Depressies: Soorten, symptomen & behandelingen van depressie

De meeste mensen voelen zich af en toe wat minder goed. Gebeurt het echter regelmatig dat patiënten zich neerslachtig voelen en tast dit het dagelijks leven aan, dan lijden patiënten mogelijk aan een klinische depressie. Problemen met onder andere de concentratie, het humeur, het slapen, het eten en het gewicht komen dan mogelijk tot stand. Deze psychische aandoening is te behandelen met medicijnen, psychotherapie en/of veranderingen in de levensstijl. Er zijn veel verschillende soorten depressies. Sommige depressies ontstaan als gevolg van gebeurtenissen in het leven, terwijl andere depressies resulteren uit chemische veranderingen in de hersenen. Het is belangrijk om bij tekenen van een depressie een arts te raadplegen, zodat de patiënt de juiste behandeling kan krijgen.

• Atypische depressie
• Bipolaire stoornis (manische depressie)
• Depressies die typisch zijn voor vrouwen
• Peripartum depressie (postpartum depressie, postnatale depressie) na de bevalling
• Premenstruele dysfore stoornis (PMDD)
• Ernstige depressieve stoornis (major depressie)
• Persisterende depressieve stoornis (aanhoudende depressie)
• Psychotische depressie
• Seizoensgebonden affectieve stoornis
• Winterdepressie
• Zomerdepressie
• Situationele depressie (stressrespons syndroom)
• Leven met Depressie
• Behandeling met therapieën en medicatie
• Ondersteuning vanuit het netwerk en levensstijl
• Misvattingen rond depressies
• Depressie is slechts een gevolg van een slechte gemoedstoestand
• Patiënten met depressie willen gewoon niet genoeg proberen om beter te worden
• Antidepressiva zijn de enige oplossing voor depressie
• Depressie is iets dat alleen volwassenen kan overkomen
• Je kunt depressie altijd zelf overwinnen zonder hulp
• Mensen met depressie willen altijd eenzaam zijn
• Depressie is altijd het gevolg van een trauma of ingrijpende gebeurtenis
• Depressie is hetzelfde als stress of een slechte dag

Atypische depressie

Een atypische depressie is anders dan het aanhoudende verdriet van een typische depressie. Symptomen van een atypische depressie zijn onder andere:

• een gebrek aan gezichtsuitdrukkingen
• een gevoel van zwaarte in de armen en benen
• een verhoogde eetlust of een gewichtstoename
• meer dan normaal slapen
• overgevoelig voor kritiek of sociale afwijzing
• verbetering van humeur bij positieve gebeurtenis

Antidepressiva behandelen dit type depressie. De arts zet meestal selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's) in als eerstelijnsbehandeling. Soms schrijft hij ook een ouder type antidepressivum voor, zoals een monoamineoxidaseremmer (MAO-remmer).

Bipolaire stoornis (manische depressie)

Een patiënt met een bipolaire stoornis heeft gemoedstoestanden die variëren van extreme energie, met een ‘opwaartse’ stemming (manie), tot lage ‘depressieve’ perioden (zware depressie). Medicatie houdt de stemmingswisselingen onder controle. De arts schrijft een stemmingsstabilisator voor, zoals lithium. Psychotherapie is ook nuttig voor de patiënt (en zijn gezinsleden).

Depressies die typisch zijn voor vrouwen

Peripartum depressie (postpartum depressie, postnatale depressie) na de bevalling

Vrouwen met een zware depressie in de weken en maanden na de bevalling lijden mogelijk aan een peripartumdepressie. Antidepressiva bestrijden de symptomen.

Premenstruele dysfore stoornis (PMDD)

Vrouwen met een premenstruele dysfore stoornis hebben aan het begin van hun menstruatie een depressie en andere symptomen zoals:

• angst
• concentratieproblemen
• een verandering in de slaapgewoonten
• een verandering in eetlust
• overweldigende gevoelens
• prikkelbaarheid
• stemmingswisselingen
• vermoeidheid

Antidepressiva of soms orale (via de mond ingenomen) anticonceptiva behandelen PMDD.

