Tongkanker: Zweren, zwelling en pijn aan tonggebied

Praten, kauwen, proeven en slikken zijn allemaal functies waarvoor de tong essentieel is. Tongkanker, ook bekend als tongcarcinoom, komt vooral voor bij rokers en kan ernstige gevolgen hebben. Het gaat hierbij om de ontwikkeling van zweren, bultjes of letsels op de tong die niet vanzelf verdwijnen. Tongkanker kan gepaard gaan met andere symptomen zoals bloedingen en pijn. De behandeling bestaat vaak uit een combinatie van chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie. De vooruitzichten zijn variabel, maar doorgaans is de prognose beter als de diagnose en behandeling tijdig plaatsvinden. Tongkanker kan zich uitzaaien naar andere delen van het lichaam. Bruce Dickinson, de frontman van de muziekgroep Iron Maiden, is een bekend voorbeeld van iemand die deze ziekte heeft gehad.

• Epidemiologie van tongkanker
• Oorzaken van tongkanker
• Risicofactoren: Roken en alcoholgebruik
• Symptomen van tongkanker
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van tongkanker
• Prognose van tongkanker
• Complicaties van tongkanker
• Preventie van tongkanker

Epidemiologie van tongkanker

Tongkanker is een vorm van mondkanker en komt minder vaak voor dan andere vormen van kanker zoals borstkanker, prostaatkanker, longkanker en dikkedarmkanker. Mondkanker vertegenwoordigt ongeveer 2% van alle gediagnosticeerde kankers. De ziekte treft vooral mensen ouder dan 55 jaar en komt twee keer zo vaak voor bij mannen als bij vrouwen.

Oorzaken van tongkanker

Tongkanker is een vorm van hoofd- en halskanker die ontstaat wanneer de cellen van de tong ongecontroleerd beginnen te delen, wat leidt tot de vorming van tumoren of letsels. De meeste gevallen van tongkanker zijn plaveiselcelcarcinomen, die ontstaan uit de cellen van het slijmvlies van de tong.

Risicofactoren: Roken en alcoholgebruik

Hoewel de precieze oorzaak van tongkanker niet volledig bekend is, zijn er verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van deze vorm van kanker verhogen:

• chronische irritatie door ontstekingen
• familiaire geschiedenis van tongkanker of mondkanker
• infectie met het humaan papillomavirus (HPV), een seksueel overdraagbare aandoening
• langdurige blootstelling aan schadelijke UV-stralen van de zon
• ongezonde voeding
• persoonlijke geschiedenis van andere kankers, zoals plaveiselcelcarcinoom
• een slecht passend [ARTIKEL=195416]kunstgebit of prothese
• slechte mondhygiëne
• een zwak immuunsysteem
• levercirrose
• overmatig alcoholgebruik
• roken van sigaretten, pijpen, tabak en sigaren
• sclerodermie (opbouw van littekenweefsel in huid en organen)
• syfilis (bacteriële infectie via seksueel contact)

De combinatie van roken en alcoholgebruik vormt een bijzonder hoog risico voor de ontwikkeling van tongkanker.

Symptomen van tongkanker

Tongkanker ontwikkelt zich vaak aan de zijranden van de beweeglijke delen van de tong, zoals de tongpunt, -rand, -rug en -wortel. Soms komt de kanker voor op de tongbasis, die deel uitmaakt van de mond-keelholte.

Keelpijn en aanhoudende tongzweren of knobbeltjes komen vaak voor bij tongkanker. Deze zweren verdwijnen niet na enkele dagen of weken en kunnen gepaard gaan met tongpijn. Andere symptomen kunnen zijn:

• een rode plek (rode tong) of witte plek (witte tong)
• zwelling of bultjes op de tong
• pijn bij het slikken (slikpijn) of kauwen
• gevoelloosheid in de mond
• onverklaarbare bloedingen aan de tong (tongbloedingen)
• uitstralingspijn naar het oor (oorpijn), de hals (halspijn) of de kaak (kaakpijn)
• gezwwollen lymfeklieren in de hals, wat kan wijzen op uitzaaiingen
• slechte adem (halitose)

Diagnose en onderzoeken

De symptomen van tongkanker kunnen soms lijken op die van minder ernstige aandoeningen, maar een tongletsel dat langer dan drie weken aanhoudt, vereist altijd een medische evaluatie.

