Gele oogkleur: Oorzaken van geelverkleuring van de ogen

Een geelverkleuring van de ogen komt meestal tot stand door de ophoping van het stofje bilirubine in het bloed. Geelzucht (icterus) tast naast de ogen ook nog de huid aan. Zeer veel oorzaken zijn bekend voor gele ogen, zoals een aandoening aan de lever, galblaas of alvleesklier. Vrijwel steeds is een medische behandeling vereist wanneer sprake is van geelzucht. Ook andere, onschuldige oorzaken resulteren soms in het geel uiterlijk van de ogen.

• Aandoeningen met geelzucht
• Omgevingsfactoren zonder geelzucht
• Behandeling van gele oogkleur
• Huismiddeltjes en geelverkleuring van de ogen
• Voeding en drank
• Levensstijl
• Alarmsignalen bij geelzucht
• Prognose

Aandoeningen met geelzucht

Geelzucht (icteurs) is een symptoom waarbij het wit van de ogen of de huid geel kleurt. Geelzucht is vaak het gevolg van een medische aandoening die leidt tot een ophoping van de geel gekleurde stof bilirubine in het bloed. Wanneer een afbraak van heem (bestanddeel van rode bloedcellen) plaatsvindt in de milt, de lever of het beenmerg, geeft het lichaam bilirubine af. Naar schatting zes op de tien pasgeborenen ervaart neonatale icterus (geelzucht die ontstaat net na de geboorte), vaak omdat de organen niet voldoende ontwikkeld zijn om bilirubine uit het bloed te filteren. Neonatale icterus ontwikkelt zich meestal binnen de eerste paar dagen van het leven en verdwijnt binnen enkele weken, zodra de lever van de baby volledig is ontwikkeld. Bij volwassenen zijn de meeste gevallen van ernstige geelzucht het gevolg van aandoeningen waarbij de lever of de levercellen aangetast zijn.

Veel voorkomende oorzaken van geelzucht zijn onder meer:

• alvleesklier: alvleesklierkanker, pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier)
• bloed: bloedarmoede, hemolytische anemie (voortijdige afbraak van rode bloedcellen), sikkelcelanemie (bloedaandoening van rode bloedcellen), thalassemie (tekort aan hemoglobine leidt tot anemie)
• darmen: colitis ulcerosa (chronische darmaandoening met diarree), darmkanker
• galwegen: een galwegontsteking, galblaaskanker, galstenen (kleine gal- of cholesterolformaties die de stroom door het galkanaal blokkeren of afremmen)
• infecties: gele koorts (griepachtige symptomen en geelzucht), klierkoorts, malaria, medicijnen voor de behandeling van tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)
• kankerbehandelingen: chemotherapie, radiotherapie
• lever: alcoholisme, cirrose of leverlittekens, hepatitis A, hepatitis B en hepatitis C, het syndroom van Gilbert, leverkanker
• systemische aandoeningen: amyloïdose (ophoping van amyloïde in weefsels en organen), sarcoïdose (aandoening met symptomen aan huid, ogen, longen en zenuwstelsel)

Omgevingsfactoren zonder geelzucht

Gele ogen en een gele huid hebben soms geen verband met geelzucht. Wanneer een patiënt bijvoorbeeld buitensporige hoeveelheden voedsel of supplementen consumeert met bètacaroteen, komt ook een geel uiterlijk van de ogen voor. Het gebruik van sommige bruiningssprays resulteert tot slot soms ook in de gele ogen.

Behandeling van gele oogkleur

Een oorzakelijke behandeling is nodig bij gele ogen. Geelzucht als gevolg van een infectie, zoals hepatitis C of malaria, behandelt de arts met antibiotica, antischimmelmiddelen of antivirale geneesmiddelen. Wanneer geelzucht het gevolg is van alcoholgebruik, is mogelijk medische hulp nodig om te stoppen met het drinken van alcohol. Als voedingsgewoonten aan de basis van geelzucht liggen, moet de patiënt meer fruit, groenten, volle granen, bonen, peulvruchten en mager vlees eten. Afhankelijk van de mate van beschadiging en de aangetaste organen, is chirurgie, radiotherapie, chemotherapie en/of een bloedtransfusie noodzakelijk. Bij circa 5% van de pasgeboren baby’s met geelzucht is een medische behandeling nodig door frequentere borstvoedingssessies (tot acht à twaalf keer per dag). Hierdoor werkt de spijsvertering sneller waardoor bilirubine sneller uit het lichaam wordt verwijderd. Fototherapie (behandeling via licht) met glasvezeldekens is soms ook noodzakelijk bij baby's.

Huismiddeltjes en geelverkleuring van de ogen

Sommige levensstijlaanpassingen doen de lever, het pancreas, de darmen en de galblaas beter werken, waardoor de klachten verminderen.

Voeding en drank

De patiënt moet zeker genoeg blijven drinken, maar alcohol moet hij wel beperken. Voedingsvezels in hele vruchten, groenten, bonen, peulvruchten en volle granen zijn ideaal. Ook mager eiwit, zoals dat van vis, noten en peulvruchten is aanbevolen. Slechte voedingsmiddelen zijn verwerkte of verpakte levensmiddelen, voedingsproducten die rijk zijn aan verzadigde en transvetten en geraffineerde koolhydraten (aanwezig in zoete deegwaren en snoep).

Levensstijl

Stoppen met roken of het gebruik van andere tabaksproducten is noodzakelijk. Verder mag de patiënt evenmin illegale drugs gebruiken of medicatie misbruiken. Regelmatige lichaamsbeweging is tot slot nodig.

Alarmsignalen bij geelzucht

Als een patiënt gele ogen heeft of vermoedt dat hij lijdt aan geelzucht, moet hij zo snel mogelijk contact opnemen met een arts. De meeste aandoeningen die geelzucht veroorzaken, vereisen een medische behandeling. Complicaties komen voor door onbehandelde of ook ernstige geelzucht, zoals weefselschade en orgaanfalen. Bij donker gele ogen is medische hulp noodzakelijk.

Prognose

Gezonde levensgewoonten verminderen de symptomen, maar meestal verdwijnt de geelzucht pas volledig als de onderliggende aandoening aangepakt is.

Lees verder

• Geelzucht (icterus): Soorten, oorzaken en symptomen
• Oogkleur en gezondheid: Risico op aandoeningen
• Neonatale conjunctivitis: Oogbindvliesontsteking bij baby's
• Icterus (geelzucht) en hepatitis (leverontsteking)
• Oogkleur: Ontwikkeling van kleur van ogen