Eierstokgezwel en cyste

Een eierstokgezwel en een cyste aan de eierstok komt voornamelijk voor bij vrouwen tijdens de vruchtbare jaren. De oorzaak is vaan hormoonschommelingen. Een cyste komt het meest voor. Dit kan aan één eierstok voorkomen, maar ook aan beiden. Soms is er sprake van een groepje cysten. Een eierstokgezwel wordt ook wel eierstokkanker genoemd. Kanker kan voorkomen aan de buitenkant van de eierstok maar ook in de eierstok zelf gelegen zijn. De behandeling is afhankelijk van het soort eierstokgezwel.

Gezwel van de eierstok

Een gezwel van de eierstok is een verdikking die daar niet hoort te zitten. Er zijn goedaardige gezwellen maar ook kwaadaardige gezwellen. De meeste gezwellen van de eierstok zijn goedaardig. Een gezwel wordt niet altijd direct opgemerkt. Deze kan lange tijd aanwezig zijn zonder klachten te veroorzaken. Hoe groter het gezwel, hoe eerder de klachten optreden. Toch kan een klein gezwel ook al klachten geven. Een en ander hangt af van de plaats waar het gezwel zich bevindt. Bij een eierstokgezwel onderscheiden we vaste weefselwoekeringen als ook cysten.

Cyste op de eierstok

Een cyste is een holte die met vocht gevuld is, vergelijkbaar als een blaar op de huid. Aan de eierstokken kunnen verschillende cysten voorkomen. De meeste cysten komen tijdens de vruchtbare periode voor. Schommelingen in de hormoonhuishouding zijn hier de oorzaak van. Na de menopauze is de hormoonspiegel vrij stabiel en komen cysten minder vaak voor. Ook bij kinderen komen cysten betrekkelijk weinig voor.

Corpus luteum cyste

Dit is een cyste die ontstaat vanuit het gele lichaam (corpus luteum). Een rijpende eicel en een blaasje waar het zich in bevindt noemen we een follikel. Wanneer de eicel rijp is, barst de follikel open en komt de eicel vrij (eisprong). Het gedeelte van de follikel dat achterblijft wordt het gele lichaam genoemd, dat oestrogeen en progesteron produceert. Wanneer de eicel niet bevrucht wordt, zal het gele lichaam afgebroken worden. Het gele lichaam kan uitgroeien tot een cyste. De cyste kan ook gaan bloeden door een gescheurd bloedvaatje. Er ontstaat pijn rondom het bekken. De cyste kan ook barsten wanneer deze erg groot is. Er ontstaat dan een zeer hevige buikpijn. Soms is het bloedverlies zo groot dat de vrouw in shock raakt.

Folliculaire cyste

Een folliculaire cyste ontstaat wanneer een follikel niet barst en de eicel niet vrijkomt. Er ontstaat een cyste die steeds groter wordt en zich met vocht vult. Een kleine cyste geeft vaak geen klachten, een grote echter wel. De menstruatie kan ontregeld zijn en er kan pijn optreden rond het bekken en ook tijdens het vrijen. De cyste kan gaan bloeden met zeer hevige pijn als gevolg.

Polycysteus-ovarium syndroom

Hierbij is er sprake van meerdere folliculaire cysten. Dit kan op één maar ook op beiden eierstokken voorkomen. De klachten bestaan uit pijn rond het bekken en tijdens het vrijen. Soms blijft de menstruatie geheel uit. Er kan een cyste gaan bloeden waardoor er hevige buikpijn ontstaat.

Muceuze cystadenoom

Een cyste die ontstaat vanuit cellen aan de buitenkant van de eierstok. Vaak is dit een gesteelde cyste. Een muceuze cystadenoom is met slijm gevuld en kan groot worden.

Sereuze cystadenoom

Ook een sereuze cystadenoom ontstaat vanuit cellen aan de buitenkant van de eierstok en is vaak gesteeld. Deze cyste is gevuld met een vloeistof.

Dermoïdcyste

Een dermoïdcyste is een cyste die gevuld is met vocht, maar daarnaast ook ander materiaal bevat. Het materiaal kan bestaan uit bot, tandbeen, kraakbeen, talg, haren, vet etc. Deze cysten kunnen zeer groot worden en veroorzaken pijnklachten. Dermoïdcysten komen vrij weinig voor.

Behandeling cysten

De meeste cysten verdwijnen vanzelf weer, maar kunnen enkele menstruele cycli aan blijven houden. Bij ernstige of acute klachten zoals het draaien van de cyste of een grote bloeding wordt de cyste in zijn geheel verwijderd. Wanneer de cyste erg groot is en de eierstok heeft aangetast, kan het voorkomen dat de eierstok ook verwijderd moet worden.

Eierstokkanker

Kanker van de eierstokken komt minder vaak voor dan cysten. Bij kanker spreken we van een kwaadaardig gezwel. Gemiddeld krijgt jaarlijks 1.100 vrouwen eierstokkanker. Eierstokkanker kan zich in de buitenste laag van de eierstok bevinden maar ook in de eierstok zelf. Eierstokkanker komt vaker voor bij vrouwen die geen kinderen hebben gekregen. Vaak klaagt de vrouw over een opgeblazen gevoel. Misselijkheid en braken, buikpijn en moeite met de ontlasting zijn ook symptomen. Soms wordt de buik groter terwijl het gewicht afneemt. Eierstokkanker zorgt soms voor een overmatige hormoonproductie.

Eierstokkanker wordt behandeld middels een operatie. Vaak wordt gebruik gemaakt van cytostaticatherapie (chemotherapie). Eierstokkanker wordt vaak vrij laat ontdekt. Hierdoor is de vijfjaarsoverleving ongeveer 50 procent. Een en ander is afhankelijk van de grootte, uitzaaiingen en het moment van ontdekking. Zonder uitzaaiingen is de prognose vrij goed.

Lees verder

• Pijn in onderbuik