Oogkleur: Ontwikkeling van kleur van ogen

Oogkleur: Ontwikkeling van kleur van ogen Dankzij onze ogen zijn we in staat om te kijken. Het eerste wat mensen zien als ze andere mensen aankijken, zijn de ogen, meer bepaald de kleur van de ogen. Veel verschillende kleurtinten bestaan voor de ogen: zwart, donkerbruin, hazelnootbruin, lichtbruin, grijs en blauw. De oogkleur komt tot stand wanneer de iris (regenboogvlies) gepigmenteerd (gekleurd) wordt door melanocyten. Melanocyten zijn bruine tot zwarte korreltjes die het pigment vormen waaraan onder andere de ogen hun kleur ontlenen. De oogkleur is een vaak fascinerende eigenschap voor toekomstige ouders. De oogkleur van een baby hangt af van het genetisch materiaal dat elke ouder bijdraagt aan het kind. De overerving van de oogkleur is echter een complex gegeven omdat meerdere genen betrokken zijn. Diverse factoren dragen ook bij aan de ontwikkeling van de oogkleur.

Iris, het gekleurde deel van het oog

Ondanks de vele kleurvariaties van de ogen die mensen waarnemen, zijn er maar twee verschillende pigmenten in de ogen, met name bruin en rood. Het gekleurde gebied aan de voorkant van het oog heet de iris. Het is ongeveer 12 millimeter in diameter groot. In het midden bevindt zich een opening; hierin bevindt zich de pupil. De iris is gemaakt van bindweefsel en bevat een dunne spier die het toelaat om de iris te openen en sluiten in reactie op licht. De individuele oogkleur bestaat uit verschillende hoeveelheden pigment en bindweefsel die deel uitmaken van de iris.

Pigment maakt de ogen donker

In de iris bevinden zich melanocyten, cellen die pigment aanmaken. Melanocyten zijn eveneens verantwoordelijk voor de kleur van het haar en de huid. Melanocyten zijn in staat om twee verschillende soorten pigmenten te produceren met name ‘eumelanine’ (bruin-zwart) en ‘feomelanine’ (geel-rood). Donkere ogen hebben het meeste pigment, met name bruin-zwarte eumelanine. Lichtblauwe ogen hebben daarentegen de minste hoeveelheid pigment. Een lichte oogkleur is het meest voorkomend bij mensen van Europese afkomst. Blauw pigment in de ogen bestaat bijgevolg niet. De ogen van deze menen zijn blauw door de witte collageenvezels in het bindweefsel in de iris. Deze vezels verspreiden licht en maken de iris blauw. Oogkleuren die tussen de uitersten van donkerbruin en lichtblauw vallen, hebben verschillende hoeveelheden pigmenten en oppervlakken zonder pigment. Dit leidt tot de unieke kleuren die mensen waarnemen als bijvoorbeeld groen, hazelnootbruin en grijs.

Patroon van het oog

Daarnaast speelt het fysieke patroon van de iris een grote rol, want elk oog is weer anders. Dit valt het makkelijkst te zien door bijvoorbeeld te kijken naar de pupil. Hierrond bevindt zich een gepigmenteerde ring die voor iedereen anders is. Gebieden waar de collageenvezels minder dun zijn, lijken op inzinkingen of kuiltjes en zijn gekend als Fuchs’ crypten. Ook zijn hierin witte vlekken (Wolfflin nodules, veroorzaakt door collageenvezels) of donkere vlekken (nevi, veroorzaakt door een cluster melanocyten) aanwezig. Op deze manier ontstaat een individueel oogpatroon.

Veel genen maken één oogkleur

De oogkleur wordt bepaald door variaties in de genen van een persoon. De meeste genen die met de oogkleur worden geassocieerd, zijn betrokken bij de productie, het transport of de opslag van het pigment melanine. De oogkleur is direct gerelateerd aan de hoeveelheid en kwaliteit van melanine in de voorste lagen van de iris. Mensen met bruine ogen hebben een grote hoeveelheid melanine in de iris, terwijl bij mensen met blauwe ogen veel minder van dit pigment aanwezig is.

