Eierstoktumoren: Typen en symptomen van tumor op eierstokken

Een eierstoktumor is een langzaam groeiende abnormale weefselmassa op of in de eierstok van een vrouw. Een tumor is een vaste massa, in tegenstelling tot een met vocht gevulde eierstokcyste. Een tumor is meestal goedaardig maar soms ontaardt deze en wordt hij kwaadaardig waardoor een vrouw kampt met eierstokkanker. In het beginstadium van zowel een goedaardige als kwaadaardige tumor in of op de eierstok, komen zelden symptomen tot uiting. Wanneer een tumor groot genoeg is, ontstaan wel klachten zoals buikpijn en pijn tijdens de geslachtsgemeenschap. De behandeling is onder andere afhankelijk van het type en de grootte van de tumor, maar bestaat meestal uit chirurgie. In sommige gevallen is echter een afwachtend beleid voldoende.

• Goedaardige en kwaadaardige eierstoktumoren
• Goedaardig
• Kwaadaardig
• Typen tumoren in of op de eierstokken van een vrouw
• Kiemceltumoren
• Oppervlakte epitheliale tumoren
• Stromale tumoren
• Risicofactoren voor eierstoktumoren
• Symptomen
• Goedaardig
• Kwaadaardig
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Goedaardige tumor
• Kwaadaardige tumor

Goedaardige en kwaadaardige eierstoktumoren

Goedaardig

Goedaardige eierstoktumoren zijn langzaam groeiende vaste massa's in of op de eierstok van een vrouw. Goedaardige eierstoktumoren komen het meest voor bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Ze komen voor bij ongeveer de helft van de vrouwen met een onregelmatige menstruatie en bij ongeveer één op drie vrouwen met een regelmatige menstruatie. Bij goedaardige eierstoktumoren treden zelden tekenen op. Meestal detecteert de arts deze per toeval tijdens een standaard gynaecologisch onderzoek of via een uitstrijkje. De behandeling bestaat meestal uit een chirurgische verwijdering van de tumor en soms het omliggende weefsel of de aangetaste eierstok. Na de behandeling blijft de vruchtbaarheid vaak behouden.

Kwaadaardig

De eierstokken zijn voortplantingsklieren in het vrouwelijke voortplantingssysteem. De klieren zijn verantwoordelijk voor het produceren en opslaan van eicellen en het produceren en vrijgeven van de geslachtshormonen progesteron en oestrogeen. Eierstokkanker treedt op wanneer abnormale cellen in de eierstokken zich beginnen te vermenigvuldigen, waardoor een tumor ontstaat. Een kwaadaardige tumor gaat onbehandeld groeien en zich verspreiden naar andere lichaamsdelen.

Typen tumoren in of op de eierstokken van een vrouw

Goedaardige eierstoktumoren zijn onderverdeeld in drie hoofdtypen, gebaseerd op waar de abnormale celgroei is ontstaan:

Kiemceltumoren

Kiemceltumoren beginnen in de cellen die zich ontwikkelen tot eicellen. De meeste kiemceltumoren zijn goedaardig, maar kunnen zich soms ontwikkelen tot kanker. Deze komen het meest voor bij jongere vrouwen en als de arts ze vroeg behandelt, is het mogelijk om de vruchtbaarheid te behouden.

Oppervlakte epitheliale tumoren

Deze tumoren beginnen in de cellen langs het oppervlak van de eierstok. Het is het meest voorkomende type eierstoktumor. Circa negentig procent van de tumoren is epitheliaal.

Stromale tumoren

Deze goedaardige en kwaadaardige tumoren beginnen in het deel van de eierstok dat vrouwelijke voortplantingshormonen produceert. Het is zeer zeldzame tumor. Wanneer deze ontaardt naar kanker, wordt deze beschouwd als een laaggradige kanker.

