Oestrogeen: Soorten, functie & te hoge of te lage spiegels
Oestrogeen is één van de twee belangrijkste vrouwelijke geslachtshormonen; het andere hormoon is progesteron. De eierstokken, bijnieren en vetweefsels produceren oestrogeen dat gemaakt is uit cholesterol. Oestrogeen is verantwoordelijk voor vrouwelijke fysieke kenmerken en reproductie. Mannen hebben ook oestrogeen, maar in kleinere hoeveelheden. Het hormoon is verantwoordelijk voor de ontwikkeling en regulering van het vrouwelijke voortplantingssysteem en secundaire geslachtskenmerken. Er zijn drie belangrijke oestrogenen bij vrouwen aanwezig met name oestron, oestradiol, oestriol en bij zwangere vrouwen komt daar nog oestetrol bij. Om veel redenen maakt het lichaam te weinig of te veel oestrogeen aan of nemen mensen te veel oestrogeen in. Dit veroorzaakt tal van mogelijke symptomen.
Werking van oestrogeen
De eierstokken, die de eicellen van een vrouw produceren, zijn de belangrijkste bron van oestrogeen uit het lichaam. Eierstokken – die deel uitmaken van het endocriene systeem – zijn klieren ter grootte van een druif ter hoogte van de
baarmoeder. De bijnieren (bevinden zich aan de bovenkant van elke nier) maken kleine hoeveelheden van dit hormoon aan. Ook vetweefsel produceert oestrogeen. Oestrogeen beweegt door het bloed en werkt overal in het lichaam.
Functie
Baarmoeder
Oestrogeen verbetert en onderhoudt het baarmoederslijmvlies. Het reguleert ook de stroom en de dikte van de baarmoederslijmafscheiding. Oestrogeen helpt de menstruatiecyclus onder controle te houden en is belangrijk voor de vruchtbaarheid.
Borsten
Het lichaam gebruikt oestrogeen bij de vorming van borstweefsel. Dit hormoon helpt ook om de melkstroom na het spenen te stoppen.
Vagina
In de vagina behoudt oestrogeen de dikte van de vaginale wand en bevordert het de smering.
Andere functies
Andere functies zijn:
Soorten oestrogeen
Oestron (estron) (E1)
Oestron is een type oestrogeen dat na de
menopauze in het lichaam aanwezig is. Het is een zwakkere vorm van oestrogeen. Indien nodig zet het lichaam estron om in andere vormen van oestrogeen.
Oestradiol (estradiol) (E2)
Zowel mannen als vrouwen produceren oestradiol. Dit type oestrogeen komt het vaakst voor bij vrouwen tijdens hun vruchtbare jaren. Te veel estradiol leidt tot
acne, een verlies van zin in seks,
osteoporose (verlies van botmassa met risico op
botbreuken) en een
depressie. Zeer hoge niveaus vergroten het risico op
baarmoederkanker en
borstkanker. Lage waarden leiden echter tot een
gewichtstoename en hart- en vaatziekten.

Het niveau van oestriol stijgt tijdens de zwangerschap /
Bron: PublicDomainPictures, PixabayOestriol (estriol) (E3)
Het niveau van oestriol stijgt tijdens de zwangerschap, omdat het nodig is om de baarmoeder te doen groeien en het lichaam voor te bereiden op de bevalling. Het oestriolgehalte piekt vlak voor de geboorte.
Oestetrol (estetrol) (E4)
Een ander type oestrogeen, estetrol, wordt alleen tijdens de zwangerschap geproduceerd uit de lever van de foetus.
Oestrogeenspiegels
Oestrogeenspiegels verschillen van persoon tot persoon. Ze schommelen ook tijdens de menstruatiecyclus en gedurende het leven van een vrouw. Deze schommeling veroorzaakt mogelijk
stemmingswisselingen vóór de menstruatie of
opvliegers tijdens de menopauze.
Factoren die de oestrogeenspiegels beïnvloeden, zijn onder meer:
Te lage oestrogeenspiegels