Ernstige depressieve stoornis (major depressie)

Patiënten met een ernstige depressieve stoornis voelen zich de meeste dagen van de week depressief.

Enkele andere symptomen zijn:

• een verlies van interesse of plezier in activiteiten
• gevoelens van rusteloosheid en agitatie, of juist erg langzame gedachten en langzame fysieke bewegingen
• gevoelloosheid of zich schuldig voelen
• gewichtsverlies of een gewichtstoename
• problemen met concentreren of beslissingen nemen
• tijdens de dag moeite doen om te slapen of zich slaperig voelen
• vermoeidheid en een gebrek aan energie
• zelfmoordgedachten

De arts stelt de diagnose van een ernstige depressie als de patiënt op de meeste dagen vijf of meer van deze symptomen heeft gedurende twee weken of langer. Ten minste één van de symptomen moet bestaan uit een neerslachtige stemming of een verlies van interesse in de activiteiten. Psychotherapie en/of medicijnen zijn nuttige behandelingsopties voor patiënten met een ernstige depressie. Helpen deze behandelingen niet, dan zet de arts één van de volgende behandelingen in:

• elektroconvulsietherapie (ECT)
• repetitieve transcraniële magnetische stimulatie (rTMS)

ECT gebruikt elektrische pulsen en rTMS gebruikt een speciaal soort magneet om de activiteit van bepaalde hersengebieden te stimuleren. Hierdoor kunnen deze hersengebieden het humeur beter beheersen.

Persisterende depressieve stoornis (aanhoudende depressie)

Een patiënt die een depressie heeft die twee jaar of langer duurt, kampt met een persisterende depressieve stoornis. Deze term wordt gebruikt om twee aandoeningen te beschrijven die eerder bekend stonden als dysthymie (laaggradige aanhoudende depressie) en een chronische ernstige depressie.

Volgende symptomen komen hierbij mogelijk tot uiting:

• een gebrek aan energie of vermoeidheid
• een negatief zelfbeeld
• hopeloosheid
• overmatig slapen of een slaapgebrek
• problemen met concentreren of beslissingen nemen
• veranderingen in de eetlust (niet genoeg eten of te veel eten)

Psychotherapie en/of medicatie behandelen een persisterende depressieve stoornis.

Psychotische depressie

Patiënten met een psychotische depressie hebben de symptomen van een ernstige depressie in combinatie met ‘psychotische’ symptomen, zoals:

• hallucinaties (dingen zien of horen die er niet zijn)
• paranoia (ten onrechte geloven dat anderen de patiënt proberen te schaden)
• waanideeën (valse overtuigingen)

Een combinatie van antidepressiva en antipsychotica behandelen een psychotische depressie. Elektroconvulsietherapie is mogelijk ook een optie.

Seizoensgebonden affectieve stoornis

Winterdepressie

Een seizoensgebonden affectieve stoornis is een periode van een zware depressie die meestal optreedt tijdens de wintermaanden (winterdepressie), wanneer de dagen kort worden en de patiënt minder en minder zonlicht krijgt. Een laag zelfbeeld, concentratieproblemen, prikkelbaarheid en slaapproblemen zijn enkele mogelijke symptomen. De tekenen gaan meestal weg in het voorjaar en de zomer. Patiënten zijn gebaat met een antidepressivum en/of dagelijkse lichttherapie.

Zomerdepressie

Ook ervaren patiënten mogelijk een zomerdepressie, waarbij tekenen optreden in voorjaar en de zomerperiode. De hitte en een overvloed aan licht zijn mogelijke oorzaken van een depressie in de zomerperiode. Gewichtsverlies, agitatie, angst, een verminderde eetlust en slaapproblemen komen hierbij mogelijk tot uiting. Cognitieve gedragstherapie en medicatie zijn inzetbaar voor het behandelen van een zomerdepressie. Verder behandelen patiënten de hitte die mogelijk leidt tot depressieve symptomen met airconditioning en zwemmen.