Vraaggesprek

De arts zal vragen stellen over de voedings- en leefgewoonten van de patiënt, zoals rook- en drinkgewoonten en soort voeding. Ook zal er gevraagd worden naar de aanwezigheid van een HPV-infectie.

Diagnostisch onderzoek

De arts, vaak een keel-, neus- en oorarts of kaakchirurg, onderzoekt de mond, keel en neus en voelt de hals af op gezwollen lymfeklieren die kunnen wijzen op uitzaaiingen. Een laryngoscopie (inwendig kijkonderzoek van de keelholte, het strottenhoofd en de stembanden) kan nodig zijn om de tumor te inspecteren. Een tongbiopsie wordt uitgevoerd om te bevestigen of de knobbeltjes of zwelling op de tong werkelijk door tongkanker worden veroorzaakt. Na bevestiging van kanker, worden beeldvormende onderzoeken ingezet om te controleren op uitzaaiingen naar andere lichaamsstructuren. Hiervoor worden vaak een echografie, een CT-scan en/of een MRI-scan gebruikt.

Behandeling van tongkanker

De behandeling van tongkanker kan een operatie omvatten waarbij de tumor wordt verwijderd. In sommige gevallen kan dit betekenen dat een (groot) deel van de tong moet worden verwijderd (glossectomie). Tijdens deze operatie kan de arts de tong reconstrueren met huid of weefsel uit een ander lichaamsgebied. Indien er uitzaaiingen in de lymfeklieren aanwezig zijn, is een halsklierdissectie noodzakelijk. Dit houdt in het verwijderen van de lymfeklieren en omliggend weefsel uit de hals. Na de operatie kunnen sommige patiënten radiotherapie en/of chemotherapie krijgen, afhankelijk van de ernst en uitgebreidheid van de ziekte.

Prognose van tongkanker

De vijfjaarsoverleving bij tongkanker varieert van 36% tot 78%, afhankelijk van het stadium van de ziekte. De meeste patiënten behouden hun vermogen om te praten, proeven en slikken na behandeling, hoewel logopedie kan helpen om deze functies verder te verbeteren. Patiënten kunnen last hebben van weinig eetlust, problemen met eten, smaakverlies of een gewijzigde smaak. Een voedingsdeskundige kan hierin begeleiding bieden. Vroege diagnose en behandeling verbeteren doorgaans de vooruitzichten, hoewel de prognose ook afhangt van de algemene gezondheidstoestand en leeftijd van de patiënt. Regelmatige controlebezoeken bij de arts zijn belangrijk om herhaling van de tumor in het hoofd-halsgebied te monitoren.

Complicaties van tongkanker

Tongkanker kan uitzaaien naar andere delen van het lichaam, het vaakst naar de lymfeklieren (lymfekliermetastasen). Soms kunnen er ook uitzaaiingen optreden naar andere organen zoals het bovenste gedeelte van het maagdarmkanaal, de lever (levermetastasen), de longen (longmetastasen) en de botten (botmetastasen).

Preventie van tongkanker

Preventie van tongkanker omvat het stoppen met roken en het beperken van alcoholconsumptie tot de aanbevolen wekelijkse limieten. Een gezond dieet, zoals het mediterraan dieet met veel verse groenten, kan bijdragen aan het verminderen van het risico op tongkanker. Vooral tomaten, citrusvruchten, olijfolie en vis zijn gezonde voedingsmiddelen. Regelmatige tandheelkundige controles (om de zes maanden) kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van mondkanker. Goede mondhygiëne, waaronder het twee keer per dag grondig poetsen en regelmatig flossen, is essentieel. Bij aanhoudende letsels op de tong die niet binnen drie weken verdwijnen, dient men tijdig een huisarts te raadplegen.

Lees verder

• Tongbultjes: Oorzaken van bultjes op de tong
• Tong: Afwijkingen aan de kleur, vorm en textuur
• Tongbiopsie: Onderzoek naar afwijkingen op tong
• Tongpijn: Oorzaken van pijnlijke tong (pijn aan tong)
• Mondkanker: Kanker in mond met slikproblemen en gezwel