Gebroken nek (cervicale fractuur): Symptomen en behandeling

Een gebroken nek (cervicale fractuur) is een breuk van één of meer van de zeven cervicale botten in de nek. De cervicale botten, ook wel wervels genoemd, zijn de botten die de wervelkolom in de nek vormen. De halswervels in de nek zijn gemarkeerd met C1-C7. Ze beschermen het ruggenmerg, ondersteunen de nek en zorgen voor beweging. Een auto-ongeval, een sportblessure of een valpartij zijn vaak voorkomende oorzaken van een nekfractuur. Tintelingen, verlamming en balansproblemen zijn enkele mogelijke gevolgen van een breuk in het nekgebied. Het is van essentieel belang om de nek meteen te immobiliseren. Medicatie, chirurgie en fysiotherapie zijn verdere behandelingen. De totale hersteltijd hangt tot slot af van het feit of de patiënt al dan niet blijvend letsel heeft. Verder ervaren patiënten mogelijk milde symptomen terwijl patiënten in ernstige gevallen kunnen overlijden als gevolg van een gebroken nek.

• Epidemiologie van cervicale fractuur
• Oorzaken van gebroken nek
• Risicofactoren
• Symptomen
• Locatie
• Tekenen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Immobilisatie
• Nekkraag
• Tractie
• Medicatie
• Chirurgie
• Fysiotherapie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van gebroken nek

Epidemiologie van cervicale fractuur

Een gebroken nek is een ernstige aandoening die relatief zeldzaam is, maar ernstige gevolgen kan hebben. De incidentie varieert afhankelijk van leeftijd, geslacht en levensstijl. In de Verenigde Staten zijn er jaarlijks ongeveer 20.000 gevallen van cervicale fracturen. Jongvolwassenen en ouderen hebben een verhoogd risico, vooral in situaties van hoge energie trauma's. Bij oudere volwassenen komen nekfracturen vaak voor door valpartijen, terwijl jongere individuen vaak betrokken zijn bij verkeersongevallen of sportblessures.

Oorzaken van gebroken nek

Een gebroken nek ontstaat als gevolg van aanzienlijke kracht in de nek. Voertuigbotsingen en duiken in ondiep water zijn veelvoorkomende oorzaken. Een ernstige, plotselinge draaiing in de nek of een zware slag op het hoofd of halsgebied kan eveneens een cervicale fractuur veroorzaken.

Risicofactoren

Sporten waarbij sprake is van krachtig fysiek contact verhogen het risico op cervicale fracturen, waaronder voetbal (vooral bij keepers), ijshockey, rugby en worstelen. Nekfracturen komen ook voor bij sommige contactloze sporten, zoals gymnastiek, skiën, duiken, surfen, powerlifting, paardensport, mountainbiken en motorraces. Bepaalde doordringende nekwonden leiden mogelijk ook tot een breuk in één of meer van de zeven halswervels, die ook interne bloedingen veroorzaken in combinatie met andere complicaties. Door een krachtige valpartij op bijvoorbeeld het harde asfalt ontstaat ook een breuk in de nekbotten. Tot slot veroorzaakt verhanging ook een cervicale breuk waardoor het slachtoffer komt te overlijden.

Symptomen

Locatie

Een patiënt met een gebroken nek kampt met diverse mogelijke tekenen die grotendeels afhangen van de locatie en impact van de breuk. Sommige patiënten ervaren minimale symptomen terwijl anderen meteen komen te overlijden als gevolg van een breuk in het nekgebied. Een klap op de nek resulteert bij de meeste patiënten in schade in de bovenste nekwervels, terwijl activiteiten in beweging (zoals duiken) meestal een breuk in de onderste nekwervels veroorzaken.

Tekenen

Symptomen van een cervicale fractuur omvatten nekpijn, een stijve nek, een verminderd of afwezig gevoel in de armen en benen, balans- en coördinatieproblemen bij het lopen, tintelingen in de handen en voeten, spierzwakte en/of een tijdelijke of permanente verlamming. De pijn is voelbaar aan de nek, de hals, het hoofd, de schouders en/of de bovenrug. Verder kampen sommige patiënten met een zwelling en blauwe plekken aan het nekgebied. Wanneer een patiënt een gebroken nek krijgt die resulteert uit een harde klap, ontstaat mogelijk ook een bloedende wond aan de nek.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen bij een gebroken nek omvatten plotselinge of ernstige pijn in de nek, verlies van gevoel in de armen of benen, moeite met ademhalen, en oncontroleerbare bewegingen of verlamming. Deze symptomen vereisen onmiddellijke medische aandacht, aangezien ze kunnen wijzen op ernstige letsels aan het ruggenmerg of andere vitale structuren.

