Hoofdpijn tijdens menopauze bij vrouwen

Door hormonale veranderingen krijgen vrouwen in de menopauze meer te maken met verschillende soorten hoofdpijn, zoals migraine, sinushoofdpijn en spanningshoofdpijn. De hoofdpijn gaat bovendien mogelijk gepaard met andere tekenen. Dit is het gevolg van heel onregelmatige hormonale veranderingen. Sommige vrouwen ervaren tijdens de overgang juist minder hoofdpijn doordat de hormonale schommelingen geleidelijk in plaats van met schokjes plaatsvindt. Het is mogelijk om menopauzale hoofdpijn te behandelen met medicatie, evenals door aanpassingen in de voedings- en levensstijl.

• Menopauze bij vrouwen
• Epidemiologie
• Oorzaken: Hormonale veranderingen
• Risicofactoren van menopauzale hoofdpijn
• Symptomen
• Soorten van hoofdpijn tijdens menopauze
• Minder (ernstige) hoofdpijn
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van hoofdpijn tijdens de menopauze bij vrouw
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Menopauze bij vrouwen

De menopauze (overgang) is de levensfase waarbij vrouwen van middelbare leeftijd hun vruchtbaarheid beginnen te verliezen. Enkele maanden tot jaren voordat de echte menopauze start, ervaren vrouwen de perimenopauze (periode van symptomen voor menopauze). Hierbij ontstaan één of meer van volgende tekenen:

• dunner wordend haar
• een gewichtstoename
• nachtelijk zweten
• opvliegers
• stemmingswisselingen
• vaginale droogheid

In de meeste gevallen krijgen vrouwen een menstruatiecyclus en de daaropvolgende maand(en) niet meer, totdat de menstruatiecyclus volledig stopt. Slechts af en toe heeft een vrouw altijd haar maandstonden totdat ze plots stoppen in de menopauze.

Epidemiologie

Hoofdpijn tijdens de menopauze komt relatief vaak voor en kan een impact hebben op de levenskwaliteit van vrouwen in deze periode van hormonale veranderingen. Ongeveer 20% van de vrouwen ervaart hoofdpijn tijdens de menopauze, hoewel de prevalentie kan variëren afhankelijk van de bron en de specifieke populatie.

Oorzaken: Hormonale veranderingen

Hoofdpijn tijdens de menopauze ontstaat vermoedelijk als gevolg van hormonale veranderingen, al is de exacte oorzaak anno oktober 2020 onbekend.

Vrouwen creëren twee belangrijke geslachtshormonen tijdens hun vruchtbare jaren met name oestrogeen en progesteron.

• Oestrogeen reguleert de menstruatiecyclus en is verantwoordelijk voor de rijping van de eieren, terwijl de bloedvaten verwijden.
• Progesteron is actief in de tweede helft van de menstruatiecyclus en is belangrijk omdat de baarmoeder zich zo kan voorbereiden op het bevruchte eitje. Het reguleert ook de doorbloeding door de bloedvaten te doen vernauwen.

Tijdens de menopauze schommelt de productie van deze hormonen en nemen ze geleidelijk af (op een onregelmatige manier) totdat het vrouwelijke lichaam stopt met de productie van oestrogeen en progesteron. Hierdoor is de vernauwing en verwijding van de bloedvaten gewijzigd, wat resulteert in drukschommelingen. Deze drukschommelingen veroorzaken hoofdpijn. Na de menopauze vermindert de hoofdpijn gewoonlijk doordat de hormoonspiegels dan laag blijven en niet meer schommelen.

Risicofactoren van menopauzale hoofdpijn

Menopauzale hoofdpijn komt vaker voor bij vrouwen die last hadden van hoofdpijn rond de normale menstruatiecyclus. Ook vrouwen die hormonale anticonceptiva gebruiken, krijgen sneller te maken met hoofdpijnklachten tijdens de overgang. Sommige vrouwen ervaren echter menopauzale hoofdpijn terwijl ze nooit hormonale hoofdpijn gehad hebben.

Verder zijn volgende risicofactoren bekend voor menopauzale hoofdpijn:

• bepaalde voedingsmiddelen
• een slaapgebrek of te veel slaap
• felle lichten, harde geluiden en sterke geuren
• overgeslagen maaltijden of vasten
• stimulerende middelen zoals alcohol en cafeïne
• stress en angst
• weerveranderingen

Symptomen

Soorten van hoofdpijn tijdens menopauze

Door de schokkerige en onregelmatige manier van daling van de oestrogeenspiegel, ontstaan sneller hoofdpijnklachten bij een aantal vrouwen. Hoofdpijn tijdens de menopauze neemt mogelijk drie vormen aan met name migraine, sinushoofdpijn of spanningshoofdpijn.

Migraine
Migraine is de meest intense vorm van hoofdpijn met kloppende pijn aan één kant van het hoofd; dit gaat soms gepaard met onder andere misselijkheid, braken, fotofobie (lichtschuwheid) en eventueel ook een aura. Tijdens de menopauze komt migrainehoofdpijn vaker voor.

Sinushoofdpijn
De sinussen zijn kleine met lucht gevulde holtes achter het voorhoofd en de jukbeenderen. Als de bekleding van deze sinussen ontstoken raakt, ontstaat een verstopping en ervaart de vrouw gezichtspijn en hoofdpijn.

