Koud zweten: Oorzaken, bijkomende symptomen en behandelingen

‘Koud zweet’ of ‘koud zweten’ verwijst naar het plotselinge zweten dat niet wordt veroorzaakt door koude, hitte of fysieke inspanning. De medische term voor koud zweet is diaforese. Dit symptoom ontstaat uit een vecht- en vluchtreactie van het lichaam en kan wijzen op verschillende milde problemen, zoals angst of een lage bloeddruk, maar kan ook duiden op ernstigere onderliggende aandoeningen, waaronder een hartaanval. Diverse symptomen kunnen gepaard gaan met koud zweten. Het is essentieel voor de arts om alle bijbehorende klachten te kennen om de oorzaak van het koud zweten vast te stellen en een passende behandeling te bepalen. Een gezonde levensstijl kan vaak helpen om koud zweten te verhelpen of te voorkomen, maar soms is medicatie nodig.

• Reactie van het lichaam op zweten
• Oorzaken van koud zweten
• Gebrek aan zuurstof
• Hartaanval
• Lage bloeddruk
• Lage bloedsuikerspiegel
• Levensstijl
• Menopauze
• Migraine
• Nierstenen
• Overmatig zweten
• Pijn
• Shock
• Stress of angst
• Toxische shock
• Andere aandoeningen
• Bijkomende symptomen geassocieerd met koud zweten
• Diagnose en onderzoeken
• Zelfzorgtips bij zweetproblemen
• Medische behandelingen: Medicatie
• Prognose van koud zweet
• Complicaties
• Preventie

Reactie van het lichaam op zweten

Wanneer de temperatuur stijgt, probeert het lichaam zichzelf af te koelen door te zweten. Tijdens het zweten verwijden de bloedvaten in de huid, waardoor er meer bloed naar het huidoppervlak stroomt. Hierdoor gaat de warmte van het bloed verloren via de huid. De zweetklieren worden gestimuleerd om zweet af te geven, dat vervolgens verdampt en bijdraagt aan de afkoeling. Bij koud zweten is er sprake van een abnormale stimulatie van de zweetklieren, wat resulteert in koud of klammig zweten.

Oorzaken van koud zweten

Gebrek aan zuurstof

Een tekort aan zuurstof in het bloed staat bekend als hypoxie. Dit kan leiden tot kortademigheid. De hersenen gaan op zoek naar zuurstof, wat resulteert in een stressreactie die kan leiden tot koud zweten. Ademhalingsproblemen, cognitieve achteruitgang, concentratieproblemen, en loop-, evenwichts- en coördinatieproblemen (ataxie) zijn kenmerkend. Bij ernstige hypoxie kunnen patiënten last krijgen van bewustzijnsverlies en shock.

Hartaanval

Bij een hartaanval kunnen diverse symptomen optreden, zoals pijn of druk op de borst, pijn of druk in de arm en nek, en ook koud zweten.

Lage bloeddruk

Lage bloeddruk (hypotensie) wordt gedefinieerd als een bloeddruk onder 90/60 mmHg. Dit kan leiden tot duizeligheid, misselijkheid, uitputting, een klamme huid en koud zweten.

Lage bloedsuikerspiegel

De medische term voor een lage bloedsuikerspiegel is hypoglykemie. Bij een daling van de suikerwaarden in het bloed kunnen symptomen optreden zoals duizeligheid, bevingen (tremoren), een wazig gezichtsvermogen en koud zweten.

Levensstijl

Overmatig alcoholgebruik en roken kunnen mogelijk bijdragen aan koud zweten.

Menopauze

Hormonale veranderingen tijdens de menopauze kunnen bij vrouwen leiden tot koud zweten.

Migraine

Migraine, gekenmerkt door aanvallen van aura en/of eenzijdige hoofdpijn, kan veroorzaakt worden door stress of omgevingsfactoren. De intense hoofdpijn die bij migraine hoort, kan leiden tot koud zweten.

Nierstenen

Wanneer een patiënt last heeft van nierstenen, bevinden zich veel kristallen in de urinewegen. Dit kan leiden tot pijn in de buik en rug, evenals koud zweten.

Overmatig zweten

Overmatig zweten, ook wel hyperhidrose genoemd, kan aan één of meerdere lichaamsdelen of het hele lichaam optreden. Deze aandoening is het gevolg van een overactief sympathisch zenuwstelsel, dat de zweetklieren stimuleert. Hyperhidrose is niet levensbedreigend, maar kan erg vervelend zijn.

Pijn

Bij interne pijn door een fractuur (breuk), een amputatie of migraine kan het lichaam reageren door koud te zweten.