Diagnose en onderzoeken

Een medische voorgeschiedenis en lichamelijk onderzoek zijn noodzakelijk. Verder is een CT-scan, MRI-scan en/of röntgenfoto van de nek nodig. Via deze beeldvormende onderzoeken is het mogelijk om een cervicale fractuur direct te visualiseren.

Behandeling

Immobilisatie

Onmiddellijke medische aandacht is noodzakelijk wanneer een patiënt de nek (vermoedelijk) gebroken heeft. Bij een cervicale fractuur is zo snel mogelijk een volledige immobilisatie van het hoofd en de nek nodig. De immobilisatie moet plaatsvinden voordat de patiënt wordt verplaatst. Pas nadat de beweging van het hoofd en de nek veilig is, mag de patiënt verplaatst worden. Immobilisatie is noodzakelijk om verdere dwarslaesie (schade aan ruggenmerg) te minimaliseren of te voorkomen. De enige uitzonderingen zijn wanneer er gevaar dreigt voor een externe oorzaak, zoals vast komen te zitten in een brandend gebouw. De patiënt moet tot slot zo rustig mogelijk gehouden worden omdat de halswervels anders gaan verschuiven hetgeen de schade verergert.

Nekkraag

Kleine fracturen zijn te immobiliseren met een nekkraag zonder tractie of chirurgie. Een zachte kraag is redelijk flexibel en is het minst beperkend, maar verhoogt wel de kans op verdere nekbeschadiging bij patiënten met osteoporose. Een nekbrace is bruikbaar voor lichte verwondingen of om de nek nog meer te stabiliseren na de genezing van de breuk. Ook zijn gefabriceerde stijve nekkragen bruikbaar, meestal bestaande uit een stevige, tweeklepvormige plastic omhulling, vastgezet met klittenband en verwijderbare opgevulde voeringen. Deze zijn bruikbaar met extra borst- en hoofdverlengstukken om de stabiliteit van de nek te vergroten.

Tractie

Een patiënt moet mogelijk tot twaalf weken strakke braces of een halo-vest gebruiken om meer ernstige of instabiele fracturen te behandelen. Door de tractie kan het hoofd zich niet draaien. Hierdoor worden de bewegingen tot het minimum dat essentieel is beperkt. Dit biedt stabiliteit en ondersteuning gedurende de tijd die nodig is om de cervicale botten te laten genezen.

Medicatie

Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's), zoals aspirine of ibuprofen, zijn gecontra-indiceerd omdat ze de botgenezing verstoren. Tylenol (paracetamol) is een betere optie. Patiënten met een gebroken nek krijgen meestal pijnstillende medicijnen voorgeschreven. Verder is antibiotica nodig wanneer een infectie aanwezig is.

Chirurgie

Chirurgie is nodig om de nek te stabiliseren en de druk op het ruggenmerg te verlichten. Afhankelijk van de blessure zijn verschillende operaties beschikbaar. Een operatie om een beschadigde tussenwervelschijf (kussen tussen de wervels) te verwijderen, is nodig om de druk op het ruggenmerg te verlichten. Nadat de chirurg de wervelschijf heeft verwijderd, maakt hij de wervels aan elkaar vast voor het verhogen van de stabiliteit. De wervels of stukken blijven op hun plaats dankzij het gebruik van metalen platen, schroeven of draden.

Fysiotherapie

Na de genezing van de breuk is fysiotherapie nodig zodat de patiënt kracht leert opbouwen in de nekspieren. Op die manier vergroot de stabiliteit en wordt de wervelkolom beter beschermd.

Prognose

De genezingsduur hangt af van de leeftijd en de algehele gezondheid van de patiënt. Kinderen en patiënten met een betere algehele gezondheid genezen sneller. Over het algemeen duurt het enkele weken tot enkele maanden voordat een nekfractuur geneest. Tijdens het herstelproces is fysiotherapie nodig. Sommige patiënten ervaren tot slot permanente schade of verlamming, zelfs als de nek genezen is. Langdurige rehabilitatie is dan nodig.

Complicaties

Complicaties bij een gebroken nek kunnen onder andere bestaan uit blijvende neurologische schade, zoals verlamming van de armen of benen. Andere mogelijke complicaties zijn infecties, ernstige pijn en problemen met ademhalen indien het ruggenmerg ernstig beschadigd is. De risico's van complicaties hangen af van de ernst van de breuk en de snelheid van de medische interventie.

Preventie van gebroken nek

Preventieve maatregelen voor nekfracturen omvatten het dragen van geschikte beschermingsmiddelen tijdens contact- en extreme sporten, zoals helmen en nekbeschermers. Het verbeteren van de veiligheid in risicosituaties, zoals bij duiken in onbekende wateren en het vermijden van risicovolle valpartijen, kan ook helpen bij het voorkomen van nekfracturen. Verder is het belangrijk om een goede fysieke conditie te onderhouden om de kans op letsel te verminderen.

Lees verder

• Ruggenmergletsel (dwarslaesie): Schade aan ruggenmerg