Depressies: Soorten, symptomen & behandelingen van depressie

De meeste mensen voelen zich af en toe wat minder goed. Gebeurt het echter regelmatig dat patiënten zich neerslachtig voelen en tast dit het dagelijks leven aan, dan lijden patiënten mogelijk aan een klinische depressie. Problemen met onder andere de concentratie, het humeur, het slapen, het eten en het gewicht komen dan mogelijk tot stand. Deze psychische aandoening is te behandelen met medicijnen, psychotherapie en/of veranderingen in de levensstijl. Er zijn veel verschillende soorten depressies. Sommige depressies ontstaan als gevolg van gebeurtenissen in het leven terwijl andere depressies resulteren uit chemische veranderingen in de hersenen. Het is belangrijk om bij tekenen van een depressie een arts te raadplegen, zodat de patiënt de juiste behandeling kan krijgen.

• Atypische depressie
• Bipolaire stoornis (manische depressie)
• Depressies die typisch zijn voor vrouwen
• Peripartum depressie (postpartum depressie, postnatale depressie) na de bevalling
• Premenstruele dysfore stoornis (PMDD)
• Ernstige depressieve stoornis (major depressie)
• Persisterende depressieve stoornis (aanhoudende depressie)
• Psychotische depressie
• Seizoensgebonden affectieve stoornis
• Winterdepressie
• Zomerdepressie
• Situationele depressie (stressrespons syndroom)

Atypische depressie

Een atypische depressie is anders dan het aanhoudende verdriet van een typische depressie. Symptomen van een atypische depressie zijn onder andere:

• een gebrek aan gezichtsuitdrukkingen
• een gevoel van zwaarte in de armen en benen
• een verhoogde eetlust of een gewichtstoename
• meer dan normaal slapen
• overgevoelig voor kritiek of sociale afwijzing
• verbetering van humeur bij positieve gebeurtenis

Antidepressiva behandelen dit type depressie. De arts zet meestal selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's) in als eerstelijnsbehandeling. Soms schrijft hij ook een ouder type antidepressivum voor zoals een monoamineoxidaseremmer (MAO-remmer).

Bipolaire stoornis (manische depressie)

Een patiënt met een bipolaire stoornis heeft gemoedstoestanden die variëren van extreme energie, met een ‘opwaartse’ stemming (manie) tot lage ‘depressieve’ perioden (zware depressie). Medicatie houdt de stemmingswisselingen onder controle. De arts schrijft een stemmingsstabilisator voor zoals lithium. Psychotherapie is ook nuttig voor de patiënt (en zijn gezinsleden).

Depressies die typisch zijn voor vrouwen

Peripartum depressie (postpartum depressie, postnatale depressie) na de bevalling

Vrouwen met een zware depressie in de weken en maanden na de bevalling lijden mogelijk aan een peripartumdepressie. Antidepressiva bestrijden de symptomen.

Premenstruele dysfore stoornis (PMDD)

Vrouwen met een premenstruele dysfore stoornis hebben aan het begin van hun menstruatie een depressie en andere symptomen zoals:

• angst
• concentratieproblemen
• een verandering in de slaapgewoonten
• een verandering in eetlust
• overweldigende gevoelens
• prikkelbaarheid
• stemmingswisselingen
• vermoeidheid

Antidepressiva of soms orale (via de mond ingenomen) anticonceptiva behandelen PMDD.

Ernstige depressieve stoornis (major depressie)

Patiënten met een ernstige depressieve stoornis voelen zich de meeste dagen van de week depressief.

