Menopauzale bloedingen: Vaginaal bloedverlies na menopauze

Na de menopauze menstrueert een vrouw normaal gesproken niet meer. Van een postmenopauzale bloeding is sprake wanneer een vrouw toch nog vaginaal bloedverlies ervaart na de menopauze. Elke vaginale bloeding die optreedt twaalf maanden na de laatste menstruatie van een vrouw, is een menopauzale bloeding. Een vrouw met dit teken bezoekt het best een arts. Meestal is er sprake van goedaardige onderliggende oorzaken, zoals bijvoorbeeld poliepen (goedaardige gezwelletjes) in de baarmoeder of de baarmoederhals, of een bijwerking van medicatie. De behandeling hangt af van de bevindingen van de testen en de oorzaak van de abnormale vaginale bloeding. Er zijn tot slot anno september 2024 geen richtlijnen om een menopauzale bloeding te voorkomen.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Atrofie en menopauzale bloeding
• Endometriumhyperplasie (verdikking van baarmoederslijmvlies)
• Tumoren en abnormaal bloedverlies na menopauze
• Medicijnen
• Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s)
• Andere oorzaken van bloedingen uit vagina na menopauze
• Risicofactoren
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Vrouwen ervaren postmenopauzale bloedingen met een incidentie van ongeveer 10-15%. Deze bloedingen komen vaker voor bij vrouwen die op latere leeftijd de menopauze ingaan. De prevalentie van postmenopauzale bloedingen neemt toe met de leeftijd, en de incidentie van endometriumkanker bij vrouwen met deze symptomen is ongeveer 5-10%. Het risico op postmenopauzale bloedingen kan ook worden beïnvloed door eerdere gynaecologische aandoeningen en het gebruik van hormonale therapieën.

Oorzaken

Postmenopauzale bloedingen kunnen verschillende oorzaken hebben, waaronder:

• Atrofie van het endometrium door afname van oestrogeenspiegels.
• Endometriumhyperplasie door een overmaat aan oestrogeen en te weinig progesteron.
• Goedaardige tumoren zoals poliepen en vleesbomen.
• Kwaadaardige gezwellen zoals endometriumkanker of baarmoederhalskanker.
• Bijwerkingen van medicatie, zoals hormoontherapie en bloedverdunners.
• Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) die vaginale bloedingen kunnen veroorzaken.

Atrofie en menopauzale bloeding

Endometrium
Het endometrium (baarmoederslijmvlies) is het weefsel dat de baarmoeder bekleedt. Het baarmoederslijmvlies reageert op hormonen zoals oestrogeen en progesteron. Lage hormoonspiegels na de menopauze verdunnen soms het endometrium (endometriumatrofie). Deze verdunning van het baarmoederslijmvlies leidt tot bloedingen. Bij vaginale en endometriumatrofie zet de arts oestrogeentherapie in. Endometriumhyperplasie behandelt de arts met progestin-therapie (kunstmatig gemaakte progesteron).

Vagina
Oestrogeen is nodig om het vaginaal weefsel gezond te houden. Na de menopauze dalen de oestrogeenspiegels waardoor de vaginawanden verdunnen, uitdrogen en gaan ontsteken (atrofische vaginitis). De verdunning en het verlies van elasticiteit van het vaginaweefsel resulteert vaak in bloedingen na de geslachtsgemeenschap.

Endometriumhyperplasie (verdikking van baarmoederslijmvlies)

Na de menopauze heeft een vrouw mogelijk te veel oestrogeen en te weinig progesteron. Hierdoor verdikt het endometrium en ontstaan bloedingen. Soms kunnen cellen in het endometrium abnormaal worden, wat dan leidt tot endometriumkanker. De arts behandelt dit probleem met een dilatatie en curettage.

Tumoren en abnormaal bloedverlies na menopauze

Goedaardige gezwellen
Vleesbomen in de baarmoeder of vagina veroorzaken mogelijk bloedingen uit de vagina na de menopauze. Ook poliepen leiden mogelijk tot menopauzale bloedingen uit de vagina. Poliepen zijn goedaardige tumoren die zich mogelijk in de baarmoeder of de baarmoederhals ontwikkelen. Deze weefselgroei veroorzaakt mogelijk spotting, hevige bloedingen of bloedingen na het vrijen. Poliepen verwijdert de arts met behulp van een hysteroscopie (inwendig kijkonderzoek van de baarmoeder). Een dilatatie en curettage verwijdert poliepen of verdikte delen van het baarmoederslijmvlies, veroorzaakt door endometriumhyperplasie.

Kwaadaardige gezwellen (kanker)
Abnormale vaginale bloedingen na de menopauze zijn het meest voorkomende symptoom van endometriumkanker, baarmoederkanker, baarmoederhalskanker of vaginakanker. Als de vrouw lijdt aan kanker, volgt een doorverwijzing naar een oncoloog, een arts die gespecialiseerd is in de behandeling van kanker. De arts verwijdert de kankercellen of voorlopercellen van kanker via een hysterectomie (chirurgische verwijdering van (een deel van) de baarmoeder). Het is verder soms nodig om de eierstokken, eileiders of nabijgelegen lymfeklieren chirurgisch te verwijderen. Radiotherapie, hormoontherapie en chemotherapie zijn andere kankerbehandelingen.