Te lage oestrogeenspiegels leiden tot vermoeidheid /
Bron: Concord90, Pixabay Vrouwen
De meest voorkomende reden voor lage oestrogeenwaarden bij vrouwen is de menopauze of een chirurgische verwijdering van de eierstokken. Een verlaging van de oestrogeenwaarden in het bloed leidt bij vrouwen tot:
Mannen
Lage oestrogeenspiegels bij mannen resulteren mogelijk in overtollig
buikvet en een laag seksueel verlangen.
Te hoge oestrogeenspiegels
Vrouwen
Een teveel aan oestrogeen veroorzaakt onder meer:
- een gewichtstoename, voornamelijk in het middel, de heupen en de dijen
- een verergering van het premenstrueel syndroom
- een verlies van zin in seks
- fibrocystische borsten (goedaardige borstknobbels)
- menstruatieproblemen, zoals lichte of zware bloedingen
- vermoeidheid
- vleesbomen (goedaardige tumoren) in de baarmoeder
- zich depressief of angstig voelen
Mannen
Sommige erfelijke en andere aandoeningen leiden bij mannen tot hoge oestrogeenspiegels, wat resulteert in
erectiestoornissen, grotere borsten (gynaecomastie) en
onvruchtbaarheid. Mannen met een laag oestrogeengehalte hebben mogelijk een te hoog buikvet en een laag libido.

Oestrogeentherapie bestaat in verschillende vormen /
Bron: Stevepb, PixabayOestrogeentherapie
Oestrogeentherapie is inzetbaar voor het verlichten van symptomen van volgende aandoeningen of problemen
- andere eierstokproblemen
- de menopauze
- een vertraagde puberteit, bijvoorbeeld bij het syndroom van Turner
- primaire ovariële insufficiëntie
- sommige gevallen van prostaatkanker
- sommige soorten acne
De behandeling bestaat soms uitsluitend uit oestrogeen of is een combinatie van oestrogeen en progestageen (een synthetische vorm van progesteron. Een hormoonbehandeling is verkrijgbaar als pil,
neusspray, pleister, huidgel, injectie, vaginale crème of ring.
Dit helpt bij volgende symptomen:
- een verminderd seksueel verlangen
- ongerustheid
- opvliegers
- pijnlijke geslachtsgemeenschap
- slaapproblemen
- stemmingswisselingen
- vaginale droogheid
- verlaging van risico op osteoporose
Bijwerkingen zijn onder meer:
Sommige soorten hormoontherapie verhogen ook het risico op een beroerte, bloedstolsels, baarmoederkanker en
borstkanker.
Hoge oestrogeenspiegels verhogen het risico en de progressie van sommige soorten borstkanker. Sommige hormoonbehandelingen blokkeren de werking van oestrogeen als een manier om de ontwikkeling van
kanker te vertragen of te stoppen. Hormonale therapie is niet voor iedereen nuttig. Een familiegeschiedenis van borstkanker of
schildklierproblemen zijn mogelijke tegenindicaties.

Via de mond ingenomen anticonceptie houdt meer risico in voor rokende vrouwen /
Bron: Geralt, PixabayAnticonceptie
Anticonceptiepillen (contraceptiva) bevatten alleen synthetisch oestrogeen en progestageen of progestageen. Sommige soorten voorkomen een zwangerschap door de ovulatie (eisprong) te stoppen doordat de hormoonspiegels de hele maand niet fluctueren. Ze verdikken ook het slijm in de
baarmoederhals, zodat sperma de eicel niet kan bereiken. Andere toepassingen zijn onder meer het verminderen van
premenstruele symptomen en het verminderen van de ernst van hormoongerelateerde acne.
Anticonceptiepillen verhogen mogelijk het risico op:
Orale (via de
mond ingenomen) anticonceptie houdt meer risico in voor vrouwen die
roken of ouder zijn dan 35 jaar. Het langdurig gebruik van contraceptiva leidt ook tot een hoger risico op borstkanker.