Shock

Diverse soorten shocks kunnen koud zweten veroorzaken, waaronder:

• Anafylactische shock (ernstige allergische reactie)
• Cardiogene shock (onvoldoende bloedtoevoer door hartschade)
• Hypovolemische shock (bloedverlies en laag bloedvolume)
• Neurogene shock (verstoring van het zenuwstelsel of schade)
• Septische shock (complicatie van sepsis met lage bloeddruk)

Bij een shock krijgen de organen onvoldoende zuurstof en bloed, wat na verloop van tijd kan leiden tot orgaanschade. Kenmerken van een shock kunnen zijn:

• Abnormaal grote (verwijdde) pupillen (mydriasis)
• Abnormale angst of stress
• Ademhalingsproblemen
• Duizeligheid
• Een abnormaal bleke huid
• Een abnormaal hoge polsslag
• Een snelle ademhaling (tachycardie)
• Verlies van bewustzijn
• Een ziek gevoel (malaise)
• Hoge koorts
• Koude rillingen
• Uitputting en zwakte
• Verwardheid of desoriëntatie

Stress of angst

Intense stress en angst kunnen leiden tot een vecht- en vluchtreactie van het lichaam, waarbij de zweetklieren abnormaal gaan functioneren en koud zweten kan optreden.

Toxische shock

Een andere mogelijke oorzaak van koud zweten is het toxic shock syndrome (ernstige bacteriële infectie met koorts en orgaanschade). Dit syndroom wordt veroorzaakt door een toxine die geproduceerd wordt door de Staphylococcus aureus-stafylokokkenbacterie. Dit gaat vaak gepaard met een reeks klachten, zoals:

• ARDS (acute respiratory distress syndrome: longaandoening)
• Erytrodermie (huidaandoening met rode huid, verspreid of alleen op de handpalmen) gevolgd door vervelling
• Hartfalen (slecht functioneren van het hart)
• Hoge koorts
• Hyperemie (overmatig bloedgehalte) van de slijmvliezen
• Hypocalciëmie (verlaagd calciumgehalte in het bloed)
• Hypotensie (lage bloeddruk)
• Koud zweten
• Massale vasodilatatie (verwijding van de bloedvaten) en diffuse intravasale stolling (bloedstollingsziekte)
• Meningisme (prikkeling van de hersenvliezen zonder hersenontsteking of problemen met de hersenvloeistof)
• Trombocytopenie (verlaagd aantal bloedplaatjes)
• Voorbijgaande nierinsufficiëntie (onvoldoende werking van de nieren)

Andere aandoeningen

Andere aandoeningen die koud zweten kunnen veroorzaken zijn:

• Een vasovagale reactie
• Herhaald braken, zoals bij een maagvirus dat naast braken ook diarree veroorzaakt
• Flauwvallen
• Infecties zoals hiv-infectie en tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen), longontsteking (pneumonie), en nierontsteking (nefritis)
• Kanker
• Koorts
• Misselijkheid
• Wagenziekte

Bijkomende symptomen geassocieerd met koud zweten

Koud zweten kan soms het enige of belangrijkste symptoom van een aandoening zijn, maar het kan ook gepaard gaan met andere symptomen. Bijbehorende symptomen zijn onder andere pijn, angst, stress, koude rillingen, duizeligheid, kortademigheid, misselijkheid en braken, een bleke huid (pallor) en zwakte. Koud zweten kan overal op het lichaam optreden, maar de voetzolen, handpalmen en oksels zijn vaak het meest getroffen. Een verschil met nachtzweten is dat koud zweten meestal niet het gehele lichaam betreft, terwijl nachtzweten enkel 's nachts voorkomt en koud zweten op elk moment van de dag kan optreden.

Diagnose en onderzoeken

Contact met de arts
Als koud zweten verergert of gepaard gaat met andere ernstige symptomen, is het belangrijk om een arts te raadplegen. Alarmtekens zijn onder andere:

• Bloed braken
• Bloed in de ontlasting
• Een dichtgeknepen keel
• Een epileptische aanval
• Grijze of blauwachtige verkleuring van lippen en nagels (cyanose)
• Ernstige pijn
• Hartkloppingen (palpitaties)
• Hogere koorts
• Kortademigheid
• Ongecontroleerde bloedingen
• Pijn op de borst
• Veranderingen in alertheid of bewustzijn
• Veranderingen in mentale status of gedrag

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
De arts zal de klachten beoordelen en een lichamelijk onderzoek uitvoeren, waarbij ook de bloeddruk wordt gemeten. Afhankelijk van de extra symptomen kan de arts verdere beeldvormende onderzoeken laten uitvoeren.

