Flankpijn (pijn in zij): Oorzaken van pijnlijke flank(en)

Flankpijn verwijst naar ongemak of pijn die voelbaar is aan de zijkant van de romp, net onder de ribben. Soms kan deze pijn zich uitbreiden naar de lage rug. Aangezien er veel organen en spieren in of nabij de linker- en rechterflank aanwezig zijn, kan flankpijn door verschillende oorzaken worden veroorzaakt. Veelvoorkomende oorzaken zijn nierproblemen, spierproblemen of problemen met andere organen zoals de lever of alvleesklier. Vaak gaan flankpijn en de onderliggende oorzaak gepaard met andere symptomen. De behandeling voor flankpijn hangt af van de specifieke oorzaak. In sommige gevallen is geen behandeling nodig. Voor de meeste oorzaken van flankpijn die behandeling vereisen, zijn er effectieve behandelingsopties zoals een aangepaste levensstijl, fysiotherapie, medicatie of chirurgie. Bij ernstige, steeds erger wordende, terugkerende pijn of pijn in de zij in combinatie met ernstige symptomen is het raadzaam om altijd een arts te raadplegen.

• Gordelroos en een pijnlijke flank
• Nierproblemen en flankpijn
• Pancreasaandoeningen en Leverproblemen en Flankpijn
• Spierproblemen en Flankpijn
• Langdurig in een ongebruikelijke of fysiek stressvolle positie blijven
• Overmatig gebruik
• Sedentaire levensstijl
• Spanning
• Spierblessures
• Urinewegproblemen en flankpijn
• Wervelkolomproblemen en Flankpijn
• Andere oorzaken van flankpijn
• Wanneer een arts raadplegen?
• Huisarts bezoeken
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Gordelroos en een pijnlijke flank

Gordelroos is een virale infectie die wordt veroorzaakt door het varicella-zoster-virus, hetzelfde virus dat waterpokken veroorzaakt. Gordelroos begint vaak met een branderig gevoel of stekende pijn aan één kant van het lichaam, gevolgd door een blaarvormige huiduitslag. Deze uitslag verschijnt meestal op de huid in een bandvorm, wat de naam "gordelroos" verklaart. Gordelroos komt vaker voor bij ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals patiënten met HIV of degenen die immunosuppressiva gebruiken. De pijn kan in de linker- of rechterflank optreden, afhankelijk van de plaats van de uitslag. Patiënten moeten een arts raadplegen als ze gordelroos vermoeden, vooral als ze ernstige symptomen ervaren. De behandeling bestaat meestal uit antivirale geneesmiddelen die het verloop van de ziekte kunnen verminderen.

Nierproblemen en flankpijn

De nieren spelen een cruciale rol als filters voor het lichaam, gelegen in het midden van de rug, net onder de ribben. Pijn in de flank kan veroorzaakt worden door verschillende nierproblemen. Vaak ontstaat pijn in de flank als een infectie van de blaas zich naar de nieren verspreidt of als gevolg van andere nierziekten. Enkele nierproblemen die flankpijn kunnen veroorzaken zijn:

• Nierbekkenontsteking (pyelonefritis)
• Nierinfarct (verminderde bloedtoevoer naar de nieren)
• Nierinfectie
• Polycystische nierziekte (aanwezigheid van veel cysten in de nieren)
• Nierstenen
• Bloedstolsels of bloedingen in de nieren
• Nierabces

Iedereen met flankpijn en andere symptomen van nierproblemen, zoals plasklachten, moet een arts raadplegen. Pijn door nierproblemen komt meestal voor aan dezelfde kant als de aangedane nier, maar kan bij aandoeningen die beide nieren treffen, aan beide zijden voelbaar zijn. De behandeling varieert afhankelijk van de oorzaak. Kleine nierstenen kunnen vaak vanzelf verdwijnen. Antibiotica worden gebruikt bij nierinfecties. Voor nierstenen zijn diverse behandelingen beschikbaar, en bij ernstige nierproblemen kan ziekenhuisopname en intraveneuze vochttoediening nodig zijn. Sommige patiënten hebben nierdialyse nodig, vooral als voorbereiding op een niertransplantatie.