Medicijnen

Bloedingen zijn vaak een bijwerking van bepaalde medicijnen die een vrouw neemt, zoals hormoontherapie, tamoxifen en bloedverdunners. Wanneer bijwerkingen van geneesmiddelen leiden tot bloedverlies na de menopauze, moet de vrouw de medicatie onder toezicht van een arts stopzetten of wijzigen.

Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s)

Sommige soa’s zoals chlamydia en gonorroe leiden tot spotting en bloedingen na de seks. Vrouwen met genitale herpes ervaren mogelijk genitale zweren die kunnen gaan bloeden.

Andere oorzaken van bloedingen uit vagina na menopauze

Andere oorzaken van abnormaal bloedverlies na de menopauze zijn:

• bloedingen uit de urinewegen
• bloedstollingsproblemen
• een ontsteking van de baarmoederhals (cervicitis) (te behandelen met medicijnen)
• een ontsteking van het baarmoederslijmvlies, de bekleding van de baarmoeder (endometritis) (te behandelen met medicijnen)
• een trauma aan het bekkengebied
• schildklieraandoeningen

Risicofactoren

Belangrijke risicofactoren voor postmenopauzale bloedingen omvatten:

• Langdurige blootstelling aan oestrogeen zonder adequate progesteronbalans.
• Persoonlijke of familiale geschiedenis van endometriumkanker of andere gynaecologische kankers.
• Gebruik van hormonale therapieën, zoals oestrogeensupplementen of tamoxifen.
• Chronische medische aandoeningen zoals diabetes of hypertensie.
• Overgewicht en obesitas.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen bij postmenopauzale bloedingen die onmiddellijke medische aandacht vereisen zijn onder andere:

• Onverwacht en hevig bloedverlies na de menopauze.
• Bloedverlies dat gepaard gaat met pijn in de onderbuik of bekken.
• Vervolgde bloedingen ondanks het ondergaan van eerdere behandelingen.
• Bloedverlies met symptomen zoals gewichtsverlies, vermoeidheid, of ongewone vaginale afscheiding.

Diagnose en onderzoeken

De arts bepaalt welke aandoening de abnormale vaginale bloeding veroorzaakt en ook of deze ernstig is. De vrouw meldt de arts welke symptomen ze heeft alsook wat haar medische geschiedenis is. De arts voert vervolgens een lichamelijk onderzoek uit. Om de oorzaak van de abnormale vaginale bloeding te achterhalen, zet de arts meerdere mogelijke onderzoeken in zoals

• een dilatatie en curettage (baarmoederhals verwijden en verbreden voor het verkrijgen van een groter weefselmonster; hiermee zijn ook gezwellen op te sporen)
• een endometriumbiopsie: Soms heeft de arts cel- en weefselmonsters nodig van de bekleding van de baarmoeder.
• een hysteroscopie (inwendig kijkonderzoek van de baarmoeder)
• een MRI-scan
• een transvaginale echografie (dikte van endometrium meten, gezwellen opsporen; dit gebeurt met behulp van een sonde)
• een zoutinfusie sonohysterografie (poliepgrootte meten)

Behandeling

De behandeling van postmenopauzale bloedingen is afhankelijk van de onderliggende oorzaak en kan bestaan uit:

• Hormonale therapieën, zoals oestrogeen of progestine, om hormonale onevenwichtigheden te corrigeren.
• Chirurgische ingrepen zoals hysteroscopie of dilatatie en curettage om poliepen of tumoren te verwijderen.
• Behandeling van kanker, indien van toepassing, met chirurgie, chemotherapie, of bestraling.
• Aanpassing van medicatie indien geneesmiddelen de oorzaak van de bloedingen zijn.

Prognose

De prognose voor vrouwen met postmenopauzale bloedingen hangt af van de onderliggende oorzaak. Goedaardige aandoeningen zoals endometriumatrofie of poliepen hebben doorgaans een goede prognose bij tijdige behandeling. Kwaadaardige aandoeningen zoals endometriumkanker kunnen een serieuzere prognose hebben, waarbij de uitkomst afhangt van de stadia van de kanker en de effectiviteit van de behandeling.

Complicaties

Mogelijke complicaties van postmenopauzale bloedingen kunnen zijn:

• Anemie door chronisch bloedverlies.
• Psychosociale impact door de zorgen en stress gerelateerd aan ongebruikelijke bloedingen.
• Vertraagde diagnose van ernstige aandoeningen zoals kanker, wat kan leiden tot een meer geavanceerde ziekte en minder gunstige uitkomsten.
• Complicaties van behandelingen, zoals bijwerkingen van hormoontherapie of chirurgische ingrepen.

Preventie

Preventieve maatregelen voor postmenopauzale bloedingen omvatten:

• Regelmatige gynaecologische controles na de menopauze om vroegtijdig afwijkingen te detecteren.
• Gezonde levensstijl met een evenwichtige voeding en regelmatige lichaamsbeweging om het risico op gewichtstoename en gerelateerde gezondheidsproblemen te minimaliseren.
• Gebruik van hormonale therapieën alleen onder medisch toezicht en met een beoordeling van de risico-batenverhouding.
• Tijdige behandeling van seksuele aandoeningen en bloedingsstoornissen om verdere complicaties te voorkomen.

Lees verder

• Abnormaal vaginaal bloedverlies: Oorzaken & risicofactoren
• Menopauze: Einde van de menstruatieperiode (overgang)