Diabetes: Behandeling via o.a. educatie, voeding & insuline

Patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte) krijgen net na de diagnose voorlichting over hun ziekte en wat dit met zich meebrengt. De behandeling van de ziekte bestaat voor een groot stuk uit een zelfbehandeling. Dit is gebaseerd op enkele grote pijlers namelijk een gezonde en evenwichtige voeding, voldoende lichaamsbeweging, gewicht verliezen bij overgewicht, tabletten (bij diabetes type 2) en insuline. Daarnaast is regelmatig een controlebezoek bij diverse medische specialisten vereist, zoals een oogarts, een nefroloog (nierarts), een endocrinoloog, een podoloog en een diëtist. Dankzij een goede zelfcontrole en een grondige opvolging van diverse zorgverleners, blijven de bloedglucosewaarden binnen de streefwaarden waardoor complicaties vermeden worden en de progressie vertraagt.

• Patiëntenvoorlichting / educatie rond diabetes
• Dieet: Gezonde en evenwichtige voeding
• Voldoende lichaamsbeweging bij suikerziekte
• Gewicht verliezen bij overgewicht
• Tabletten voor diabetes type 2
• Behandeling via insuline

Patiëntenvoorlichting / educatie rond diabetes

De zorg voor diabetes mellitus is gebaseerd op een stuk zelfcontrole door de patiënt, die hiervoor hulp krijgt van deskundigen. Indien de patiënt niet meewerkt, leidt dit sneller tot slecht gecontroleerde diabetes met een verhoogde bloedsuikerspiegel (hyperglykemie). De patiënt moet vooreerst begrijpen wat diabetes inhoudt en wat de risico’s van deze ziekte zijn. Daarnaast is de glycemische controle belangrijk. Hiervoor moet de diabetespatiënt een mager en gezond gewicht behouden, stoppen met roken, en de voeten laten verzorgen om een diabetesvoet (zenuwschade en minder bloeddoorstroom bij diabetes) of Charcot-voet (zenuwaandoening in gewrichten van voet) te voorkomen als gevolg van diabetische neuropathie. Stress en spanning vermijden en voldoende nachtrust inbouwen behoort eveneens tot deze gezonde levensstijl. Indien de arts, een andere diabetesverpleegkundige, een diabeteseducator of andere professionele diabeteszorgverleners geen nauwkeurige informatie verstrekken, bekomt de patiënt vaak foute of onvolledige informatie via andere wegen. Het is bijgevolg belangrijk om de patiënt op te leiden kort nadat de diagnose van suikerziekte gesteld is.

Dieet: Gezonde en evenwichtige voeding

Het dieet voor patiënten met diabetes is eigenlijk niet anders dan een gezonde voeding die voor andere, gezonde mensen ook geldt. Dit houdt in dat de patiënt weinig suiker eet (suikervrij hoeft niet) en veel vezelrijke en vetarme voedingsmiddelen met een langzamer absorptie inneemt. De meeste patiënten vinden het erg moeilijk om de eetgewoonten te veranderen. Vaak is dan ook herhaaldelijk voedingsadvies en aanmoediging nodig om dit te bereiken. Het voorgeschreven dieet moet de minst mogelijke aanpassingen in de levensstijl van een patiënt zijn. Het advies van een diëtist of voedingsdeskundige heeft over het algemeen meer invloed op de middellange termijn, dan de tips die artsen meegeven. Tot slot geldt dat een goede glycemische controle niet te bereiken is met insuline of via de mond ingenomen therapie wanneer de patiënt het dieet verwaarloost, vooral wanneer de patiënt ook overgewichtheeft.

Voldoende lichaamsbeweging bij suikerziekte

Alleen een dieet is onvoldoende voor patiënten met diabetes. Diabetici krijgen het advies om dagelijks te bewegen. Een regelmatige lichaamsbeweging is nodig voor een goede gewichtscontrole. Daarnaast vermindert voldoende lichaamsbeweging het risico op progressie bij diabetes type 2 met 30-60%. Bovendien komen weinig cardiovasculaire complicaties voor bij patiënten met diabetes met een gezond gewicht die veel bewegen.

Gewicht verliezen bij overgewicht

Verder krijgen patiënten het advies om gewicht te verliezen bij overgewicht door een combinatie van veranderingen in de voedselinname en het uitoefenen van meer lichaamsbeweging.

Medicatie

Indien de bloeddruk van de patiënt verhoogd is (hypertensie), zet de arts ACE-remmers of angiotensie II receptor (AIIR) antagonisten (bloeddrukverlagende medicijnen) in. Voor de meeste patiënten schrijft de arts tevens statines (cholesterolverlagende geneesmiddelen) en een lage dosis aspirine voor om het risico op hart- en vaataandoeningen te voorkomen.

Maagring of gastric bypasschirurgie
In een aantal omstandigheden blijven patiënten zwaarlijvig ondanks een dieet en lichaamsbeweging. Wanneer een diabetespatiënt gewoonlijk binnen de zes maanden niet reageert op de intensieve pogingen om af te slanken, krijgt hij soms bariatrische chirurgie (operatie met als doel om ernstig overgewicht te behandelen) in de vorm van een gastric bypass of een maagring. De chirurgische risico's zijn niet onbelangrijk, maar wegen zowel de arts als de patiënt af tegen de risico's van patiënten die geen operatie krijgen. Ongeveer één derde van de patiënten heeft geen diabetes meer na de operatie.

Tabletten voor diabetes type 2

Dieet- en levensstijlveranderingen zijn de sleutel tot succesvolle behandeling van diabetes type 2. Wanneer de patiënt ondanks een gezonde voeding en voldoende lichaamsbeweging geen metabolische controle heeft binnen de vier à zes weken nadat hij gestart is met de nieuwe levensstijl, dan zet de arts tabletten in. De drie belangrijkste opties zijn metformine, een sulfonylureum of een thiazolidinedion.

Behandeling via insuline

Patiënten met diabetes type 1 krijgen steeds insuline, daar zij geen insuline meer produceren. Wanneer een andere leefstijl, voedingsadviezen en tabletten niet of niet meer werken, dan zet de arts insuline in bij patiënten met diabetes type 2. Het hormoon zorgt voor een verlaging van de bloedglucosewaarden. Insuline, dat geproduceerd is in de alvleesklier, dient de patiënt toe via herbruikbare of voorgevulde insulinepennen, of anders via een onderhuids aangebrachte insulinepomp. Het is enkel op deze manieren toedienbaar omdat de maag het middel onwerkbaar zou maken wanneer de patiënt dit via de mond inneemt. Wel geeft insuline soms meer risico op het krijgen van hypoglykemie (verlaagde bloedsuikerspiegel) dan sommige glucoseverlagende tabletten. Daarom tracht de arts steeds om zo lang mogelijk te behandelen met tabletten.

Lees verder

• Diabetes mellitus type 1 (suikerziekte): Geen insuline
• Diabetes mellitus type 2 (suikerziekte) bij kinderen
• Diabetesvoet: Zenuwschade en minder bloedstroom bij diabetes
• Diabetische ketoacidose (DKA): Complicatie van diabetes
• Insulineresistentie: Cellen zijn ongevoelig voor insuline