Pancreasaandoeningen en Leverproblemen en Flankpijn

De alvleesklier (pancreas) en de lever bevinden zich in de rechterbovenbuik, net onder de ribbenkast. Problemen met deze organen kunnen flankpijn veroorzaken die vaak uitstralende pijn naar de rug kan omvatten. Aandoeningen van de lever en alvleesklier kunnen variëren van relatief mild tot ernstig en levensbedreigend. Veel voorkomende symptomen van lever- en pancreasaandoeningen naast flankpijn zijn:

• Braken
• Donkere urine
• Bleke stoelgang
• Geelzucht (gele huid of ogen)
• Koorts
• Misselijkheid
• Plotselinge aanvallen van pijn
• Vermoeidheid

Sommige aandoeningen, zoals geblokkeerde galwegen door galstenen, zijn goed te behandelen. Andere aandoeningen zoals auto-immuun hepatitis (leverontsteking veroorzaakt door het eigen immuunsysteem) kunnen chronisch zijn en vereisen langdurige behandeling. Leverziekten en pancreasaandoeningen kunnen ernstige gevolgen hebben als ze onbehandeld blijven. Behandelingen omvatten veranderingen in levensstijl, medicijnen, en in sommige gevallen chirurgie zoals cholecystectomie (verwijdering van de galblaas). Ernstige gevallen kunnen ziekenhuisopname vereisen en mogelijk een levertransplantatie.

Spierproblemen en Flankpijn

Pijn in de flank kan ook voortkomen uit problemen met de spieren van de buik, rug of borst. Meerdere oorzaken kunnen spierproblemen veroorzaken, zoals:

Langdurig in een ongebruikelijke of fysiek stressvolle positie blijven

Spierpijn door langdurig in een ongewone positie te zitten of staan verdwijnt meestal vanzelf na rust en verandering van positie.

Overmatig gebruik

Overmatig gebruik van de spieren kan leiden tot pijn die vaak afneemt met rust.

Sedentaire levensstijl

Een sedentaire levensstijl kan spierpijn veroorzaken aan beide zijden of afwisselend aan beide flanken. Verandering naar een actievere levensstijl kan vaak helpen bij het verlichten van de pijn.

Spanning

Pijn in de flank veroorzaakt door spanning is meestal mild tot matig en gaat vaak zonder andere symptomen gepaard.

Spierblessures

Verrekkingen of verstuikingen zijn veelvoorkomende spierblessures die flankpijn kunnen veroorzaken. De pijn is meestal aan de zijde van de gewonde spier. De behandeling bestaat vaak uit rust, fysiotherapie, ijs, compressie en rek- en strekoefeningen.

Urinewegproblemen en flankpijn

Urineweginfecties ontstaan wanneer schadelijke bacteriën de urinewegen binnendringen en de blaas, urethra of nieren infecteren. Deze infecties komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en kunnen pijn in de flank veroorzaken. Naast flankpijn kunnen symptomen van een urineweginfectie zijn:

• Pijn bij het plassen
• Frequente of constante behoefte om te urineren
• Stinkende urine
• Bloed in de urine

Onbehandelde urineweginfecties kunnen zich uitbreiden naar de nieren en leiden tot ernstigere nierinfecties. Andere oorzaken van flankpijn door urinewegproblemen kunnen een urinewegobstructie en vesicoureterale reflux (terugstroom van urine) zijn.

Wervelkolomproblemen en Flankpijn

Aandoeningen van de wervelkolom kunnen zwelling en pijn in de wervels veroorzaken die uitstralende pijn naar de flanken kan geven. Veelvoorkomende wervelkolomproblemen die flankpijn veroorzaken zijn:

• Spinale artritis (gewrichtsontsteking aan de wervelkolom)
• Hernia's
• Wervelfracturen

Naast pijn in de flank kunnen symptomen van wervelkolomproblemen zijn:

• Chronische rugpijn
• Onverklaarbare gevoelloosheid of tintelingen, vooral in het been of de voet
• Scherpe, schietende pijn die zich aan één kant naar het been uitstrekt
• Verplaatsingsproblemen

Artritis kan worden behandeld met NSAID’s (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen). Soms zijn aanvullende hulpmiddelen nodig en kan een verwijzing naar een fysiotherapeut vereist zijn. Bij ernstige gevallen kan een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn.