Enkele andere symptomen zijn:

• een verlies van interesse of plezier in activiteiten
• gevoelens van rusteloosheid en agitatie, of juist erg langzame gedachten en langzame fysieke bewegingen
• gevoelloosheid of zich schuldig voelen
• gewichtsverlies of een gewichtstoename
• problemen met concentreren of beslissingen nemen
• tijdens de dag moeite doen om te slapen of zich slaperig voelen
• vermoeidheid en een gebrek aan energie
• zelfmoordgedachten

De arts stelt de diagnose van een ernstige depressie als de patiënt op de meeste dagen vijf of meer van deze symptomen heeft gedurende twee weken of langer. Ten minste één van de symptomen moet bestaan uit een neerslachtige stemming of een verlies van interesse in de activiteiten. Psychotherapie en/of medicijnen zijn nuttige behandelingsopties voor patiënten met een ernstige depressie. Helpen deze behandelingen niet, dan zet de arts één van volgende behandelingen in:

• elektroconvulsietherapie (ECT)
• repetitieve transcraniële magnetische stimulatie (rTMS)

ECT gebruikt elektrische pulsen en rTMS gebruikt een speciaal soort magneet om de activiteit van bepaalde hersengebieden te stimuleren. Hierdoor kunnen deze hersengebieden het humeur beter beheersen.

Persisterende depressieve stoornis (aanhoudende depressie)

Een patiënt die een depressie heeft die twee jaar of langer duurt, kampt met een persisterende depressieve stoornis. Deze term wordt gebruikt om twee aandoeningen te beschrijven die eerder bekend stonden als dysthymie (laaggradige aanhoudende depressie) en een chronische ernstige depressie.

Volgende symptomen komen hierbij mogelijk tot uiting:

• een gebrek aan energie of vermoeidheid
• een negatief zelfbeeld
• hopeloosheid
• overmatig slapen of een slaapgebrek
• problemen met concentreren of beslissingen nemen
• veranderingen in de eetlust (niet genoeg eten of te veel eten)

Psychotherapie en/of medicatie behandelen een persisterende depressieve stoornis.

Psychotische depressie

Patiënten met een psychotische depressie hebben de symptomen van een ernstige depressie in combinatie met ‘psychotische’ symptomen, zoals:

• hallucinaties (dingen zien of horen die er niet zijn)
• paranoia (ten onrechte geloven dat anderen de patiënt proberen te schaden)
• waanideeën (valse overtuigingen)

Een combinatie van antidepressiva en antipsychotica behandelen een psychotische depressie. Elektroconvulsietherapie is mogelijk ook een optie.

Seizoensgebonden affectieve stoornis

Winterdepressie

Een seizoensgebonden affectieve stoornis is een periode van een zware depressie die meestal optreedt tijdens de wintermaanden (winterdepressie), wanneer de dagen kort worden en de patiënt minder en minder zonlicht krijgt. Een laag zelfbeeld, concentratieproblemen, prikkelbaarheid en slaapproblemen zijn enkele mogelijke symptomen. De tekenen gaan meestal weg in het voorjaar en de zomer. Patiënten zijn gebaat met een antidepressivum en/of dagelijkse lichttherapie.

Zomerdepressie

Ook ervaren patiënten mogelijk een zomerdepressie, waarbij tekenen optreden in voorjaar en de zomerperiode. De hitte en een overvloed aan licht zijn mogelijke oorzaken van een depressie in de zomerperiode. Gewichtsverlies, agitatie, angst, een verminderde eetlust en slaapproblemen komen hierbij mogelijk tot uiting. Cognitieve gedragstherapie, medicatie zijn inzetbaar voor het behandelen van een zomerdepressie. Verder behandelen patiënten de hitte die mogelijk leidt tot depressieve symptomen met airconditioning en zwemmen.

Situationele depressie (stressrespons syndroom)

Patiënten hebben mogelijk een depressieve bui als ze problemen hebt met het omgaan met een stressvolle levensgebeurtenis, zoals een overlijden in de familie, een scheiding of een baanverlies. Psychotherapie is vaak inzetbaar om de stressvolle situatie beter te verwerken zodat de symptomen van de situationele depressie verdwijnen.

Lees verder

• Winterdepressie en zomerdepressie: Oorzaken en symptomen
• Psychotische depressie: Depressieve symptomen en psychose
• Depressie: Oorzaken en behandeling van depressieve gevoelens
• Postnatale depressie: Depressie van vrouw na bevalling
• Atypische depressie: Depressie met atypische kenmerken