Risicofactoren voor eierstoktumoren

De oorzaken van eierstoktumoren zijn niet goed bekend anno maart 2020. Volgende factoren spelen mogelijk een rol bij de ontwikkeling van eierstoktumoren:

• een familiegeschiedenis van eierstoktumoren of eierstokkanker.
• een voorgeschiedenis van borstkanker, endometriumkanker of darmkanker (Lynch II)
• een vroege menopauze
• gonadale dysgenese
• obesitas
• onvruchtbaarheid
• roken: vooral voor een slijmachtig adenocarcinoom

Symptomen

Goedaardig

Goedaardige eierstoktumoren zijn over het algemeen asymptomatisch, wat betekent dat een vrouw zelden merkbare symptomen heeft. Bij sommige vrouwen komen pas symptomen tot uiting wanneer de tumor door de grootte drukt tegen nabijgelegen organen. Dit resulteert dan in:

• bekkenpijn
• buikpijn
• lage rugpijn
• menstruatiekrampen
• misselijkheid of braken
• pijn bij geslachtsgemeenschap
• problemen met plassen of vaak plassen
• snel een vol gevoel na het eten, of geen eetlust

Kwaadaardig

Eierstoktumoren zijn meestal goedaardig, maar sommige typen ontaarden onbehandeld in eierstokkanker. Ook bij kwaadaardige tumoren in of op de eierstokken worden de symptomen in het beginstadium vaak niet ontdekt. Volgende tekenen komen mogelijk tot uiting:

• aanhoudende indigestie (maagklachten na het eten of drinken) of misselijkheid
• constante vermoeidheid
• een abnormale vaginale bloeding (vooral een bloeding na de menopauze)
• een constant opgeblazen gevoel
• een gezwollen buik
• een verandering in de stoelgang
• eierstokpijn
• onbedoeld gewichtsverlies
• ongemak in de buik of het bekkengebied
• pijn tijdens de seks
• rugpijn
• vaker of dringender moeten plassen dan normaal
• zich snel vol voelen bij het eten of een verlies van eetlust

Diagnose en onderzoeken

Omdat symptomen zeldzaam tot stand komen, detecteert de arts eierstoktumoren meestal tijdens een standaard gynaecologisch onderzoek of een uitstrijkje. Vaak zet de arts nog verdere onderzoeken in om andere aandoeningen uit te sluiten en meer informatie te weten te komen over de eierstoktumor. Hij bestelt dan:

• een zwangerschapstest
• een urineonderzoek
• beeldvormende onderzoeken zoals een echografie, een CT-scan, een MRI-scan
• een diagnostische laparoscopie

Behandeling

Goedaardige tumor

In sommige gevallen hebben goedaardige tumoren geen behandeling nodig; een waakzaam beleid is dan voldoende. Wanneer eierstoktumoren aanwezig zijn en niet verdwijnen, wanneer ze pijnlijk zijn en wanneer ze groeien, is meestal een operatie nodig om de tumor te verwijderen. De arts verwijdert mogelijk eierstoktumoren terwijl de rest van de eierstok intact blijft. Soms is het ook nodig om de gehele aangetaste eierstok en eileider te verwijderen. Zelden moet de chirurg beide eierstokken verwijderen. Het verwijderen van één eierstok heeft geen invloed op de normale functie van de resterende eierstok. Hierdoor komt een vrouw nog steeds terecht in de puberteit en krijgt ze haar menstruaties. Bovendien is het voortplantingsvermogen van de andere eierstok niet aangetast.

Kwaadaardige tumor

Chirurgie is de belangrijkste behandeling voor eierstokkanker. Het doel is om alle kanker, of zoveel mogelijk, te verwijderen. Bij een operatie verwijdert de arts meestal zowel eierstokken als de eileiders, de baarmoeder (een hysterectomie) en een laag vetweefsel in de buik (het omentum). Als de kanker zich slechts in één of beide eierstokken bevindt, moet de arts mogelijk alleen de eierstok of eierstokken verwijderen, waardoor de baarmoeder intact blijft. Dit betekent dat een vrouw dan nog steeds kinderen kan krijgen. Chemotherapie, radiotherapie en/of gerichte therapie zijn ook nog inzetbaar om kwaadaardige eierstoktumoren te behandelen.

Lees verder

• Eierstokcysten (cysten in eierstok): Soorten en symptomen
• Eierstokkanker: Kanker in eierstokken met weinig symptomen
• Eierstokpijn: Oorzaken van pijn aan eierstok of eierstokken
• Polycysteus ovarium syndroom: Hormonale onevenwichtigheden
• Struma ovarii: Eierstoktumor met buikpijn en bekkenpijn