Andere oorzaken van flankpijn

Andere mogelijke oorzaken van flankpijn zijn onder andere:

• Appendicitis (blindedarmontsteking)
• Een buikslagaderaneurysma (uitstulping van een bloedvat in de buikslagader)
• Inflammatoire darmaandoeningen, zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa
• Longontsteking
• Tietze-syndroom (reumatische aandoening met pijn op de borst)
• Uitdroging

Wanneer een arts raadplegen?

In bepaalde situaties is het verstandig om onmiddellijk medische hulp te zoeken of naar de spoedeisende hulp te gaan. Dit geldt vooral als de pijn in de flank gepaard gaat met:

• Bloed in de urine
• Zwangerschap
• Flankpijn na een blessure, vooral na een klap in de zij of de rug
• Intens braken
• Koorts, bleke ontlasting, of gele ogen en een gele huid

Huisarts bezoeken

Een huisartsbezoek is aanbevolen wanneer de volgende symptomen optreden:

• Een pijnlijke huiduitslag
• Gevoelloosheid of tintelingen in de benen
• Intense pijn die verergert
• Pijn bij het urineren

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
Een arts begint doorgaans met het afnemen van een gedetailleerde medische geschiedenis en een grondige opsomming van de symptomen van de patiënt. Het karakter van de flankpijn speelt een cruciale rol bij het vaststellen van de onderliggende oorzaak. Belangrijke factoren om te overwegen zijn de precieze locatie van de pijn, of deze acuut, chronisch of terugkerend is, de intensiteit en duur van de pijn, en de aanwezigheid van bijkomende symptomen zoals koorts, misselijkheid en braken. Tijdens het lichamelijk onderzoek zal de arts letten op tekenen van spierproblemen, huiduitslag of andere afwijkingen.

Diagnostisch onderzoek
Om een nauwkeurige diagnose te stellen, kan de arts verschillende aanvullende onderzoeken aanvragen, waaronder:

• Beeldvormende scans zoals echografie, CT-scans of MRI's om de nieren, lever, alvleesklier en wervelkolom te evalueren.
• Een bloedonderzoek om te controleren op tekenen van infectie, ontsteking, nierfunctie en andere relevante bloedparameters.
• Een urine-analyse om mogelijke urineweginfecties of nierproblemen op te sporen.
• Een echografie van de buik kan helpen bij het visualiseren van abnormale structuren of vloeistofophopingen.
• Een MRI of CT-scan van de wervelkolom kan nuttig zijn bij het identificeren van structurele problemen zoals hernia's of artritis.

Aanvullende onderzoeken en beoordelingen
In sommige gevallen kan de arts aanvullende of gespecialiseerde testen voorstellen, afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak van de pijn:

• Endoscopie van het maag-darmkanaal om eventuele problemen met de spijsverteringsorganen te onderzoeken.
• CT-scan van de thorax indien longproblemen zoals longembolieën worden vermoed.
• Nierbiopsie als er aanwijzingen zijn voor nierziekte die niet met andere onderzoeken kan worden vastgesteld.

Belang van tijdige diagnose
Een tijdige en nauwkeurige diagnose is essentieel voor een effectieve behandeling van flankpijn. Vroegtijdige opsporing van ernstige aandoeningen zoals nierinfecties, galstenen of wervelkolomproblemen kan het risico op complicaties verminderen en de behandelresultaten verbeteren. Patiënten dienen bij aanhoudende of ernstige pijn altijd medisch advies in te winnen om de onderliggende oorzaak te achterhalen en passende behandelingen te starten.

Behandeling

De behandeling van flankpijn hangt af van de onderliggende oorzaak. Hier zijn de belangrijkste behandelingsopties per oorzaak:

Nierproblemen

• Nierstenen: Kleine nierstenen kunnen vaak vanzelf worden uitgeplast. Voor grotere stenen kunnen behandelingen zoals extracorporale schokgolftherapie (ESWL), ureteroscopie of zelfs chirurgische ingrepen nodig zijn.
• Nierinfecties: Behandeld met antibiotica om de infectie te bestrijden. Bij ernstige infecties kan ziekenhuisopname met intraveneuze antibiotica noodzakelijk zijn.
• Polycystische nierziekte: Behandeling richt zich op symptoombeheer en kan medicatie voor hoge bloeddruk en pijnbestrijding omvatten. In ernstige gevallen kan een niertransplantatie vereist zijn.

