in twee hoofdfasen: de eliminatiefase en de herintroductiefase. Elke fase vereist zorgvuldige planning en uitvoering om te zorgen voor nauwkeurige resultaten. Dit proces is essentieel voor het identificeren van het voedsel dat de symptomen veroorzaakt en helpt bij het optimaliseren van het voedingspatroon van de patiënt.

Eliminatiefase: Voedingsmiddelen uitsluiten

De eliminatiefase is de periode waarin potentiële triggers volledig uit het voedingspatroon worden verwijderd. Dit kan verschillende weken duren, afhankelijk van de specifieke gezondheidsklacht van de patiënt. Gedurende deze tijd worden alle verdachte voedingsmiddelen, zoals gluten, zuivel, noten of specifieke groenten, geschrapt. Het doel is om een ‘schone’ periode te creëren, zodat de patiënt geen symptomen ervaart en het effect van herintroductie nauwkeurig kan worden geobserveerd.

Herintroductiefase: Langzaam terugvoeren van voedingsmiddelen

Na de eliminatiefase worden de voedingsmiddelen één voor één weer geïntroduceerd, vaak met een interval van meerdere dagen tussen elk voedingsmiddel. Dit maakt het mogelijk om de specifieke reactie van het lichaam op elk product te observeren en vast te stellen welke voedingsmiddelen de symptomen opnieuw veroorzaken. Deze fase vereist geduld en nauwkeurigheid, aangezien de reacties van het lichaam subtiel kunnen zijn en enige tijd kunnen duren voordat ze merkbaar worden.

Uitdagingen en overwegingen bij het uitvoeren van een eliminatiedieet

Hoewel het eliminatiedieet een waardevol hulpmiddel kan zijn bij het identificeren van voedselgerelateerde klachten, zijn er verschillende uitdagingen en aandachtspunten waarmee patiënten rekening moeten houden. Het dieet kan complex zijn om te volgen en vereist vaak zorgvuldige planning en begeleiding om te zorgen dat de patiënt een evenwichtig voedingspatroon blijft behouden.

Moeilijkheden bij het volgen van een strikt eliminatiedieet

Veel patiënten vinden het moeilijk om een eliminatiedieet strikt te volgen, vooral als ze gewend zijn aan bepaalde voedingsmiddelen die ze moeten elimineren. Sociale en culturele factoren kunnen het ook uitdagender maken, aangezien veel sociale gelegenheden draaien om eten. Het is belangrijk dat de patiënt zich goed geïnformeerd en gemotiveerd voelt om het dieet effectief te volgen, zodat het gewenste resultaat wordt bereikt.

Tijdsinvestering en geduld

Een eliminatiedieet kan tijdrovend zijn, vooral omdat het meerdere weken kan duren om de eliminatie- en herintroductiefases te doorlopen. Geduld is essentieel, aangezien het proces lang kan duren voordat het resultaat zichtbaar is. Het is belangrijk dat patiënten realistische verwachtingen hebben en begrijpen dat het vinden van de oorzaak van hun symptomen soms enige tijd kan duren.

Voedingsbeheer na het eliminatiedieet

Na het eliminatiedieet is het belangrijk om een blijvend voedingspatroon te ontwikkelen dat rekening houdt met de geïdentificeerde voedselintoleranties of -allergieën. Dit helpt niet alleen bij het verbeteren van de gezondheid op de lange termijn, maar voorkomt ook dat de symptomen zich in de toekomst herhalen. Patiënten kunnen hierbij begeleiding zoeken van een diëtist om ervoor te zorgen dat ze alle noodzakelijke voedingsstoffen binnenkrijgen.

Langetermijnstrategie voor het beheren van voedselallergieën

Wanneer bepaalde voedingsmiddelen als schadelijk worden geïdentificeerd, is het belangrijk voor patiënten om strategieën te ontwikkelen voor het beheren van hun dieet op de lange termijn. Dit kan betekenen dat zij nieuwe voedingsmiddelen leren kennen die hun dieet kunnen vervangen en dat ze producten leren lezen om allergenen te vermijden. Het is ook belangrijk om regelmatig de gezondheid te monitoren om te zorgen dat de dieetkeuzes de algehele gezondheid blijven ondersteunen.

Gezondheidsondersteuning na het eliminatiedieet

Naast het vermijden van allergenen, is het essentieel dat patiënten die een eliminatiedieet volgen ook hun algehele gezondheid in de gaten houden. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat ze regelmatig hun energielevels, spijsvertering en andere gezondheidsparameters evalueren om ervoor te zorgen dat hun dieet in balans is en hun welzijn bevordert. Het inschakelen van een zorgverlener of diëtist voor regelmatige opvolging kan helpen om het dieet effectief en veilig te blijven volgen.

Evaluatie van het eliminatiedieet: Langetermijnresultaten en aanpassingen

Het succes van een eliminatiedieet wordt vaak bepaald door de langetermijnresultaten. Patiënten moeten het effect van het dieet zorgvuldig evalueren, niet alleen tijdens de herintroductiefase, maar ook nadat het dieet is beëindigd. Dit kan leiden tot blijvende verbeteringen in de algehele gezondheid, maar in sommige gevallen kunnen er aanpassingen aan het voedingspatroon nodig zijn om het dieet beter af te stemmen op de behoeften van de patiënt.

Analyse van resultaten na het eliminatiedieet

Na het eliminatiedieet is het van belang om te analyseren in hoeverre de symptomen zijn verbeterd of verdwenen. Dit helpt bij het vaststellen van de effectiviteit van het dieet. Als er een aanzienlijke verbetering is, kan het elimineren van de specifieke triggerfactoren een blijvend onderdeel van het dieet worden. Als er geen duidelijke verandering is, kan het nodig zijn om het dieet opnieuw te evalueren of alternatieve oorzaken van de symptomen te onderzoeken.

Voortdurende aanpassing van het voedingspatroon

In sommige gevallen kunnen de gezondheidsbehoeften van de patiënt na het eliminatiedieet veranderen, waardoor het voedingspatroon verder aangepast moet worden. Dit kan het toevoegen van nieuwe voedingsmiddelen of het vermijden van nieuwe allergenen inhouden. Het is belangrijk dat patiënten leren hoe ze hun dieet flexibel kunnen aanpassen op basis van hun veranderende gezondheidstoestand, waarbij ze steeds rekening houden met hun specifieke behoeften en voorkeuren.

Lees verder

• Fodmap-dieet niet goed voor darmflora bij gezonde mensen
• Voedselallergie en voedselintolerantie: Symptomen
• Coeliakie: Maag- en darmproblemen door eten van gluten
• Lactose-intolerantie: Symptomen bij melk en zuivelproducten
• Prikkelbaredarmsyndroom: Symptomen van diarree en obstipatie