Neonatale icterus: Behandeling van geelzucht bij baby’s

Veel pasgeboren baby's ontwikkelen geelzucht, een aandoening waarbij de huid en het wit van de ogen binnen enkele dagen na de geboorte een geelachtige kleur krijgen. Ongeveer de helft van de pasgeborenen vertoont milde geelzucht in de eerste dagen na de geboorte. Bij te vroeg geboren baby's kan geelzucht eerder optreden en langer aanhouden dan bij voldragen baby's. Deze geelverkleuring ontstaat meestal door verhoogde bilirubinewaarden in het bloed. De meeste gevallen verdwijnen vanzelf, maar bij extreem hoge bilirubinespiegels kunnen diverse behandelingen nodig zijn, zoals fototherapie of een wisseltransfusie. Zeer hoge bilirubineniveaus kunnen complicaties veroorzaken, zoals hersenschade (kernicterus), hersenverlamming en doofheid.

• Oorzaken van geelzucht bij baby’s
• Soorten van geelzucht bij zuigelingen
• Fysiologische geelzucht
• Ernstige neonatale geelzucht
• Symptomen
• Diagnose en Onderzoeken
• Behandeling van geelzucht bij pasgeborenen
• Fototherapie
• Glasvezeldeken
• Intraveneus Immunoglobuline (IVIg)
• Wisseltransfusie
• Prognose
• Complicaties van neonatale geelzucht
• Preventie

Oorzaken van geelzucht bij baby’s

Geelzucht bij baby’s ontstaat wanneer een baby een hoog niveau van bilirubine in het bloed heeft, wat bekend staat als hyperbilirubinemie. Bilirubine is een gele stof die vrijkomt bij de afbraak van oude rode bloedcellen. Normaal gesproken breekt de lever bilirubine af, zodat het uit het lichaam kan worden verwijderd via de ontlasting. Wanneer het bilirubineniveau te hoog is, kleurt de huid van de baby en het wit van de ogen geel, wat de aandoening geelzucht wordt genoemd.

Soorten van geelzucht bij zuigelingen

Fysiologische geelzucht

Een lichte verhoging van het bilirubinegehalte is normaal bij pasgeborenen. Tijdens de zwangerschap verwijdert de placenta bilirubine uit het lichaam van de baby. Na de geboorte moet de lever van de baby deze taak overnemen, wat enige tijd kan duren. Dit leidt vaak tot fysiologische geelzucht, die meestal het meest merkbaar is wanneer de baby twee tot vier dagen oud is. Deze vorm van geelzucht is doorgaans onschadelijk en verdwijnt meestal binnen twee weken. Bij baby's die borstvoeding krijgen, kunnen twee vormen van geelzucht voorkomen, die meestal ook onschadelijk zijn.

Borstvoedingsgeelzucht
Borstvoedingsgeelzucht kan optreden bij baby's die borstvoeding krijgen tijdens de eerste week van hun leven. Dit kan het gevolg zijn van onvoldoende melktoevoer of problemen met de aanhechting aan de borst, wat kan leiden tot een hogere bilirubineconcentratie.

Moedermelkgeelzucht
Moedermelkgeelzucht verschilt van borstvoedingsgeelzucht en komt voor bij sommige gezonde baby's die borstvoeding krijgen na de eerste week van hun leven. Dit type geelzucht bereikt vaak een piek in de tweede of derde week en kan soms een maand of langer aanhouden op een laag niveau. Dit wordt veroorzaakt door stoffen in de moedermelk die de afbraak van bilirubine in de lever beïnvloeden.

Ernstige neonatale geelzucht

Ernstige geelzucht kan ontstaan door verschillende aandoeningen of problemen, zoals:

• Abnormale bloedcelvormen, zoals sikkelcelanemie
• Bacteriële of virale infecties
• Bepaalde medicijnen
• Infecties bij de geboorte, zoals rodehond of syfilis
• Bloedingen onder de hoofdhuid (cefalohematoom) door een moeilijke bevalling
• Bloedgroepmismatch tussen moeder en baby (Rh-incompatibiliteit)
• Gebrek aan bepaalde essentiële enzymen (eiwitten)
• Laag zuurstofniveau (hypoxie)
• Te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie)
• Verhoogde niveaus van rode bloedcellen, vaak gezien bij baby's met een klein gestalte of bij meerlingzwangerschappen
• Te vroeg geboren baby's
• Diverse genetische of erfelijke aandoeningen
• Ziekten die de lever of galwegen aantasten, zoals mucoviscidose of hepatitis (leverontsteking)

Symptomen

Geelzucht veroorzaakt een gele kleur van de huid, beginnend vaak op het gezicht en zich vervolgens verspreidend naar de borst, buik, benen en voetzolen. Andere symptomen kunnen zijn: weinig energie, vermoeidheid, slaperigheid, bleke ontlasting, donkere urine, voedingsproblemen, moeite met gewichtstoename en prikkelbaarheid.