Zelfzorgtips bij zweetproblemen

De behandeling van koud zweten hangt af van de onderliggende oorzaak. Een gezonde levensstijl kan veel klachten verlichten. De volgende zelfzorgtips kunnen helpen bij milde oorzaken van koud zweten:

• Afleiding: Afleiding tijdens aanvallen van koud zweten kan de stress verminderen en zo de zweetaanvallen verminderen.
• Drinken: Het is belangrijk om voldoende te drinken om uitdroging (dehydratie) te voorkomen.
• Bloedsuikerspiegel: Onvoldoende eten of streng diëten kan de bloedsuikerspiegel verlagen, wat koud zweten kan veroorzaken. Een gezonde en evenwichtige voeding is nodig om hypoglykemie te voorkomen.
• Eten voor bedtijd: Eten vlak voor bedtijd kan koud zweten veroorzaken; dit dient vermeden te worden.
• Regelmatige lichaamsbeweging: Regelmatige fysieke inspanning bevordert de algemene gezondheid.
• Roken: Stoppen met roken is essentieel.
• Slaapgewoonten: Draag losse kleding, zet de lichten uit en verlaag de temperatuur in de slaapkamer.
• Stress: Verminder stress of neem deel aan ontspanningstechnieken. Ademhalingsoefeningen kunnen ook helpen de zuurstofvoorziening van het bloed te herstellen.

Medische behandelingen: Medicatie

Wanneer koud zweten het gevolg is van een (ernstige) aandoening, zoals een hartaanval, is medische behandeling noodzakelijk. Dit omvat vaak medicatie, zoals:

• Antidepressiva (bij angst en stress)
• Botoxinjecties (om net zoals zenuwblokkers de zenuwen die signalen naar de hersenen sturen te remmen)
• Voorgeschreven antiperspiranten (middelen die het zweten voorkomen)
• Zenuwblokkers (medicijnen die de zenuwen die signalen naar de hersenen sturen om te zweten, afremmen)

Prognose van koud zweet

De prognose van koud zweten hangt sterk af van de onderliggende oorzaak. In gevallen waar koud zweten een symptoom is van een tijdelijke of behandelbare aandoening, zoals stress of tijdelijke bloedsuikerschommelingen, kan de prognose goed zijn met de juiste behandeling en levensstijlveranderingen. Als koud zweten echter een teken is van een ernstigere aandoening, zoals een hartaanval of een infectie, kan de prognose variëren en is medische behandeling essentieel. Het is belangrijk om de oorzaak te identificeren en adequaat te behandelen om de symptomen te verlichten en verdere gezondheidsproblemen te voorkomen.

Complicaties

Koud zweten zelf is meestal niet levensbedreigend, maar het kan een teken zijn van ernstigere aandoeningen. Mogelijke complicaties kunnen zijn:

• Verhoogd risico op shock: Bij ernstige onderliggende oorzaken zoals shock, kan koud zweten samengaan met levensbedreigende symptomen zoals orgaanschade of bewustzijnsverlies.
• Hartaandoeningen: Als koud zweten gerelateerd is aan hartproblemen, zoals een hartaanval, kan dit duiden op een verhoogd risico op verdere hartcomplicaties.
• Infecties en ontstekingen: Bij aandoeningen zoals toxische shock of ernstige infecties kunnen complicaties optreden zoals orgaanschade of sepsis.
• Psychologische impact: Chronisch koud zweten kan leiden tot verhoogde angst en stress, wat de kwaliteit van leven kan beïnvloeden.

Preventie

Hoewel koud zweten vaak gerelateerd is aan onderliggende medische aandoeningen die niet altijd volledig te voorkomen zijn, kunnen enkele maatregelen helpen om het risico te verminderen:

• Gezonde Levensstijl: Een evenwichtige voeding en regelmatige lichaamsbeweging dragen bij aan een goede gezondheid en kunnen helpen om veel van de aandoeningen die koud zweten veroorzaken te voorkomen.
• Vermijden van Risicofactoren: Beperk alcoholgebruik en stop met roken om de kans op aandoeningen te verminderen die koud zweten kunnen veroorzaken.
• Stressmanagement: Stressverminderende technieken zoals meditatie, yoga, en ademhalingsoefeningen kunnen helpen om stressgerelateerd koud zweten te verminderen.
• Regelmatige Medische Controle: Regelmatige controles kunnen helpen om vroege tekenen van aandoeningen te identificeren en te behandelen voordat ze ernstig worden.
• Bloedsuikerspiegel en Bloeddruk Monitoren: Houd de bloedsuikerspiegel en bloeddruk onder controle door regelmatig te testen en aanpassingen in levensstijl en dieet aan te brengen indien nodig.
• Juiste Behandeling van Aandoeningen: Zorg voor adequate behandeling van aandoeningen zoals hypoglykemie, hypotensie, en hart- of ademhalingsproblemen om de kans op koud zweten te verminderen.

Lees verder

• Hyperhidrose: Overmatig zweten door overactieve zweetklieren
• Klamme huid: Oorzaken en symptomen van klam aanvoelende huid