Dysgerminoma, kiemceltumor in de eierstok

Dysgerminoma is een gezwel in de eierstok dat behoort tot de kiemceltumoren. In veel gevallen is dit kwaadaardig gezwel goed te behandelen. Veel patiënten genezen volledig. De tumor kan in één eierstok voorkomen, maar ook in beide. Het is een zeldzame vorm van kanker en komt het vaakst voor bij meisjes tussen de 10 en 20 jaar oud. De oorzaak is een ontwikkelingsstoornis in een van de geslachtscellen. Het is dus niet te voorkomen. De symptomen kunnen langere periode uitblijven. Vaak wordt bij de diagnose een groot gezwel ontdekt van enkele centimeters. Veel meisjes klagen over buikpijn of een opgezette buik. Behandeling is vaak wel noodzakelijk. Soms komt dysgerminoma later weer terug.

Wat is dysgerminoma?

Dysgerminoma behoort tot de groep van de kiemceltumoren. Een embryo ontstaat vanuit kiemcellen. Soms ontstaat er vanuit deze kiemcellen een tumor, een kiemceltumor genoemd. Een kiemceltumor komt het vaakst in de eierstokken voor en minder vaak in de zaadballen of de hersenen. De kiemcellen zijn de voorloper van eicellen of zaadcellen. Om die reden treffen we een kiemceltumor hier ook het vaakst aan. Kiemceltumoren zijn een zeldzame vorm van kinderkanker. Van alle kinderkankers vormt een kiemceltumor slechts 4 procent hiervan. Dysgerminoma is een gezwel dat vaak bij jonge meisjes voorkomt. Het gezwel of de tumor bevindt zich in de eierstokken.

Bij wie komt het voor?

Een eierstokgezwel komt uiteraard alleen bij meisjes voor. Het vaakst komt het in de leeftijdsgroep 10-20 jaar voor. Het kan ook al voor het 10e levensjaar ontstaan. Na het 35e levensjaar wordt het dysgerminoma niet meer gezien. De volledige naam is overigens dysgerminoma ovarii of ovariumtumor. Het komt jaarlijks bij 2,4 op de 1 miljoen kinderen voor. Het is dus een zeer zeldzame vorm van kinderkanker. Dysgerminoma moet niet verward worden met ovariumcarcinoom. Deze laatste ontstaat niet vanuit de kiemcellen en komt juist bij oudere vrouwen voor.

Oorzaken

Vaak wordt er naar een oorzaak gezocht en een manier om dit te voorkomen. Dit is er helaas niet. Dysgerminoma ontstaat door een ontwikkelingsfout in een van de geslachtscellen. Ondanks dat dysgerminoma een geringe graad van kwaadaardigheid heeft bestaat er wel de kans op uitzaaiingen. Behandeling is daarom vaak noodzakelijk.

Symptomen

Hoe herken je een dysgerminoma-gezwel of merkt het kind er zelf iets van? Het nadeel met kanker is, welke vorm dit ook moge zijn, dat de symptomen pas later optreden. Het gezwel heeft dan al enige tijd kunnen groeien. De tumor groeit enige tijd in het bekken en is voorzien van een stevig tumorkapsel. Dit verhindert het uitzaaien van de tumor. Pas in een later stadium wordt dit kapsel doorbroken. Opvallend is dat dysgerminoma in 55 procent van de gevallen aan de rechtereierstok voorkomt, in 30 procent van de gevallen aan de linkereierstok en in 15 procent van de gevallen aan beide eierstokken.

Door de tumor kan er een opgezette buik ontstaan. Wanneer de eierstok zich draait door de tumor dan geeft dit pijnklachten. De tumor kan hormonen produceren waardoor het jonge meisje al vroeg in de puberteit komt. Een groeiende tumor kan bovendien op de blaas of de darmen drukken. Dit geeft dan weer problemen met de stoelgang en met plassen. Soms ontstaat er een blaasontsteking. Bij uitzaaiingen ontstaan er nieuwe tumoren in de buikholte, later in de longen of elders in het lichaam. Van te voren is nooit te voorspellen waar eventuele uitzaaiingen terechtkomen. In deze organen ontstaan dan ook klachten. De tumor kan ook hCG afgeven. Dit is een hormoon dat normaal gesproken tijdens de zwangerschap geproduceerd wordt. Een zwangerschapstest zal dus positief uitvallen, terwijl er geen sprake is van een zwangerschap.

Behandeling

De tumor is rubberachtig en bij onderzoek wordt er vaak een eierstok aangetroffen die veranderd is in een tumor die bleek is en soms los ligt van de organen en de bekkenwand. Ook kan de tumor vergroeid zijn met de bekkenwand. De lymfeklieren kunnen vergroot zijn, maar dit is niet altijd het geval en geeft ook geen garantie op de aanwezigheid van wel of geen uitzaaiingen. Wanneer het hier om een niet-kwaadaardig gezwel gaat zal de patiënt regelmatig gecontroleerd worden maar zal er geen behandeling plaatsvinden. De kans op zwangerschap blijft aanwezig maar kan verminderd zijn. Het wordt lastiger wanneer de tumoren zich op beide eierstokken bevinden.

In sommige gevallen wordt de eierstok verwijderd, soms is het ook nodig om de eileider te verwijderen. Dysgerminoma reageert goed op radiotherapie, maar vaak wordt er toch gekozen voor chemotherapie. Dysgerminoma is een kwaadaardige tumor die vaak heel goed te behandelen is en in de meeste gevallen genezen de patiënten volledig. Er is gemiddeld 15 procent kans dat dysgerminoma terugkomt in de andere eierstok. Daarom moet de patiënte regelmatig op controle blijven, waarbij er een echo of een ct-scan gemaakt wordt. Zo kan bekeken worden of er sprake is van een nieuwe tumor.

Kinderwens

Jonge vrouwen met dysgerminoma zien hun kinderwens soms vervliegen. Wanneer beide eierstokken aangedaan zijn dan kan dit inderdaad een probleem gaan vormen. Het is daarom een optie om eicellen in te laten vriezen. Het is ook mogelijk om deze te laten bevruchten, waarna de embryo's ingevroren worden. Deze embryo's kunnen later teruggeplaatst worden, mits ze het invriezen en ontdooien overleefd hebben.