Diagnose en Onderzoeken

Artsen controleren in het ziekenhuis op tekenen van geelzucht. Na ontslag uit het ziekenhuis moeten familieleden op deze symptomen letten. Elke baby met geelzucht dient een bloedonderzoek te ondergaan om de bilirubinespiegels te meten. Veel ziekenhuizen controleren de totale bilirubinespiegel bij alle pasgeborenen rond de 24 uur na de geboorte. Indien nodig kunnen aanvullende onderzoeken worden uitgevoerd bij baby's die een behandeling nodig hebben of bij wie de bilirubinespiegels sneller stijgen dan verwacht.

Behandeling van geelzucht bij pasgeborenen

De meeste gevallen van geelzucht vereisen geen behandeling. Wanneer het bilirubineniveau te hoog is of snel stijgt, kunnen behandelingen nodig zijn. Het type behandeling hangt af van:

• De leeftijd van de baby
• Het bilirubineniveau van de baby
• De snelheid waarmee het niveau stijgt
• Of de baby te vroeg geboren is (te vroeg geboren baby's krijgen vaak eerder behandeling bij lagere bilirubinespiegels)

Een baby met geelzucht moet goed gehydrateerd blijven door frequent borstvoeding of flesvoeding te geven: Tot twaalf keer per dag voeding kan helpen om de bilirubine via de ontlasting uit het lichaam te verwijderen. In zeldzame gevallen kan intraveneuze (IV) vochttoediening nodig zijn. Sommige baby's hebben een ziekenhuisopname nodig voor behandeling, terwijl andere na enkele dagen weer naar het ziekenhuis moeten voor verdere zorg. De gemiddelde duur van een ziekenhuisopname voor geelzucht is meestal één tot twee dagen.

Fototherapie

Bij baby's met zeer hoge bilirubineniveaus kan fototherapie worden toegepast. Hierbij worden speciale blauwe lampen gebruikt om bilirubine in de huid af te breken. De baby ligt onder de lampen in een warm, gesloten bed om een constante temperatuur te behouden. De baby draagt alleen een luier en speciale oogbescherming. De moeder wordt aangemoedigd om borstvoeding voort te zetten tijdens de fototherapie, indien mogelijk. In sommige gevallen kan intraveneuze lijn nodig zijn voor extra vocht.

Glasvezeldeken

Als het bilirubineniveau niet extreem hoog is en niet snel stijgt, kan fototherapie thuis worden toegepast met behulp van een glasvezeldeken met ingebouwde lichten. Alternatief kan een lichtgevend matras worden gebruikt. De verzorger moet de natte en vuile luiers goed bijhouden.

Intraveneus Immunoglobuline (IVIg)

Bij ernstige geelzucht kan intraveneus immunoglobuline worden toegediend om het bilirubineniveau te verlagen. Dit kan noodzakelijk zijn bij gevallen van Rh- of ABO-incompatibiliteit.

Wisseltransfusie

In de meest ernstige gevallen van geelzucht kan een wisseltransfusie noodzakelijk zijn. Tijdens deze procedure wordt het bloed van de baby gedeeltelijk vervangen door vers bloed. Deze ingreep wordt alleen uitgevoerd als fototherapie niet effectief is, en vereist vaak opname op de afdeling intensive care.

Prognose

Geelzucht bij pasgeborenen is meestal onschadelijk. Voor de meeste baby's verdwijnt de geelzucht binnen één tot twee weken zonder behandeling.

Complicaties van neonatale geelzucht

Zeldzame, maar ernstige complicaties van hoge bilirubinespiegels kunnen zijn:

• Doofheid
• Hersenverlamming
• Kernicterus, een vorm van hersenbeschadiging die kan leiden tot epilepsieaanvallen door extreem hoge bilirubinewaarden

Preventie

Een lichte mate van geelzucht bij pasgeborenen is normaal en vaak niet te voorkomen. Het risico op ernstige geelzucht kan worden verminderd door baby's de eerste dagen minimaal acht tot twaalf keer per dag te voeden. Zwangere vrouwen moeten hun bloedgroep en de aanwezigheid van ongebruikelijke antilichamen laten controleren. Bij Rh-negatieve moeders wordt een vervolgtest op de navelstreng van de baby aanbevolen. Dit kan ook nodig zijn als het bloedtype van de moeder O-positief is. Zorgvuldige monitoring van baby's gedurende de eerste vijf dagen van hun leven helpt de meeste complicaties van geelzucht te voorkomen.

Lees verder

• Kernicterus: Ernstige geelzucht met hersenschade
• Geelzucht (icterus): Soorten, oorzaken en symptomen
• Icterus (geelzucht) en hepatitis (leverontsteking)