Spanningshoofdpijn
Spanningshoofdpijn is hoofdpijn van een matige intensiteit die ontstaat als gevolg van stress. Dit type hoofdpijn kenmerkt zich door een gevoel van strakheid of matige pijn over het voorhoofd en de achterkant van het hoofd en de nek.

Minder (ernstige) hoofdpijn

Sommige vrouwen ervaren echter minder (ernstige) hoofdpijn tijdens en na de menopauze dan vlak voor de menopauze. Bij deze vrouwen daalt de oestrogeenspiegel geleidelijk in plaats van schokkerig.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van hoofdpijn tijdens de menopauze kunnen een plotselinge of ernstige hoofdpijn zijn, samen met symptomen zoals visuele verstoringen, neurologische symptomen, of een plotse verandering in de aard van de hoofdpijn. Deze symptomen kunnen wijzen op ernstigere aandoeningen zoals een beroerte of andere neurologische problemen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van hoofdpijn tijdens de menopauze omvat meestal een gedetailleerde medische geschiedenis en klinisch onderzoek. Beeldvormingstechnieken zoals CT- of MRI-scans kunnen worden gebruikt om andere oorzaken van hoofdpijn uit te sluiten. Bloedonderzoek kan ook nuttig zijn om hormonale niveaus te beoordelen en andere mogelijke oorzaken van hoofdpijn te identificeren.

Behandeling van hoofdpijn tijdens de menopauze bij vrouw

Behandeling van hoofdpijn tijdens de menopauze kan variëren afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de symptomen. Behandelopties kunnen onder andere hormonale therapieën, pijnstillers, en levensstijlaanpassingen omvatten. Stressmanagement en cognitieve gedragstherapie kunnen ook nuttig zijn voor het beheersen van symptomen.

Medicatie
Verschillende medicijnen zijn beschikbaar voor het behandelen en voorkomen van migraine. Deze zijn vrij verkrijgbaar, maar sterkere medicijnen schrijft een arts voor en zijn enkel op doktersvoorschrift verkrijgbaar.

Voeding
Een andere voedingsstijl zijn ook aanbevolen voor de behandeling van menopauzale hoofdpijn. Bepaalde voedingsmiddelen veroorzaken namelijk mogelijk hoofdpijn zoals cafeïne, chocolade, alcohol (vooral rode wijn) en zuivelproducten. Door deze te vermijden, is het vaak mogelijk om hoofdpijn tijdens de menopauze te verlichten. Voedsel zoals appels, kersen, aardappelen, rijst, tarwe en luzerne stimuleren oestrogeenspiegels. Wanneer vrouwen deze voedingsproducten consumeren, verlicht dit de symptomen van menopauze hoofdpijn. Op de markt zijn ook diverse kruiden verkrijgbaar die de hormonale spiegels stimuleren. Het is tot slot aangewezen om een regelmatig voedingspatroon te hanteren waarbij vrouwen geen maaltijden overslaan.

Supplementen
Voorts nemen sommige vrouwen calciumsupplementen of magnesiumsupplementen of consumeren ze magnesium- of calciumverrijkte voeding (zoals donkergroene groenten, gedroogd fruit, noten en volkorengranen). Het is echter belangrijk dat vrouwen niet te veel magnesium (hypermagnesiëmie) of calcium (hypercalciëmie) in het bloed hebben, omdat dit mogelijk juist leidt tot hoofdpijn.

Bewegen
Verder krijgen vrouwen het advies om drie keer per week minstens dertig minuten per dag te bewegen. Wandelen, zwemmen of spinninglessen zijn goede activiteiten voor vrouwen in de menopauze. Het is echter aan te raden om de lichamelijke trainingen langzaam op te bouwen en niet direct deel te nemen aan intensieve trainingen, omdat deze anders juist hoofdpijn tot stand brengen.

Voldoende drinken
Vrouwen die te weinig water drinken, lijden sneller aan hoofdpijn. Daarom moeten vrouwen er oor zorgen dat ze zeker tijdens de menopauze voldoende blijven drinken.

Andere levensstijlaanpassingen
Andere eenvoudige veranderingen in de levensstijl verminderen de hoofdpijn en verbeteren de gezondheid zoals:

• stress verminderen met yoga of meditatie
• minder medicijnen innemen
• gloeilampen veranderen
• voldoende slapen / een regelmatig slaappatroon

Prognose

De prognose voor hoofdpijn tijdens de menopauze hangt af van de onderliggende oorzaak en de effectiviteit van de behandeling. Veel vrouwen ervaren een vermindering van de frequentie en ernst van hoofdpijn na de menopauze, hoewel sommige vrouwen mogelijk blijvende klachten ervaren.

Complicaties

Complicaties van hoofdpijn tijdens de menopauze kunnen onder andere chronische hoofdpijn of migraine, die invloed kunnen hebben op de dagelijkse activiteiten en levenskwaliteit. Ernstigere complicaties kunnen optreden bij onvoldoende behandeling van symptomen.

Preventie

Preventie van hoofdpijn tijdens de menopauze omvat het beheren van hormonale veranderingen, een gezonde levensstijl, en het vermijden van triggers die hoofdpijn kunnen veroorzaken. Regelmatige medische controles en het handhaven van een gezond dieet en stressmanagementtechnieken kunnen helpen bij het verminderen van het risico op hoofdpijn tijdens de menopauze.

Lees verder

• Menopauze: Einde van de menstruatieperiode (overgang)
• Migraine: Aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn
• Spanningshoofdpijn: Oorzaken, symptomen en behandeling