Situationele depressie (stressrespons syndroom)

Patiënten hebben mogelijk een depressieve bui als ze problemen hebben met het omgaan met een stressvolle levensgebeurtenis, zoals een overlijden in de familie, een scheiding of een baanverlies. Psychotherapie is vaak inzetbaar om de stressvolle situatie beter te verwerken, zodat de symptomen van de situationele depressie verdwijnen.

Leven met Depressie

Depressie is een veelvoorkomende maar ernstige mentale aandoening die gekarakteriseerd wordt door gevoelens van verdriet, hopeloosheid en verlies van interesse in activiteiten die voorheen plezierig waren. Het kan het dagelijks functioneren ernstig belemmeren en vereist vaak een combinatie van therapieën en medicatie om het te beheersen.

Behandeling met therapieën en medicatie

De behandeling van depressie omvat vaak psychotherapie, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), en medicatie, zoals antidepressiva. Het is belangrijk dat de behandeling op maat wordt gemaakt, afhankelijk van de ernst en de specifieke symptomen van de patiënt.

Patiënten moeten regelmatig controle hebben met hun behandelende arts om de voortgang van de behandeling te monitoren en bijwerkingen van medicatie te beoordelen.

Ondersteuning vanuit het netwerk en levensstijl

Ondersteuning van vrienden, familie en mentale gezondheidsprofessionals speelt een sleutelrol in het herstelproces. Daarnaast kunnen aanpassingen in levensstijl, zoals regelmatige lichaamsbeweging, een gezond voedingspatroon en voldoende slaap, bijdragen aan het verminderen van de symptomen van depressie.

Misvattingen rond depressies

Depressies zijn een complexe en ingrijpende aandoening die vaak verkeerd begrepen wordt. Er bestaan talloze misvattingen die ervoor zorgen dat het voor patiënten moeilijk is om de juiste hulp te vinden. Van de oorzaken tot de behandeling, veel ideeën over depressies zijn gebaseerd op onjuiste of verouderde informatie. Deze misvattingen kunnen het herstel bemoeilijken, vooral als ze de verwachtingen en de benadering van behandelingen beïnvloeden.

Depressie is slechts een gevolg van een slechte gemoedstoestand

Veel mensen denken dat depressie alleen maar het resultaat is van een tijdelijke slechte gemoedstoestand of dat het vanzelf wel weer overgaat. Dit is een gevaarlijke misvatting, omdat depressie een ernstige en langdurige aandoening is die veel meer omvat dan enkel tijdelijke gevoelens van verdriet of angst. Het kan het hele functioneren van een persoon beïnvloeden en vereist vaak een combinatie van therapieën, zoals psychotherapie, medicatie en het aanpassen van het evenwichtig voedingspatroon. Het is belangrijk te begrijpen dat depressie niet zomaar overgaat en dat het serieuze medische zorg vereist.

Patiënten met depressie willen gewoon niet genoeg proberen om beter te worden

Er is een hardnekkig idee dat patiënten met depressie niet genoeg hun best doen om te genezen, of dat ze gewoon niet gemotiveerd genoeg zijn om verbetering te zoeken. Dit idee negeert de werkelijkheid van depressie, die vaak wordt gekarakteriseerd door een verlies van energie, motivatie en het vermogen om zelfs de kleinste dagelijkse taken uit te voeren. Dit gebrek aan energie is geen teken van zwakte, maar eerder een symptoom van de aandoening zelf. Het is cruciaal om empathie en geduld te tonen in plaats van te oordelen.