Pancreasaandoeningen en Leverproblemen

• Pancreatitis: Behandeld met antibiotica en pijnstillers. In ernstige gevallen kan ziekenhuisopname en intraveneuze vloeistoffen nodig zijn.
• Galstenen: Behandeling kan bestaan uit cholecystectomie (verwijdering van de galblaas) als de stenen problemen veroorzaken. Medicijnen kunnen soms helpen bij het oplossen van galstenen.
• Leverziekten: Afhankelijk van de oorzaak kunnen behandelingen variëren van veranderingen in levensstijl tot medicatie en mogelijk een levertransplantatie.

Spierproblemen

• Spierblessures: Behandeld met rust, ijs, compressie en elevatie (RICE), en fysiotherapie indien nodig. Pijnstillers zoals NSAID's kunnen ook helpen.
• Spanning en overbelasting: Aanpassingen in levensstijl, zoals meer bewegen en stretching, kunnen helpen. Spierrelaxantia kunnen worden voorgeschreven voor ernstige gevallen.

Urinewegproblemen

• Urineweginfecties: Behandeld met antibiotica. Voldoende hydratatie is ook belangrijk om infecties te voorkomen en te behandelen.
• Urinewegobstructies: Afhankelijk van de oorzaak kunnen behandelingen variëren van medicatie tot chirurgische ingrepen om de blokkade te verhelpen.

Wervelkolomproblemen

• Artritis en hernia: Behandeld met pijnstillers, fysiotherapie, en in sommige gevallen chirurgie om de wervelkolom te stabiliseren en pijn te verlichten.
• Wervelfracturen: Behandeling kan bestaan uit immobilisatie met een brace, pijnbestrijding, en soms chirurgie voor stabilisatie.

Prognose

De prognose voor flankpijn hangt sterk af van de onderliggende oorzaak en de tijdigheid van de behandeling. In veel gevallen, zoals bij spierblessures of urineweginfecties, is de prognose goed met een volledig herstel na behandeling. Chronische aandoeningen zoals polycystische nierziekte of ernstige leveraandoeningen kunnen echter langdurige behandelingen en regelmatige medische controles vereisen. Vroegtijdige diagnose en behandeling verbeteren doorgaans de prognose en verminderen het risico op complicaties.

Complicaties

Onbehandelde flankpijn kan leiden tot verschillende complicaties afhankelijk van de oorzaak:

• Nierproblemen: Onbehandelde nierinfecties kunnen leiden tot nierfalen. Grote nierstenen kunnen leiden tot obstructie en nierbeschadiging.
• Pancreatitis: Ernstige pancreatitis kan leiden tot pancreatische necrose of sepsis.
• Leverziekten: Chronische leveraandoeningen kunnen leiden tot levercirrose of leverfalen.
• Spierblessures: Verkeerde behandeling kan leiden tot langdurige pijn en beperkte functionaliteit.
• Urinewegproblemen: Onbehandelde infecties kunnen zich naar de nieren verspreiden en ernstige nierinfecties veroorzaken.
• Wervelkolomproblemen: Ernstige gevallen kunnen leiden tot permanente mobiliteitsproblemen of zenuwschade.

Preventie

Om flankpijn te voorkomen, zijn er verschillende maatregelen die men kan nemen afhankelijk van de oorzaak:

• Hydratatie: Voldoende water drinken kan helpen bij het voorkomen van nierstenen en urineweginfecties.
• Gezonde voeding: Een evenwichtig voedingspatroon ondersteunt de algemene gezondheid van de lever en pancreas.
• Regelmatige beweging: Beweging helpt bij het voorkomen van spierproblemen en bevordert een gezonde wervelkolom.
• Preventieve zorg: Regelmatige medische controles kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van nier- en leverproblemen.
• Juiste tillen en houding: Vermijd zware tillen en zorg voor een goede houding om wervelkolomproblemen te voorkomen.
• Vroege behandeling: Tijdige behandeling van symptomen kan het risico op complicaties verminderen.