Abnormale oogkleuren

Soms is de kleur van de ogen niet normaal, en dan vooral wanneer sprake is van de oogaandoeningen heterochromie en oculair albinisme of wanneer de patiënt bepaalde medicijnen neemt.

Heterochromie

Bij heterochromie hebben de ogen bijvoorbeeld verschillende kleuren, of anders heeft een deel van een oog een andere kleur. Dit is het gevolg van een genetische afwijking of problemen die optreden tijdens de ontwikkeling van het oog. Soms echter komt heterochromie pas later in het leven tot uiting, bijvoorbeeld bij een letsel of ziekte.

Oculair albinisme

Oculair albinisme is een aandoening waarbij het oog een zeer lichte kleur heeft als gevolg van weinig pigmentatie in de iris. Deze oogziekte is het gevolg van een genetische mutatie (verandering). Vaak gaat dit gepaard met ernstige problemen met het gezichtsvermogen. Oculocutaan albinisme is een soortgelijke aandoening, alleen heeft dit eveneens betrekking op de haar- en huidskleur.

Medicijnen

Verder veroorzaken sommige medicijnen andere oogkleuren. Bepaalde oogdruppels voor de behandeling van glaucoom (oogziekte waarbij de oogdruk te hoog is en mogelijk schade wordt aangericht aan de oogzenuw), veroorzaken mogelijk een verduistering van lichte irissen. Daarnaast worden de wimpers ook langer en donkerder.

Lees verder

© 2017 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Zeldzame oogkleuren bij de mensZeldzame oogkleuren bij de mensOnze ogen zijn misschien wel het mooiste deel van ons lichaam en komen voor in de meest aantrekkelijke kleuren welke kun…
Amberkleurige ogen: wolfsogen bij mensenAmberkleurige ogen: wolfsogen bij mensenOgen van mensen kunnen allerlei verschillende kleuren aannemen. De meest voorkomende oogkleur op onze planeet is bruin.…
Blauwe ogen: een intelligente verschijning!Blauwe ogen: een intelligente verschijning!In Nederland vind je genoeg mensen met blauwe ogen. Van staalblauwe ogen tot donker blauw en van oogkleuren waar veel bl…
Heterochromie: verschillende oogkleuren bij een mensHeterochromie: verschillende oogkleuren bij een mensHeterochromie is een aandoening waarbij iemand verschillende kleuren in één oog heeft of twee verschillende oogkleuren h…

Oogkleur en gezondheid: Risico op aandoeningenOogkleur en gezondheid: Risico op aandoeningenDiverse genen dragen bij aan de ontwikkeling van de oogkleur. Net zoals bij de huidpigmentatie, komen bepaalde oogkleure…
Dysgrafie: Leerstoornis - Problemen met schrijven & motoriekDysgrafie: Leerstoornis - Problemen met schrijven & motoriekDysgrafie is een aandoening waarbij kinderen slechte schrijfvaardigheden hebben zonder dat ze lijden aan een intellectue…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: TobiasD, Pixabay
  • Geraadpleegd op 7 oktober 2020:
  • Is eye color determined by genetics?, https://medlineplus.gov/genetics/understanding/traits/eyecolor/
  • Geraadpleegd op 18 oktober 2017:
  • Brown, blue, green, and hazel: What is the secret behind eye color?, https://www.medicalnewstoday.com/articles/319767.php
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Eye color, http://www.allaboutvision.com/conditions/eye-color.htm
  • Genetics of Eye Color, https://www.news-medical.net/health/Genetics-of-Eye-Color.aspx
  • Understanding eye color, https://www.drnelsongould.com/2017/03/03/understanding-eye-color/
  • Wat bepaalt onze oogkleur?, De Standaard/DS2, Ma. 23 Mei 2016, Pagina 9, auteur: Tomas van Dijk
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 07-10-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 10
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.