Antidepressiva zijn de enige oplossing voor depressie

Een andere misvatting is dat antidepressiva de enige behandeling voor depressie zijn. Hoewel medicatie in veel gevallen nuttig kan zijn, is het belangrijk te begrijpen dat het slechts een onderdeel is van een breder behandelplan. Psychotherapie, zoals cognitieve gedragstherapie, kan zeer effectief zijn in het aanpakken van de onderliggende oorzaken van depressie. Daarnaast kunnen ook voedingsaanpassingen en een evenwichtig voedingspatroon bijdragen aan het verbeteren van de stemming en het verminderen van depressieve symptomen.

Depressie is iets dat alleen volwassenen kan overkomen

Veel mensen geloven dat depressie alleen bij volwassenen voorkomt, maar dit is absoluut niet waar. Kinderen en jongeren kunnen ook last hebben van depressie, vaak met andere symptomen dan volwassenen. Bij jonge mensen kan depressie zich uiten in boosheid, sociale isolatie of gedragsproblemen. Het is belangrijk om depressie in alle leeftijdsgroepen serieus te nemen en te begrijpen dat het herstelproces afhankelijk is van de juiste behandeling, ongeacht de leeftijd.

Je kunt depressie altijd zelf overwinnen zonder hulp

Er bestaat een idee dat je depressie kunt overwinnen door gewoon jezelf bij elkaar te rapen en verder te gaan. Deze gedachte doet afbreuk aan de zwaarte van depressie, die de hersenen en het lichaam fysiek en mentaal uitput. Het herstel van depressie vereist vaak professionele hulp, zoals therapie of psychotherapie, en soms medicatie. Het is een misvatting te denken dat depressie een kwestie is van simpelweg positieve gedachten hebben of “er doorheen komen”.

Mensen met depressie willen altijd eenzaam zijn

Hoewel het vaak voorkomt dat patiënten met depressie zich terugtrekken en zich eenzaam voelen, betekent dit niet dat ze geen hulp willen of nodig hebben. Veel mensen met depressie voelen zich vast in hun gedachten en zijn zich er maar al te goed van bewust dat ze steun nodig hebben. Het idee dat ze liever alleen zijn kan voortkomen uit de vermoeidheid en overbelasting die vaak gepaard gaat met depressie, maar in werkelijkheid verlangen veel patiënten naar sociale interactie en steun. Het is belangrijk om hen aan te moedigen hulp te zoeken zonder hen verder in hun isolement te duwen.

Depressie is altijd het gevolg van een trauma of ingrijpende gebeurtenis

Hoewel trauma's en ingrijpende gebeurtenissen vaak een rol spelen bij het ontwikkelen van depressie, is het niet altijd de oorzaak. Depressie kan ook ontstaan zonder dat er een duidelijk externe factor is die het veroorzaakt. Genetische factoren, hormonale veranderingen en zelfs chemische onbalansen in de hersenen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van depressie. Het is belangrijk om niet te denken dat er altijd een externe gebeurtenis of trauma moet zijn om depressie te verklaren, omdat dit kan leiden tot verkeerde diagnoses en een gemiste behandeling.

Depressie is hetzelfde als stress of een slechte dag

Een veelvoorkomende misvatting is dat depressie simpelweg een intensere vorm van stress of het resultaat van een slechte dag is. Het verschil tussen deze tijdelijke toestanden en een klinische depressie is enorm. Depressie beïnvloedt iemands functioneren op alle niveaus – fysiek, emotioneel, en mentaal – en gaat vaak gepaard met een verlies van interesse in activiteiten die voorheen plezierig waren. De symptomen van depressie kunnen maanden of zelfs jaren aanhouden zonder behandeling, terwijl stress of een slechte dag tijdelijk van aard zijn en vaak door externe factoren kunnen worden verholpen.

Lees verder

• Winterdepressie en zomerdepressie: Oorzaken en symptomen
• Psychotische depressie: Depressieve symptomen en psychose
• Depressie: Oorzaken en behandeling van depressieve gevoelens
• Postnatale depressie: Depressie van vrouw na bevalling
• Atypische depressie: Depressie met atypische kenmerken